F. Köçərli adına
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yubiley tədbirlərinin keçirilməsi
17
haqqındakı fikirləri, qaldırdığı sosial problemlər onu ədəbiyyat tariximizdə azadfikirliyin əzəl carçılarından olduğunun sübutudur. Məhsəti Gəncəvi Azərbaycan şeirində ilk dəfə şəhraşüb janrına müraciət etmiş, bütün Şərq şeirində rübai – şəhraşüblar silsiləsinin ən mükəmməl örnəklərindən birini qələmə almışdır. Dastanda onun Nizami Gəncəvinin yanında basdırıldığı göstərilir. Doğrudan da 1923-cü ildə Nizaminin məzarı Şah Abbas məscidində basdırılmaqdan ötrü çıxarılarkən onun yanında bir qadın cəsədi də tapılmışdır. Akademik Həmid Araslının dediklərinə görə bu iki dahi şəxsin yaşadığı tarixləri uzlaşdırmaq qeyri-mümkün olsa belə, onların tanışlığını istisna etmir. O, hətta Nizaminin bir şeirini də misal gətirərək, bu misraların Məhsətiyə ithaf olunduğunu ehtimal edir: Sənin sənətin musiqi çalmaqdırsa, Mən zil və bəm səsləri dinləmək istəyirəm Sürməli kipriklərini yana dartma Bir ox at, gözləyirəm Bilirsən ki, sənsiz yaşamağa qüdrətim çatmır, Əgər həyatımı istəyirsənsə, al, sənə verirəm. Görürəm, əbəs yerə uğura ümid bağlamışam, Mən son nəfəsimlə səni çağırıram. Nizami öz canını sənə bağışlayır Qəbul et, necə ki, mən iztirabları qəbul edirəm. Və şübhə yox ki, onun yaratdığı yaşarı söz dünyası hələ neçə nəsil oxucuların könlünə məhrəm kəsiləcək, neçə nəsil araşdırıcını öz dolayısınca düşünməyə çağıracaq. Məhsəti Gəncəvi söz tariximizin ilk böyük şairəsidir. Şairənin tarixi şəxsiyyət olduğunu Fəridəddin Əttar, Şəmsəddin Məhəmməd Ben Qeys Razi, Həmdullah Qəzvini, Dövlətşah Səmərqəndi, Əmin Əhməd Razi, Qiyasəddin Xondəmir və başqa şairlər təsdiq edirlər. Haqqında yazılanlar onun bir sənətkar kimi Yaxın
18
Şərq İntibah mədəniyyətinin Xəyyam, Nizami, Hafiz, Xaqani kimi şairləri ilə bir sırada durduğunu göstərir. Bunu bir çox mənbələrdə verilmiş rübailər də sübut edir. Həmin mənbələrdən ən əhəmiyyətlisi Cəmaləddin Xəlil Şirvaninin tərtib etdiyi “Nizhətül – məcalis” adlı məcmuədir. Bu məcmuə hal-hazırda İstanbulun Carullah kitabxanasında saxlanılır. Çoxu azərbaycanlı olan 380 nəfər şairin əsərlərindən ibarət olan məcmuənin əsas əhəmiyyəti ondadır ki, burada hamıdan çox Məhsətinin rübailərinə yer verilmiş və 75 nümunə göstərmişdir. Məhsəti Gəncəvi ilə bu günün oxucusu arasında doqquz əsrdən çox zaman ayrılığı durur. Lakin bu zaman sərhədinin uzaqlığı, adi məntiqlərin əksinə olaraq, Məhsətinin böyüklüyünü daha aydın görməyə imkan yaradır. Məhsəti Gəncəvinin irsi dünya, həyat, bəşər, insan münasibətləri haqqında poetik hekayələrdir. Bu şeirlər XII yüzildə yaransa da, fars orijinallarından belə bu gün asanlıqla başa düşülür, tərcümədə də ifadə etdikləri fikirlərə görə dünyanın ən müxtəlif xalqlarına doğma görünür. Adına