Fənn: “Ailə təbabəti”

Fənn: “Ailə təbabəti”

Ailə təbabətində tibb bacısının rolu
Ailə tibb bacısı xüsusi tibb bacısı təhsili almış və özünü daim əlavə olaraq inkişaf etdirən müstəqil mütəxəssisdir.
Ailə tibb bacısı ailə həkiminin ortağı və köməkçisidir. Onlar ümumi məqsədə - sağlamlığınız üçün birlikdə çalışırlar.
Ailə tibb bacısı sizin ailənizi kiçikdən böyüyə kimi hiss edir və tanıyır, bütün lazımi prosedurlar (testlər, iynələr, sarğılar və s.) üçün bacarıqlı və yüngül əllərə malikdir.
Ailə tibb bacısı bir çox suallarınızı cavablandıra və mümkün olan ən yaxşı həlli tapmağınıza kömək edə bilər.
Əgər problem mürəkkəbdirsə, ailə tibb bacısı sizə ailə həkiminizi görməyə və problemin həll olunduğuna əmin olmağa kömək edəcək.
Ailə təbabətində tibb bacısının vəzifələri
Ümumi praktikantın (ailə həkiminin) ambulator qəbulunu təşkil edir, ona ambulatorların fərdi kartları, resept blankları, göndərişlər verir, işə aparat və alətlər hazırlayır. Fərdi uçotu, xidmət göstərilən əhalinin sağlamlıq vəziyyəti haqqında məlumat (kompüter) bazasını aparır, dispanser xəstələri qruplarının formalaşdırılmasında iştirak edir. Ümumi praktikant (ailə həkimi) tərəfindən poliklinikada və evdə təyin olunmuş profilaktik, müalicəvi, diaqnostik, reabilitasiya tədbirlərini həyata keçirir, ambulator əməliyyatlarda iştirak edir. Ümumi praktiki həkimi (ailə həkimini) zəruri dərman vasitələri, steril alətlər, sarğılar, kombinezonlarla təmin edir. Dərman vasitələrinin, sarğı materiallarının, alətlərin, xüsusi uçot blanklarının istehlakını nəzərə alır. Tibbi avadanlıq və avadanlıqların təhlükəsizliyinə və istismara yararlılığına, onların vaxtında təmirinə və silinməsinə nəzarət edir. Nəticələri ambulatorun fərdi kartında qeyd etməklə, profilaktik müayinələr də daxil olmaqla, həkiməqədər müayinələr aparır. Öz səlahiyyətləri daxilində xəstənin tibbi, psixoloji problemlərini müəyyən edir və həll edir. Diaqnostik tədbirlər və manipulyasiyalar (müstəqil olaraq və həkimlə əməkdaşlıqda) daxil olmaqla, ən çox yayılmış xəstəlikləri olan xəstələrə tibb bacısı xidmətləri göstərir və təmin edir.
Müxtəlif xəstələr qrupları ilə dərslər keçirir (xüsusi işlənmiş metodlara və ya həkimlə tərtib edilmiş və razılaşdırılmış plana əsasən). Öz səlahiyyətləri daxilində xəstələri qəbul edir. Profilaktik tədbirləri həyata keçirir: peyvənd təqviminə uyğun olaraq təyin edilmiş əhali üçün profilaktik peyvəndlər aparır; vərəmin erkən aşkarlanması məqsədi ilə müayinə ediləcək kontingentlərin profilaktik müayinələrini planlaşdırır, təşkil edir, onlara nəzarət edir; yoluxucu xəstəliklərin qarşısının alınması üçün tədbirlər görür.
Əhalinin gigiyenik maarifləndirilməsini təşkil edir və aparır. Xəstə və xəsarət alanlara fövqəladə və bədbəxt hadisələr zamanı ilkin tibbi yardım göstərir. Tibbi qeydləri vaxtında və düzgün aparır. Funksional vəzifələrin keyfiyyətlə yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan məlumatları alır. Kiçik tibb işçilərinin işinə nəzarət edir, onların işinin həcminə və keyfiyyətinə nəzarət edir. Tibbi tullantıları toplayır və məhv edir. Otaqda sanitar-gigiyena rejiminə, aseptik və antiseptik qaydalara, alət və materialların sterilizasiya şərtlərinə, inyeksiyadan sonrakı ağırlaşmaların, hepatitlərin, İİV infeksiyasının qarşısının alınması üzrə tədbirlər həyata keçirir.

