Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
193 Maraqlısı odur ki, ailədaxili zorakılıqlar cəmiyyət tərəfindən hələ də normal qarşılanır. Əksər qadınlar ərləri tərəfindən döyülməyin qanunauyğunluq olduğunu fikirləşir. Hazırda məhkum qadınların əksəriyyəti ... ailədaxili zorakılıqla bağlı törədilən cinayətlərə görə cəza çəkir. Bu gün boşanma statistikası aparılsa da, başqa ölkələrdən fərqli olaraq zorakılığa məruz qalan qadınların statistikası aparılmır. Belə olan halda qadının əlacı ən yaxşı halda boşanmaya çatır. Hətta iş o yerə catıb ki, boşanan qadın da əksər hallarda əri tərəfindən zorakılığa məruz qalır.” 93 Adətən, münaqişələr barədə informasiyalar o qədər də zorakılıq xarakteri daşımır. Kriminal süjetlər təhlil massivinin cüzi bir hissəsini (10-15 %) təşkil edir ki, onların da yarısı qeyri-zorakılıq yolu ilə baş vermiş ölümə (məsələn, bağ evində yanğın), valideynin öz uşağını oğurlamasına və ya da kriminal statistikaya aid olur. Təhlil massivinin böyük hissəsini (85-90 %) “görkəmli adamların” (siyasətçi, aktyor, teleaparıcı, müğənni, idmançı və s.) ailə həyatının (təxminən 65 %) və ictimaiyyətin diqqətini o qədər də cəlb etməyən adamların ailə-məişət situasiyalarının (təxminən 25 %) təsviri təşkil edir. Materiallarda kiçik tipli ailələrin: burada ər-arvadın, ərin, arvadın, qızın, oğulun, atanın və ananın rolu daha geniş təqdim olunur. Geniş ailələrin (üçnəsilli və ya daha artıq) rollarına nadir hallarda rast gəlinir. Kontent-analiz aparılarkən uşaqların müxtəlif materiallarda göstərilən yaşları onların körpəliyi, məktəbəqədərki dövrü və məktəb illəri ilə bağlı mərhələlərə bölünməlidir: 4-11 yaşlı uşaqlar. Uşaqlar bu yaşda kifayət qədər sərbəst olurlar (və ya olmağa çalışırlar) və özlərini təqdim 93 Azərbaycanda boşanmalar artıb. Həftə içi.az, On line, 2011-04-01 194 etməyi bacarırlar (və ya səy göstərirlər), lakin məhz bu “sər- bəstlik” KİV-də: “Sumqayıtda 6-cı mərtəbədən yıxılan uşaq sağ qalıb”, “Meşəbəyinin meşədə azmış 5 yaşlı oğlu altı gündən sonra sağ-salamat evlərinə döndü” və s. şərti başlıqlı materialların işıq üzü görməsinə səbəb ola bilər. Digər tərəfdən, bu yaş hüdudları məktəbəqədərki və ibtidai sinif “həyəcanı” dövrünü əhatə edir. Mətbuatda “Məktəbəqədər yaşlı uşaqları ağıllı olmağa məcbur edəcəklər”, “Birinci sinif şagirdinin anasının beş sualı” və s. şərti başlıqlı yazılar dərc oluna bilər; Adətən, tədqiqat massivinin 20 %-ni təşkil edən, orta və yuxarı uşaq yaşında olan uşaqların bilavasitə iştirakçısı olduqları, kriminal epizodlar: “Tənha qadının qızını öldürüb, evini yandırdılar”. Baş rolların əsasən məşhur valideynlərə ayrıldığı, uşaq rollarının və adlarının isə sadə kontekstdə xatırlanıldığı nikah-ailə səhnələri (əksər hallarda təhlil massivinin 30 %-ə qədərini təşkil edir) aşağıdakı şərti başlıqlarla dərc edilir: “Keşiş Jirinovskinin nəvəsinin xaç atası olacaqmı?”, “Jirinovski beşqat babadır”, “Qardaş-2”- nin “Oğul-1”-i doğulmuşdur”. Tək-tək hallarda “baba/nənə - nəvə” və “qayına- na/qayınata – gəlin/kürəkən” tipli münaqişə münasi- bətlərinə də rast gəlinir. Bu, çox yəqin ki, ailələrin kütləvi şəkildə kiçildilməsinin və gənc cütlüklərin valideynlərdən və digər qohumlardan ayrı yaşamalarının nəticəsidir. Bu vəziyyətdə valideynlərin və uşaqların iştirakı ilə (“ana – oğul/qız” variantı dominantlıq edir) şəxslərarası əks-hərəkət prinsipi üstünlük təşkil edir. Sonuncu halda KİV üçün materialın meydana gəlməsinin səbəbi əsasən adyulter (fransızca – adultere, ər-arvadın sədaqətsizliyi, xəyanət), nadir hallarda isə uşaqların tərbiyəsi məsələsi olur. Həmçinin, müəyyən dəyişikliyə məruz qalmış status göstəriciləri və sosial-peşə xarakteristikaları