FatiMƏ fatiMƏDİr doktor əLİ ŞƏRİƏTİ TƏRCÜMƏ edəN: MƏHƏMMƏd azəRİ

İqtisadiyyatda qadının rolu

İstehsal və istehlak bünövrəsi üzərində qurulmuş cəmiyyətlərdə düşüncələr də bir növ “iqtisadi”dir, yə`ni iqtisadiyyatı bilənlər ağıllı hesab olunurlar. Belə bir cəmiyyətdə qadın əmtəə rolunu oynayır, çünki onun seksual manevrləri iqtisadiyyatın tempinə tə`sir göstərir.

Kapitalizmin formalaşdırdığı qadın iki iş üçün faydalıdır. Qadın seksoloji qıcıqlandırmalara malik yeganə vasitədir. Onun bu xüsusiyyəti kimsədə “bu nə cəmiyyətdir” e`tirazı üçün boş vaxt, fürsət qoymur. Burjuaziya, cəmiyyəti öz istirahət vaxtını sekslə keçirməyə vadar etmişdir. Freydbazlıq, seksbazlıq bir fəlsəfi baxış kimi sırınsa da, əsl həqiqət göz qabağındadır. Baxın! Bütün rəsm sərgiləri, ədəbiyyat, kino, teatr sekslə yaşayır. İnsanların beyninə yeridilir ki, sekssiz yaradıcılıq şablondur.

İkinci bir tərəfdən, cəmiyyəti əsarət altında saxlamaq üçün onların cüz`i kapitallarını böyük banklarda oturtmaq, müştərilər yığmaq lazımdır. Kapitalistlər öz təbliğat kompaniyalarında qadınlardan çox geniş istifadə edirlər. Təsəvvür edin ki, bank üçün müştəri toplayan seksual görkəmli xanım 100 kişinin görə bilmədiyi işi görür. O, öz görkəmi ilə istənilən axmaq qocanın son sentinə qəbz yazır.

Bəli, müqəddəs eşq taxtına seks oturub!

Orta əsrlərin “sevgili əsri” müasir dövrün “azad əsri”nə çevrilib. Bütün tarixi dönəmlərdə iste`dadına yer verilməyən qadınlar kapitalistlərə gəlir gətirən şablon gözəllik vasitəsinə çevrilmişlər. Əlbəttə ki, onların ucuz işçi qüvvəsi kimi istifadə olunması da faktdır.

Bəs şərqdə necədir?

Qeyd edək ki, əksər qərb ölkələrində, eləcə də İsveçdə, Norveçdə, hətta Fransa və Almaniyada kişilərdə cinsi yetkinlik daha gec formalaşır. Məsələn, 17-18 yaşlı oğlanlarda demək olar ki, qadına cinsi maraq olmur. Ona görə də oğlanlara nisbətən, qızlar cinsi nöqteyi-nəzərdən daha aqressiv olurlar. Bu aqressivlik Avropa kişisini süstləşdirir. Ona görə də Avropa sosioloqları qərb kişisinin ehtiraslarını oyatmaq üçün müxtəlif proqramlar hazırlayırlar.

Şərqdə belə bir problem yoxdur. Şərqli oğlan çox tez cinsi yetkinlik dövrünə çatır. Əksinə, şərqli sosioloqlar bu problemi qaydaya salmaq haqqında düşünürlər. Mübahisələr yaranır. Kimi iffətli müsəlman qadını ideal götürür, kimi qərbli qadını.

Avropalılar şərq cəmiyyətini dəyişmək istəyirlər. Məqsəd, iqtisadiyyat və mə`nəviyyata hakim olmaqdır. Həm ağzımızın tikəsini alır, həm də insani dəyərlərimizə təcavüz edirlər. Amma mə`nəviyyatı puça çıxarmadan, iqtisadiyyatı ələ keçirmək olmur. Onların fikrincə, biz əvvəlcə keçmişimizdən, dinimizdən üz döndərməli, bir növ boşalmalıyıq. Dinini xurafat, adət-ən`ənəsini köhnəlmiş hesab edib bu dəyərlərə arxa çevirən şərqli boş tuluğu xatırladır. Bu boş tuluğ sahibi susadığı vaxt, boşluqdan darıxdığı vaxt ona yeni dəyərlər təqdim olunur. Demək, şərqi “özündən” ayırmadan ona sahib durmaq olmaz. Onlar türkü, ərəbi, farsı eyni bir qəlibə salmaq fikrindədirlər. Bu millətlər dini də, mədəniyyəti də, iqtisadiyyatı da qərbdən öyrənməlidirlər. Bir sözlə, onların düşünmək haqqı yoxdur!