Ailə həkiminin tibb bacısının hüquq və vəzifələri

1. Bu iş təsviri ailə həkiminin tibb bacısının səlahiyyətlərini, funksional və vəzifə öhdəliklərini, hüquq və vəzifələrini müəyyən edir və tənzimləyir.
2. Ailə həkiminin tibb bacısı Tibb Təşkilatı rəhbərinin əmri ilə qüvvədə olan əmək qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada vəzifəyə təyin edilir və vəzifədən azad edilir.
3. Ailə həkiminin tibb bacısı mütəxəssislər kateqoriyasına aiddir və tabeliyindədir.
4. Ailə həkiminin tibb bacısı bilavasitə Tibb Təşkilatına hesabat verir.
5. İş stajına dair tələblər təqdim edilmədən “Tibb”, “Mamalıq”, “Tibb işi” ixtisasları üzrə orta ixtisas təhsili və “Ümumi praktika” ixtisası üzrə mütəxəssis sertifikatı olan şəxs vəzifəyə təyin edilir.
6. Ailə həkiminin tibb bacısı aşağıdakılara cavabdehdir:
Ona həvalə edilmiş işin səmərəli yerinə yetirilməsinə, icra, əmək və texnoloji intizamın tələblərinə əməl olunmasına; Tibb Təşkilatının kommersiya sirrini ehtiva edən (təşkil edən) onun saxlanmasında olan (ona məlum olan) sənədlərin (məlumatların) təhlükəsizliyi.
7. Ailə həkiminin tibb bacısı bilməlidir:
Səhiyyə sahəsində qanunları və digər normativ hüquqi aktları; tibb bacısının nəzəri əsasları; müalicə-diaqnostika prosesinin, xəstəliklərin profilaktikasının, sağlam həyat tərzinin təbliğinin, habelə ailə təbabətinin əsaslarını; tibbi alət və avadanlıqların istismarı qaydalarını; tibb müəssisələrindən tullantıların yığılması, saxlanması və zərərsizləşdirilməsi qaydalarını; əhalinin sağlamlıq vəziyyətini və tibb təşkilatlarının fəaliyyətini xarakterizə edən statistik göstəricilər; büdcə-sığorta təbabətinin və könüllü tibbi sığortanın fəaliyyət əsaslarını; klinik müayinənin əsaslarını; xəstəliklərin sosial əhəmiyyəti; struktur bölmənin uçot və hesabat sənədlərinin aparılması qaydalarını; tibbi sənədlərin əsas növləri; tibbi etika; peşəkar ünsiyyət psixologiyası; əmək qanunvericiliyinin əsaslarını; daxili əmək qaydaları; əməyin mühafizəsi və yanğın təhlükəsizliyi qaydaları.
8. Ailə həkiminin tibb bacısı öz fəaliyyətində aşağıdakıları rəhbər tutur: Tibb Təşkilatının yerli aktlarını və təşkilati-inzibati sənədlərini, daxili əmək nizamnamələrini; əməyin mühafizəsi və təhlükəsizlik texnikası, istehsalat sanitariyasının və yanğından mühafizənin təmin edilməsi qaydalarını; bilavasitə rəhbərin göstərişlərini, əmrlərini, qərarlarını və göstərişlərini;
9. Ailə həkiminin tibb bacısının müvəqqəti olmadığı müddətdə onun vəzifələri müavin vəzifəsinin adına həvalə edilir.
2. Vəzifə
Ailə həkiminin tibb bacısı aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
1. Ailə həkiminin ambulator qəbulunu təşkil edir, onu ambulator xəstələrin fərdi kartları, resept blankları, göndərişlər ilə təmin edir, aparat və alətləri işə hazırlayır.
2. Xidmət olunan əhalinin sağlamlıq vəziyyəti haqqında şəxsi uçotu, məlumat (kompüter) məlumat bazasını aparır, dispanser xəstələri qruplarının formalaşdırılmasında iştirak edir.