küçə, məktəb, pedaqoji texnikum və s. var. Gəncədə muzeyi yaradılmış, heykəli qoyulmuşdur (1980). Yaradıcı insan Məhsəti Gəncəvinin könül dünyası daha cazibədardır, təlatümlü, coşqun, üfüqləri isə daha geniş, zəngin və əlçatmazdır. Rəfael Hüseynovun “Məhsəti, necə varsa” poetik tədqiqatı, M.H.Təhmasibin ”Rübailər aləmində”, Kəmalə Ağayevanın “Məhsəti” pyesləri ona həsr edilmişdir. ”Rübailər” kitabı bir neçə dəfə buraxılmışdır. Biz Məhsətini daha inadla öyrəndikcə, onun dərin mənalı, zərif rübailərinin təkinə endikcə, ədəbi irsinin yeni-yeni nümunələrini üzə çıxardıqca, şeirimizin sonrakı inkişafına, təsirinə aid daha tutarlı yeni dəlillər tapdıqca onun istedadının, zəkasının böyüklüyünə heyranlığımız daha da artacaq. Və hər dəfə ədəbiyyat tariximizin bu bənzərsiz, mübariz elçisindəki şeir vergisinin yeni üfüqlərini kəşf etdikcə, onun ədəbi irsinə heyran olmamaq olmur. Ölməz sənəti ilə Məhsəti 19
bütöv Azərbaycanda özünə yaşar abidə ucaltdı. Rübailərindən başlayıb oxucularının ürəklərindən keçən bütün yollar Məhsətinin adını daşıyır. Şeirlərini oxuduqca Məhsətinin yaratdığı qəhrəmanlar gözlərimiz önünüdə canlanır.
Kamil insan günəşdən, aydan, ulduzlardan da əzəmətli, sirli-sehrli bir aləm, yazılmamış bir kitabdır. Məhsəti Gəncəvi məhz belə şəxsiyyətlərdəndir. Məhsəti Gəncəvinin yubileyi münasibətilə respublikanın bütün
mədəniyyət müəssisələrində, eyni zamanda
kitabxanalarda yubiley tədbirlərinin keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Kitabxanalarda bununla əlaqədar maraqlı tədbirlər keçirmək olar. Tədbiri keçirmək üçün kitabxana məktəblərlə, ali təhsil ocaqları ilə əməkdaşlıq etməlidir. Bu tədbirlər arasında sərgilər mühüm yer tutur. Sərgidə şairənin kitabları, müxtəlif mətbuat səhifələrində onun haqqında nəşr olunmuş məqalələr, onun fotoları nümayiş olunur. Sərgiyə kitablarla yanaşı şairə haqqında dövri mətbuatda çap olunan məqalələrin kartotekasını, şairə haqqında çəkilmiş sənədli və bədii filmlərin video-yazılarını, kaset və disklərini də əlavə etmək olar. Təşkil edilmiş yubiley sərgisinin qarşısında silsilə tədbirlər – söhbətlər, biblioqrafik icmallar keçirmək planlaşdırılmalıdır. Sərgi müxtəlif başlıqlar altında keçirilə bilər. Məsələn: “Ədəbiyyatımızda yaşayan həyat”, “Qüdrətli şairəmiz Məhsəti Gəncəvi”, “İradə və ifadə azadlığı olan yaradıcı Şərq qadını Məhsəti Gəncəvi”, “Xanımlar xanımı Məhsəti Gəncəvi”, “Məhəbbət şairəsi”, “Dünyəviliyi, humanizmi, nikbinliyi ilə seçilən şairə Məhsəti Gəncəvi”, “Şərq ədəbiyyatının incisi”, “Şəxsiyyətinin ucalığında dayanan sənətkar”, “Məhsəti necə varsa”, “Müəmmalar arxasından boylanan sənətkar”, “Azərbaycan poeziyasının inkişafına töhfələr vermiş şairə Məhsəti Gəncəvi”, “Rübai ustadı Məhsəti Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|