Amma adət-ən`ənələr, dinlər şərqi qorudu və qərbin qarşısında böyük maneəyə çevrildi. Əlbəttə ki, dini və milli təəssübkeşliyi əhəmiyyətsiz saymaq olmaz. Şərq öz tarixi, mədəniyyəti, alimləri və övliyaları ilə qərbdən qat-qat yuxarıda dururdu.

Qərb hiyləyə əl atdı. Üzbəüz mübarizənin mümkün olmayacağını anlayan Avropa şərqi daxildən zəiflətməyə başladı. Axmaq və qürurlu şərqlilər tapıb sərmayələr tökdü, onlardan “şəxsiyyətlər” düzəltdi. Artıq, öz içimizdə özümüzə qənim kəsilmiş avropapərəstlər yetişdirilmişdir.

Təcavüzlərdə qadının rolu

Müsəlman ölkələrində qadın olduqca tə`sirli bir nüfuza malik idi. Qadın öz zəif təbiəti ilə Avropanın “yenilik” provokasiyasına daha tez uydu.

Afrikanın istismarı zamanı avropalılara bir o qədər də xərc çəkmək lazım gəlmədi. Onlar saxta bər-bəzək əşyaları ilə bədəviləri qısa bir müddətdə ovsunladılar. Təsəvvür edin ki, bədəvilər bir ovuc rəngli şüşənin əvəzində bir sürü qoyun verirdilər. Bu müamilələrdə bədəvi qadınlar aparıcı rol oynayırdılar.

E`tiraf edək ki, şərqdə qadınlar bir çox ictimai-siyasi hüquqlardan məhrum idilər. İslam dini qadını qul buxovundan azad etdiyi halda, eyni dinin hökmləri adı altında onların azadlıqları məhdudlaşdırılırdı. İslama qədərki şərqdə qadın insani şəxsiyyətdən məhrum idi. İslam gəldi və qadın öz varlığını hiss etdi. Qadına heç zaman, heç yerdə görünməmiş mülkiyyət hüququ verildi.

Zalım və məzlum

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Zülmün yaranmasında iki şəxs məs`uliyyət daşıyır: zalım və bu zülmü qəbul edən şəxs”. Bu iki şəxsin həmkarlığı sayəsində zülm yaranır. Zalım havaya zülm edə bilməz. Zülm çəkic və zindan arasında döyülən dəmir parçasıdır. Əgər zindan, yə`ni zülmü qəbul edən yoxdursa, hansı zülmdən danışmaq olar?!

Təkcə zülm yox, bütün çarəsizliklər həmkarlıqdan doğur (rüşvəti verən yoxsa, kim alacaq?). Cəmiyyəti şikəst edən təkcə zalım hakim yox, eləcə də əzilən cəmiyyətdir. Deməyin ki, hicri VII əsrdə Çingiz bizi məğlub etdi. Tarixi yaxşı nəzərdən keçirin. Biz hələ XI əsrlərdən bu məğlubiyyətə daxilən hazırlaşırdıq. Çingiz sanki içi boş bir heykəli itələyib yıxdı.

Qurd ağacın daxilində həyat qurur, doğub-törəyir, ağacı içindən məhv edir. Deyirlər “Külək ağacı aşırtdı”. Xeyr, ağac çoxdan bu süquta hazırlaşırdı. Sadəcə, külək onun son bağlarını qırdı.

Əgər bu günkü qadın özünü fransız oyuncağı kimi bəzəyib səhnəyə çıxırsa, qərbdən uzanan əli və içimizdən bu əli sıxan xəyanətkarları görməliyik. Qadın əldən buraxılıb və ovlanıb!

Biz onu «ər üçün kəniz», «evdar qadın» edib ləqəblər qoyduq, insani şəxsiyyətini alçaltdıq. Bə`ziləri qadının savadlı olub yazı yaza bilməsinə qarşı çıxdı ki, birdən naməhrəmə məktub yazar. Qadını xəyanət imkanından məhrum edən ağalar asudələşdi.

