Əyyub Abasov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
109 Biz getdikcə möhkəmlənirik. Ağac kimi hər yana kök salırıq. Zəngəzurda Milli Şuranın yaranması buna sübutdur. Bu Şurada oturanlar qəzanın hörmətli, dövlətli adamlarıdır, yəni sizsiniz, ağalar! Sözüm bunda deyil. Onu demək istəyirəm ki, biz dəryada bir tək ada kimi deyilik. İndi bizi dünyanın nəhəng hökumətləri tanıyır. Öz fikrimizi, məqsədimizi yerinə yetirməkdə dostlarımız da az deyil. Məsəla, Şimali Qafqazdakı «Könüllü ordunun» generalı cənab Denikin yaxın dostumuzdur. Nə qədər ki, mənə məlumdur, onun Ermənistanda, eyni zamanda, Ermənistan hökumətinin də general Denikinin ordusunda nümayəndəsi var. Əgər sabah bizə bir yandan təhlükə üz versə, «Könüllü ordu» sel kimi axıb köməyimizə gələcək! Bu belə! İkinci tərəfdən dalımızda ingilislər, amerikalılar, fransızlar möhkəm durublar. Eyni zamanda, bu Avropa hökumətləri general Denikin və Kolçakla da sıx əlaqədədirlər. Oturanlardan kimsə sual verdi: - Dediyin hökumətlərin və generalların müsavatçılarla, menşeviklərlə əlaqəsi varmı? Onlara da kömək eləyirlərmi? - Bəli. Amma nə üçün kömək eləyirlər? Onun üçün ki, Rusiya inqilabı, qırmızı inqilab Zaqafqaziyaya gəlməsin. Onun üçün ki, siz dövlətli və mülkədar ağaların malı-torpağı əldən getməsin. Bizim ingilis, amerikan, fransız dostlarımız çalışırlar ki, bolşeviklərin qırmızı inqilabı elə Rusiyada boğulsun. Bizim də məqsədimiz budur. Müsavatçıların, menşeviklərin də fikri belədir. Məhz bu cəhətdən bizimlə Azərbaycan və Gürcüstan hökumətləri arasında birlik var. Bizim dostlarımız da Zaqafqaziya hökumətlərinə köməyi ancaq buna görə eləyirlər. Onu da deyim ki, onlar olmasalar, nə biz hakimiyyət başında dura bilərik, nə müsavatçılar, nə də menşeviklər. Bolşeviklərin sözü ilə oturub-duran fəhlə- kəndlilər tükümüzü didərlər. Bəli, ağalar, biz də dostlarımızla möhkəm əlaqə saxlayırıq. Təkliflərini yerinə yetiririk. Onlar deyirlər, köhnə qanun-qaydanı saxlayın, biz də saxlayıb möhkəmləndiririk. Hələ üstəlik müsəlmanların hesabına torpağımızı da genişləndiririk. Amma onu deyim ki, bu sahədə görəcəyimiz çox işlər qabaqdadır. Nəhayət, onlar deyirlər ki, bolşeviklərin gərək kökü kəsilsin, biz də kəsirik, onlarla amansız mübarizə edirik, tuturuq, sürgün edirik. Lakin, ağalar, bunu danmaq olmaz ki, hələ bolşeviklərin hamısı tərk olmayıb. Onlar şeytan kimi gözə görünmürlərsə də, əl altından öz işlərini görürlər. Camaatı yoldan çıxarmaq üçün evlərin divarlarına, dükanların qapılarına, ağaclara, hətta, teleqraf dirəklərinə cürbəcür kağızlar yapışdırırlar. Bir baxın, o həyasızlar nə yazırlar. – Karo pencəyinin cibindən bir kağız çıxarıb oxumağa başladı: «…Kəndlilər, yoxsullar! Daşnak hökuməti dövlətlilərin, meliklərin, mülkədarların hökumətidir. Daşnaklar iş başına gələndən sizin güzəranınız daha pisləşib. Kəndləri aclıq, dilənçilik əldən salıb. Daşnaklar müsəlmanlarla və gürcülərlə davanı kəsmək istəmirlər, əksinə, getdikcə qızışdırırlar. Az-çox taxılınızı, mal-qoyununuzu əlinizdən alıb, qoşuna yedirdirlər. Evdə isə külfətiniz acından ölür. Sizi cürbəcür yalan vədlərlə aldadırlar.» - Karo gözünü kağızdan çəkib, kinayə ilə dedi: - Bəli, cənab bolşeviklər! Biz qoşunumuza çörək də, ət də veririk. Özü də, kəndlilərdən alıb veririk. Yerdən çıxartmayacayıq ki… Amma siz, erməni millətinin qoşun sahibi olduğuna paxıllıq edirsiniz. İstəyirsiniz ki, müsavatçılar və menşeviklər bizim boynumuza minsinlər. Siz ona da paxıllıq 110 eləyirsiniz ki, ingilis, amerikan, fransız dostlarımız bizə silah verirlər… Elə bir o qalıb deyəsiniz ki, mən, Karo Hamparsumyanın, qəza general-qubernatorunun əynindəki frenç, şalvar niyə ingilis malındandır?!. Oturanlar gülüşdülər. Karo yenə kağızı oxumağa başladı: «…Kəndlilər, fəlakət burasındadır ki, ölkədə əkin yerləri azalır, meyvə bağları tələf olur, cüt, kotan və başqa təsərrüfat alətləri getdikcə azalır…». Kimsə yerindən dilləndi: - Doğrudur, düzdür. İldən-ilə əkin yeri azalır… Karo gözünün altınca oturanlara baxıb: - Qulaq asın! – deyə yenə oxumağa davam elədi: «…Siz yoxsullar, uşağınızın göz yaşını bir parça çörəklə qurutmaq üçün, torpağınızı satmağa məcbur olursunuz…». Qabaqda oturan qara arxalıqlı, gümüş toqqalı, yekə bığlı, xınzirəkli mülkədar Manuçar Sarumov Karonun sözünü kəsib ucadan dedi: - Hörmətli general-nahankapet, bolşeviklər bunu yalan yazıblar. Əvvəla, hansı adam torpağını bir tikə çörəyə satar?.. İkinci, mənim o qədər torpağım var ki, daha dünyanı almayacağam ki… - Ərə, Manuçar, söhbət səndən getmir, - deyə onun yanında oturan başqa bir mülkədar dilləndi. – Aclığı zarafat bilmə. Kəndli yerini də satar, canı da çıxar. Ərə, elə mənim dayım üç gün bundan irəli Dığ kəndlisinin torpağını almadı?.. Sən öl, Manuçar, beş desyatin yeri ikicə çanaq arpaya aldı… - Bəli, bəli, bu həqiqətdir! – deyə Arakel onun sözünü təsdiq elədi. – Mənim gözümün qabağında, Arzo adlı bir kəndli öz yerini, bax burda əyləşən Baqrat ağaya üç pud taxıla satdı. Karo: - Ağalar, - dedi, - sözümü yarımçıq qoymayın, heç kəs də yerindən danışmasın. Biz burda hökumət, millət məsələsi həll eləyirik… Torpaq satıb, almağın hökumətə dəxli yoxdur. O, kəndlinin öz işidir. İstəyir on desyatin yerini bir girvənkə çörəyə satsın, istəyir torpaq yesin… Görün daha nə yazırlar. – Karo oxudu: «…Millət, millət, deyə döşlərinə döyən daşnak başçılarının hər sözü yalandır. Onlar iş başına gələndə kəndliyə torpaq verməyi vəd etmişdilər. Bəs hanı? Niyə vermədilər? Balıq susuz yaşaya bilmədiyi kimi, kəndli də torpaqsız, əkin-biçinsiz yaşaya bilməz. Bəs, siz yoxsul kəndlilər, ac, çılpaq kəndlilər yeri, öküzü, toxumu hardan almalısınız…». - Ərə, general-nahankapet, mən ölüm bir dayan! – deyə goruslu, şişman bir tacir Karonun sözünü kəsdi. – Qoy o bolşovoylar torpağı gəlib mənim dükanımdan alsınlar. Ha… ha… ha! Bu Karo Hamparsumyan ağa da hökumətin biri! Onun torpağı var kəndliyə versin… Otağı gülüş səsi götürdü. Karo isə oxuyurdu: «…Yoxsul kəndli qardaşlar! Daşnak hökuməti və mülkədarlarla ciddi mübarizəyə girişin! Qorxmayın! Bizim arxamızda inqilabçı Rusiya durub. Zaqafqaziyanın bütün fəhlələri, yoxsul kəndliləri durub! Qardaşlar, Zəngəzur bolşevik təşkilatının ətrafına toplanın». Gümüş toqqalı, yekə bığlı mülkədar yerindən qışqırdı: - Burax getsin, sən Allah! Qanımı qaraltma! Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|