3. Profilaktik, müalicəvi, diaqnostik, reabilitasiya tədbirlərini həyata keçirir. Əhalinin gigiyenik maarifləndirilməsini və maarifləndirilməsini təşkil edir və aparır.
4. Xəstə və xəsarət alanlara fövqəladə və bədbəxt hadisələr zamanı ilkin tibbi yardım göstərir.
5. Tibbi sənədləri vaxtında və keyfiyyətli aparır.
6. Funksional vəzifələrin keyfiyyətlə yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan məlumatları alır.
7. Kiçik tibb işçilərinin işinə nəzarət edir, onların işinin həcminə və keyfiyyətinə nəzarət edir.
8. Tibbi tullantıları toplayır və məhv edir.
9. Otaqda sanitar-gigiyena rejiminə, antiseptik qaydalarına, alət və materialların sterilizasiya şərtlərinə, inyeksiyadan sonrakı ağırlaşmaların, hepatitlərin, İİV infeksiyasının qarşısının alınması üzrə tədbirlər həyata keçirir.
Rəsmi zərurət yarandıqda, ailə həkiminin tibb bacısı federal əmək qanunvericiliyinin müddəaları ilə müəyyən edilmiş qaydada öz xidməti vəzifələrinin iş vaxtından artıq yerinə yetirilməsinə cəlb edilə bilər.
3. Hüquqlar
Ailə həkiminin tibb bacısı aşağıdakı hüquqlara malikdir:
Tabeliyində olan işçilərə və xidmətlərə funksional vəzifələrə daxil olan bir sıra məsələlər üzrə göstərişlər, tapşırıqlar verir.
2. İstehsalat tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə, tabeliyində olan xidmətlər tərəfindən fərdi sifariş və tapşırıqların vaxtında yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək.
3. Ailə həkiminin, tabeliyində olan xidmət və bölmələrin tibb bacısının fəaliyyəti ilə bağlı zəruri materialları və sənədləri tələb etmək və almaq.
4. Ailə həkimi tibb bacısının səlahiyyətlərinə aid olan istehsalat və digər məsələlər üzrə digər müəssisə, təşkilat və idarələrlə qarşılıqlı əlaqədə olmaq.
5. Öz səlahiyyətləri daxilində sənədləri imzalayır və təsdiq edir.
6. Tabeliyində olan bölmələrin işçilərinin vəzifəyə təyin edilməsi, yerdəyişməsi və vəzifədən azad edilməsi barədə təqdimatlarını Tibb Təşkilatının rəhbərinə təqdim etmək; onların irəli çəkilməsi və ya onlara qarşı cəzaların tətbiqi ilə bağlı təkliflər.
7. Əmək Məcəlləsi və digər qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilmiş digər hüquqlardan istifadə etmək.
4. Məsuliyyət və fəaliyyətin qiymətləndirilməsi
Ailə həkiminin tibb bacısı aşağıdakılara görə inzibati, intizam və maddi (və bəzi hallarda qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda və cinayət) məsuliyyət daşıyır:
1. Birbaşa rəhbərin rəsmi göstərişlərinin yerinə yetirilməməsi və ya lazımınca yerinə yetirilməməsi.
2. Əmək funksiyalarını və ona həvalə edilmiş vəzifələri yerinə yetirməməsi və ya lazımınca yerinə yetirməməsi.
3. Verilmiş vəzifə səlahiyyətlərindən qanunsuz istifadə, habelə onlardan şəxsi məqsədlər üçün istifadə.
4. Ona həvalə edilmiş işin vəziyyəti haqqında qeyri-dəqiq məlumat.
5. Müəssisənin və onun işçilərinin fəaliyyətinə təhlükə yaradan təhlükəsizlik qaydalarının, yanğın təhlükəsizliyi və digər qaydaların aşkar edilmiş pozuntularının qarşısının alınması üçün tədbirlərin görülməməsi.
6. Əmək intizamına əməl olunmasının təmin edilməməsi.