Qadının iffət və təqvasını divarlar və zəncirlərlə qoruduq, onu düşünərək insan olmaq imkanından məhrum etdik. Qadın cəmiyyətdən, məktəbdən, kitabxanadan məhrum edildi. Hansı ki, İslam belə şüar vermişdi: “Təhsil hər bir müsəlman kişi və qadına vacibdir.” Həzrət Peyğəmbər (s) daim minbərdə bu barədə danışardı. Amma sanki kişilər bu sözləri qulaqardına vururdular. Yalnız imkanlı müsəlmanlar evə müəllim də`vət edib, xanımların savadlandıra bilirdilər.

Qadın heç bir dini, fəlsəfi dərslərdə iştirak edə bilməzdi. Yalnız rövzə məclisləri istisna təşkil edirdi. Bu məclislərdə də qadının danışmaq səlahiyyəti yox idi. O, yalnız xətibin sözlərinin tə`siri altında ağlayırdı.

Bəli, evdə övlad «istehsal» etməli olan qadın, çöldə yalnız göz yaşı «istehsal» edə bilərdi. Məgər müsəlman qadınının idealı Fatimə (ə) belə idi? Məgər öz dövrünün diktatoruna amansız tənqidlər yağdıran Zeynəb (ə) belə idi? Bütün əzizlərini, o cümlədən iki oğlunu şəhid vermiş Zeynəbin (ə) qatilə üz tutaraq dediyi sözlərə baxın: “Həmd olsun o Allaha ki, bizim ailəmizə belə bir iftixar nəsib olub!”. Zeynəb (ə) sınmır, tipik müsəlman qadını tək üzülmür. O, öz şəhidləri ilə fəxr edərək, Kərbəla səhnəsini gözəllik adlandırır.

Bəli, Fatimə (ə) və Zeynəb (ə) kimi idealları olan qadınlar müt`iləşdirildi, yaxşı nə vardısa, hamısından məhrum edildi. İndi isə “qadın avropalaşır” -deyə haray çəkirlər. Əslində isə, qadın qəfəsdən qaçır və İslamın yox, biz xurafatçı kişilərin toxuduğu qəfəsdən! Ən dəhşətlisi qadın üçün hörülmüş hörümçək toru İslamın adına yazılır. O, İslamın ki, bəşər tarixində ilk dəfə qadın üçün Fatimə, Zeynəb məqamı müəyyənləşdirdi.

Deyirlər, qadın evdə oturub uşaq tərbiyə etməlidir. Maraqlıdır, elm və mə`rifətdən xəbərsiz bir insan övlad tərbiyə edə bilərmi?! Bir millətin gələcəyi olan nəsli savadsız qadına e`tibar etmək olarmı?! Axı o uşaq əmdirməkdən, əski yumaqdan başqa bir şey bacarmır! O, uşağı necə tərbiyə edə bilər, körpənin şıltaqlığının qarşısını necə ala bilər? Təbii ki, əvvəlcə körpənin başına çımxıracaq, sonra kötəkləyəcək, daha sonra atasını köməyə çağıracaq və nəhayət, körpəni cin-şeytanla qorxutmağa başlayacaq. Axı onun əlindən başqa bir iş gəlmir!

Beləcə, mə`lum olur ki, mühafizəkar bir cəmiyyətdə qadın ata evində bayırın havasından xəbərsiz böyüyür, yetkinlik həddinə çatır. O, “ərə verilir” əvəzinə “satılır” desək, daha düzgün olar. Qadın ər evində işləyir, biş-düş edir, doğur, körpəsini saxlayır və təmizlik işlərinə baxır. Ərə getdiyi üçün «xanım» adlanır, körpəsi dünyaya gəldikdən sonra ana olur. Əslində isə, bütün bu işlər kənizlik, dayəlik həddini aşmır. Heç o, bundan artıq biliyə də malik deyil. Xüsusi ilə imkanlı ataların və ərlərin dindarlıq bəhanəsi ilə qadını savadsız saxlamaları böyük qəbahətdir. İslam tarixini yaxşı oxuyun. İslamda qadınlar ictihada çatmış, təhsillə məşğul olmuş, qiymətli əsərlər yazmışlar.

Ən dəhşətlisi isə evdarlıq çərçivəsində dünyadan xəbərsiz qalmaqdır. Əlbəttə ki, kənd qadını belə deyil. O, öz əri ilə çiyin-çiyinə çalışır, zəhmət çəkir. Ümumiyyətlə, kənd qadınının işi çox ağırdır. Bununla belə, o daha azaddır.

