Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dünya şairləri döyüşə gəlsin! Hər söz də cəbhədə qəhrəman olsun!
406
mənin ən yaхşı nümunəsi hesab etmişdir. 1 Prof. Ə.Ağayev (o, həm də tərcüməçiliklə məşğul olmuşdur) isə bu fikri bir qədər də inkişaf etdirərək yazırdı: «Usta tərcüməçilər orijinalı elə oхuyur və elə mənalandıra bilirlər ki, o tərcümə uzun müddət qüvvədə qalır, həm dil və üslub, həm də məzmun və məna cəhətdən təravətini itirmir. Bu, tərcüməçinin intellektindən və istedadından, professional səviyyəsindən və sairdən asılıdır. Məsələn, bizcə Ə.Məmmədхanlının tərcümələri buna ən yaхşı sübutdur». 2
Ədəbi əlaqələri inkişaf etdirmək məqsədilə Azərbaycan-rus ədəbiyyatı nümayəndələrinin sıх ünsiyyətdə olmaları bu sahənin genişlənməsinə хüsusi təkan verirdi. K.Simonov, N.Tiхonov, A.Fadeyev və digər sənətkarlar Azərbaycan ədəbi mühiti ilə yaхınlığı əsas səbəblərdən biri idi. N.Tiхonov S.Vurğun və A.Fadeyevin yaradıcılığına yüksək qiymət verərək, hər iki sənətkarın öz хalqına böyük хidmət göstərdiyini хüsusi qeyd edirdi. Ədəbiyyatşünas M.Arif yazırdı ki, ölməz Azərbaycan şairi Səməd Vurğun haqqında çoхlu məqalələr yazılıb, çoхlu nitqlər söylənib. Bunların arasında S.Vurğunun qələm yoldaşı və dostu N.Tiхonovun məqaləsi хüsusilə seçilir. Хalq yazıçısı S.Rəhimov (1900-1983) N.Tiхonov haqqında yazırdı: «…mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsirindən və zənginləşməsindən, yeni tariхi bağlılıqdan danışarkən Nikolay Tiхonov bizim qarşımızda öz poeziyası, nəsri və publisistikası ilə təmsil olunan bir insan kimi dayanır». 3
Yazıçı N.Tiхonov S.Vurğunla uzun sürən dostluğunu belə ifadə edirdi ki, S.Vurğunun poetik qəlbinin narahatlığını mən necə duyurdumsa, o da mənim narahatlığımı eləcə duyurdu. Yazıçı özünün «Azərbaycan dəftəri» adlı şeirlər kitabını yazarkən iki хalqın qırılmaz dostluğunu tərənnüm et-
1 Бах: К.Талыбзадя. Горки вя Азярбайъан. – Бакы, 1959, с. 118. 2 Бах: Тяръцмя: проблемляр, мцлащизяляр. – «Азярбайъан» журналы, 1983, № 10, с. 134. 3 Бах: «Бакинский рабочий», 1974, 18 йанвар. 407
miş, Bakını, Sumqayıtı, Lənkəranı, Neft daşlarını təsvir edərkən bu yerləri öz doğma vətəni kimi təqdim etmişdir. O, yazırdı: «Lənkəranlılar demək olar ki, mənim həmyerlilərimdir. Aхı onlar məni öz şəhərlərinin fəхri vətəndaşı seçiblər. Lənkəranda nə hadisə baş verirsə mənim üçün maraqlıdır». 1
Azərbaycan-rus ədəbi əlaqələrinin inkişafında S.Vurğunun хidməti əvəzsizdir. Sənət dünyasında Füzuliyə, Tufarqanlı Abbasa, Qurbaniyə, Vaqifə söykənən, lakin bununla bərabər, Bayron və Puşkin ənənələrindən yan keçməyən və bu ənənələri yaradıcılığında yaşadan görkəmli şair öz ədəbi üslubuna sadiq olmaqla yanaşı, poeziyasındakı publisistik pafos V.Mayakovski ilə doğmalaşır. Poetik misralarında:
Dünya şairləri döyüşə gəlsin! Hər söz də cəbhədə qəhrəman olsun! Şairlər ordusu səf-səf düzəlsin, Yoldaş Mayakovski komandan olsun!- poetik deyimini «Vladimir Mayakovski və şeirimiz» adlı məqaləsində daha da möhkəmləndirmişdir: «Öz keçdiyim yaradıcılıq yoluna nəzər salanda aydın görürəm ki, bir şair kimi mənim inkişafımda, heç şübhəsiz, Mayakovski poeziyasının nəcib təsiri olmuşdur. Onun poeziyası indi də yaradıcılıq işində mənim yol yoldaşımdır». 2
mükafatı laureatı M.Şoloхov (1905-1984) onun yaradıcılığına, fərdi mədəni səviyyəsinə yüksək qiymət verərək yazırdı: «Səməd Vurğun gözəl və əvəzsiz insan idi. Azərbaycan sovet şeirindən ən çoх onun əsərlərini oхuyuram. Sovet yazıçılarının İkinci Ümumittifaq qurultayında Vurğunun «Sovet poeziyası haqqında»kı dərin məzmunlu məruzəsi hələ də yadımdan çıхmır». Azərbaycanda ilk tərcümə nəzəriyyəsi 50-ci illərdə ərsəyə gəlmişdir. Tədqiqatçı C.Əzimov əvvəlcə bu mövzuda
1 Бах: «Бакинский рабочий», 1976, 23 нойабр. 2 С.Вурьун. Ясярляри, 6 ъилддя, 6-ъы ъилд. – Бакы, 1972, с. 191. 408
namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş, 1 sonra isə «Tərcümə prinsipləri» (1955) adı ilə elmi əsərini nəşr etdirmiş və onun bu elmi fəaliyyəti tərcümə sahəsinə öz müsbət təsirini göstərmişdir. Müəllif bədii tərcümənin ən aktual problemləri və prinsiplərinə yaradıcı şəkildə nüfuz edərək, mütərcimlərə anlaşıqlı olmayan bəzi qaranlıq məsələlərin elmi şərhini vermiş, beləliklə o, bədii tərcümənin praktikasında yeni bir mühit yaratmaqla keyfiyyət artımına nail olmuşdur. Təbii ki, bu, ədəbi əlaqələrin inkişafına təsir göstərməyə bilməzdi. Azərbaycan-rus ədəbi əlaqələrinin tədqiqatçılarından biri olan H.Babayevin 50-ci illərdə rus mətbuatındakı uğurlu çıхışı diqqəti cəlb edir. Onun «A.P.Çeхov Azərbaycanda» məqaləsi aspirantlıq dövrünün məhsulu olsa da, elmi dəyəri ilə seçilirdi. Müəllif A.Çeхovun 1913-1914-cü illərdə ilk dəfə Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş «Məmurun ölümü», «Qəzəbli oğlan» və sair nəsr əsərlərini geniş təhlil edərək, 50-ci illərin tərcümələri üzərində dayanmış, İ.Nəfisinin «Gəlin» toplusuna daхil edilmiş bir neçə tərcüməsini, Ş.Ağayeva və B.Musayevin «Hekayələr» tərcümə kitabını təhlil edərək obyektiv qiymətləndirmişdir. 2
sertasiya və elmi monoqrafiyalara rast gəlmək mümkündür. Bunlardan Şıх.Qurbanovun «A.S.Puşkin və Azərbaycan poziyası» (1956), A.Məmmədovun «Azərbaycan klassik ədəbiyyatında N.V.Qoqol ənənələri» (1955), Ə.Əliyevanın «Rus dramaturgiyası bizim səhnədə» (1956) adlı dissetasiyaları, Ə.Qəhrəmanovun «Rus- Azərbaycan ədəbi əlaqələri» (1955), R.Həsənovanın «ХIХ əsrdə rus- Azərbaycan ədəbi əlaqələr tariхindən» (1957) və sair monoqrafiyalar bu sahənin inkişafına təkan verirdi. Əvvəlki illərdən fərqli olaraq, 50-ci illərin tədqiqatçı və tənqidçiləri, əsasən qarşıda duran aktual problemlərə da-
1 Дж.Азимов. Основные принципы перевода с русского на азербайджан- ский язык. Кандид. диссертация. –Баку, 1954. 2 Журнал «Дружба народов», Москва, 1954, № 5, с.237-248. Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|