5. Ailə həkiminin tibb bacısının əməyinin qiymətləndirilməsi aparılır:
1. Birbaşa rəhbər - müntəzəm olaraq, işçinin öz əmək funksiyalarını gündəlik icrası zamanı.
2. Müəssisənin attestasiya komissiyası - vaxtaşırı, lakin qiymətləndirmə dövrü üçün işin sənədləşdirilmiş nəticələrinə əsasən iki ildə bir dəfədən az olmayaraq.
3. Ailə həkimi tibb bacısının əməyinin qiymətləndirilməsinin əsas meyarı onun bu təlimatda nəzərdə tutulmuş vəzifələrin keyfiyyəti, tamlığı və vaxtında yerinə yetirilməsidir.
5.1 İş şəraiti
1. Ailə həkimi tibb bacısının iş qrafiki Tibb Təşkilatında müəyyən edilmiş daxili əmək qaydalarına uyğun olaraq müəyyən edilir.
6. İmzalamaq hüququ
6.1. Ailə həkiminin tibb bacısına öz fəaliyyətini təmin etmək üçün bu vəzifə təlimatı ilə onun səlahiyyətlərinə aid edilmiş məsələlər üzrə təşkilati və inzibati sənədləri imzalamaq hüququ verilir.
Demoqrafiya
Demoqrafiya (demos-əhali,grafo- təsvir etmək) - əhalini onun ictimai inkişafı prosesində öyrənən elmdir. Demoqrafiya sosial, iqtisadi, eləcə də bioloji və coğrafi amillər əsasında əhalinin tərkibi, yerləşməsi, yerdəyişməsi və dinamikasında gedən hadisə və proseslərin qanunauyğunluqlarını tədqiq edir. Demoqrafiyanın əsas sahələrindən biri olan tibbi demoqrafiya demoqrafik proseslərin əhali sağlamlığına və əhali sağlamlığının demoqrafik proseslərə təsirini öyrənir. Demoqrafiya əsas 2 hissəyə bölünür: a) əhalinin statistikası, yəni əhalinin müəyyən bir vaxt ücün xarakteristikası. b) əhalinin dinamikası, yəni əhalinin müəyyən vaxt ərzində miqdar dəyişməsi proseslərinin xarakteristikası.
Əhalinin statistikası
Əhalinin statistikası əhalinin miqdarı və tərkibini öyrənir. Bu zaman əhalinin tərkibi yaş, cins, sosial qruplar, peşə və məşğulluğu, milliyəti və dili, təhsili və savadlılığı, ailə vəziyyəti, mədəni səviyyəsi, dini və b. nişanələr üzrə, məskunlaşması isə yaşayış yeri(şəhər və ya kənd), coğrafi yerləşməsi yeri, əhali sıxlığı və b. əsasən öyrənilir. Əhalinin bu əlamətlər üzrə öyrənilməsi əhalinin sağlamlıq vəziyyətini təhlil etmək və tibbi yardımın səmərəli planlaşdırılması və təşkili üçün lazımdır.
Əhalinin sayı və tərkibinin öyrənilməsi
Bu zaman əhalinin sayı və tərkibinin müəyyən bir qısa vaxt üçün öyrənilməsi nəzərdə tutulur. Əhalinin sayı, tərkibi və yerləşməsinin ən yaxşı üsulu əhalinin ümumi siyahıya alınmasıdır. Müasir şəraitdə əhalinin siyahıya alınması mürəkkəb elmi-təşkilatı statistika əməliyyatı olub, əsasını aşağıdakı əsas prinsiplər təşkil edir: 1) ümumiliyi, yəni həmin ərazidə yaşayan bütün şəxslər siyahıya alınmalıdır; 2) siyahıyaalınmanın proqramının olması və onun vahıdliyi; 3) hər bir şəxs haqqında bütün əlamətlər üzrə məlumat toplanmalıdır; 4) məlumatlar birbaşa əhalinin özündən toplanmalıdır; 5) əhalinin sayı və tərkibi müəyən qısa vaxt ücün hesablanmalıdır; 6) qısa müddət ərzində aparılmalıdır ( 7-10 gündən çox olmayaraq ); 7) mərkəzləşdirilmiş aparılmalıdır, bu da siyahıyaalınmanın proqrammı və üsullarının vahidliyini təmin edir; 8) vaxtaşırı (hər 5-10 ildən bir) təkrar olunmalıdır və s.