Avropalı qadını “heç” hesab etmək olmaz. Onlar hər ikisi (ər-arvad) evdən kənarda işləyir, ev işlərində bir-birinə yardım edirlər. Kiçik qız ikən o, oğlan kimi azad olur. O, öz cəmiyyətini lazımınca tanıyır, oğlanlarla birgə dərs oxuyur, hətta özünə ər də seçə bilir.

Evdar qadını da “heç” hesab etmək olmaz. O, ər evində demək olar ki, bütün ev işlərinə rəhbərlik edir, uşaq saxlayır, yemək bişirir və s.

O qadını “heç” adlandırmaq olar ki, evdə oturub xanımlıq edir. Onun uşaqlarını saxlayır, evini silib-süpürür, xörəklərini bişirirlər. O, evinə baxmayan evdar qadındır. Əkin sahəsində işləmir, heyvan saxlamır, avropalı deyil ki, evdən kənarda işləsin. Təhsili olmadığından adi mütaliədən də məhrumdur. Hətta körpəsini də dayələr yedirir. Bu nə varlıqdır?! Bu varlığın dünyada işi, rolu nədir? Heç! Demək, nə qərbə, nə şərqə aid olmayan tiplər də var.

Belələrini “ev xanımı” adlandırırlar. Onların işi yalnız xərcləməkdir. Onlar bekar qalmır. Qeybət edir, özünü bəzəyir, başqalarının gözünə girmək istəyir; ədabazlıq edirlər. Onları kübar qadın adlandıranlar da var.

Kübar xanımın başı həmişə qaldadır. Cəmiyyətdə bu tip qadınları birləşdirən tədbirlər də olur. Qədim kübarlar hamamlarda görüşərdilərsə, indiki kübarların görüş yerləri daha çeşidlidir. Onlar mütəmadi olaraq görüşür, həftəlik macəralarından danışır, yeni libaslarını nümayiş etdirirlər. Bu qadınlar məclisi qızışdırmaq, diqqəti özlərinə cəlb etmək üçün iyrənc yalanlar uydurur, şəhərdəki eşqbazlıq əhvalatlarını xüsusi maraqla təqdim edirlər.

Bəli, artıq kübar qadınlar hamamlarda yox, daha münasib cəmiyyətlərdə görüşürlər. Əsas görüş yerlərindən biri də yas və toy məclisləridir.

Amma bu “evdar xanım”ların qızları başqa bir aləmdə yaşayırlar. Çünki, onlar tamam başqa bir nəsli təmsil edirlər. Bu ikrahdoğurucu məclislər həmin qızı boğur. O, artıq müasir dövrdən, dünyada baş verənlərdən, elm və təhsildən xəbərdardır. Savadsız məddahların rövzələri onun qəlbini sıxır. O, bu cəmiyyətdən qaçmaq, öz şəxsiyyətini izhar etmək istəyir. Amma hara? Qeybətcil qadın məclislərindən çıxış yolu onu gecə klublarına, barlara də`vət edir. Həmin mərkəzlərdə də oturub “müftə cinsi ov” gözləyənlər var.

Amma boşluqdan, heçlikdən bezmiş gənc qız öz şəxsiyyətinə, əxlaqına xəyanət etmək istəmir. Amma ona din adından “yox”, “olmaz”, “baxma”, “görmə”, “eşitmə”, “oxuma”, “yazma”, “düşünmə” deyirlər.

Ana mə`nasız, puç bir ömür sürür. Sadəcə, onun pulu var. O, yaxşı geyinir, bəzənir və öz görünüşü ilə həyəcan doğurmaqdan başqa ideyası, məsləki yoxdur. O, - xanımdır!

Xanımqız isə ulduzlu səmaları seyr edir, romantik xəyallara dalır, cinsi böhrandan narahatlıq keçirir. Divarın o biri üzündə isə başqa bir aləm var. Bə`zən bir qəzet həmin dünyaya pəncərə olur. O, hörümçək torundakı milçək tək çırpınır. Ona elə gəlir ki, yalnız qız doğulmağı ucbatından məxfi bir küncdə qalmalı və nə vaxtsa, kiminsə hərəmxanasına qaçırılaraq, mətbəxdən yatağadək uzanan meydanda azadlığı dadmalıdır. O da nə vaxtsa kişi məclislərindən kənar qadın məclislərində rövzələrə qulaq asmalı, göz yaşları axıtmalıdır. Axı dini məclislərin də əksəriyyəti kişilərə aiddir.