da gözlənilməz 195 təsir bağışlaya bilir. Əgər əvvəlki tədqiqatda fəhlə, pensiyaçı, işsiz, aktyor, iş adamı və başqalarının ailələri bərabər səviyyədə təmsil olunurdularsa, bu tədqiqat massivində ailələrin çox hissəsi (təxminən 70 %) açıq peşələrin təmsilçilərinin – tanınmış siyastçilərin, məşhur idmançıların, aktyorların, estrada “ulduzlarının”, teleaparıcıların və digərlərinin payına düşür. Mətnlərə daxil edilmiş informasiya təsviri-memuar xarakteri daşıyır. Şəxsi söhbətlərdə, yaxın adamların xatirə və ya rəylərində yaşanan adi, sakit sevinclər, xəstəlik dövrlərində və məişətlə bağlı yaranan çətinliklər zamanı onlara göstərilən kömək, ailə genelogiyası və karyera barədə məlumatlar üstünlük təşkil edir. Təhlil olunan materialın cüzi bir hissəsi (3 %-ə qədər) uşaq ölümünə, boşanma proseslərinə, ailə və karyera ilə bağlı (oxşar tematikaya “sadə” adamlar arasında daha tez-tez rast gəlinir – təxminən 20 %) münaqişələrə aid olur. Kontent-analiz belə bir nəticəyə gəlməyə də əsas verir ki, bizim siyasi stabilliyimizin asılı olduğu insanlar yaxşı yaşayırlar. Amma belə bir təəssürat yaranır ki, onların xoş- bəxtliyinin səbəbi öz aralarında olan qarşılıqlı möhkəm münasibətlər və bir-birlərini başa düşmələri deyil, maddi rifah şəraitində yaşamalarıdır. Belə ailələrdə ailənin və nikahın sabitliyi maddi rifahın yox, maddi rifah nikahın zəmini kimi çıxış edir. Nə üçün təminatlı ailələrin uşaqlrı yoxdur və yaxud bir uşağı var? Kontent-analiz bu suala cavab tapılmasına da imkan yaradır. Səbəb fərdi dəyərlərin dəyişməsi ilə bağlı imiş. Ailədə iki uşağın olması paytaxtda və ölkənin digər iri şəhərlərində iki uşağa, hətta bəzən bir uşağa da olan ehtiyacla müəyyən olunur. Bunun üç və ya daha çox uşağa olan ehtiyacın reallaşdırılması istiqamətindəki “maneələrlə” heç bir bağlılığı yoxdur. İkinci qrup informasiya ailə institutu ilə dövlət arasındakı qarşılıqlı münasibətlərin təsviri şəklində təqdim edilir. Ailə həmişəki kimi əmək və ordu resurslarının 196 yeganə mənbəyidir. Beynəlxalq təcrübəyə görə, bu sahədəki itkiləri – işsizliyi və ordudakı qeyri-nizamnamə münasibətlərini pul ödəmələri ilə kompensasiya etməyə cəhd göstərirlər. Proble-min özünün yaranma səbəblərinin həlli sxemi deyil, onun nəticələrinin ləğv edilməsi sxemi daim işləyir. Əgər KİV-də ailə və qeyri-ailə tematikasının nisbətinə (85-90 %) diqqət yetirsək, ailənin bir institut və ya kiçik sosial qrup kimi az əhəmiyyət kəsb etdiyini düşünmək olar. Bu cür düşünməyə aşağıdakı statistik rəqəmlər və mütəxəssis fikirləri əsas verir: “Azərbaycanda nikaha girənlərin 10 faizi boşanıb. Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi məlumatına görə, 2009-cu ildə ölkədə 78,9 min nikah qeydə alınıb. Boşanmaların sayı isə 7,8 min olub. Bu da son yeddi ildə boşanma hallarının iki dəfə artdığını göstərir. 2002-ci ildə bu göstərici 5 faiz təşkil edib. Boşanmalara gənc ailələrdə daha çox təsadüf edilir… Mütəxəssislər hesab edirlər ki, gənclərə birgəyaşayış, qarşılıqlı hörmət istiqamətində uşaq vaxtlarından maarifləndirmə işi aparılmalıdır…, bu istiqamətdə maarifləndirməyə ehtiyac var. Avropada ailə institutu məhv olub. Azərbaycanın özünəməxsus ailə institutu formalaşıb, onu qorumaq və daha da möhkəmləndirmək ücün bu istiqamətdə işlər görülməlidir . Bəzi ekspertlər boşanmaların çoxalmasının günahını televiziyalarda görürlər, … Onların fikrincə, tele- kanallarda verilən bayağı verlişlərdə, seriallarda mənfi ailə nümunələri təbliğ olunur, psixoloji, mənəvi dayaqları olmayan insanlara bu təbliğat asanlıqla təsir göstərir.” 94 Əksər hallarda demoqrafiya, ailə problematikası geniş auditoriyaya bəzi xarici KİV-ləin (xüsusilə də Türkiyənin, Rusiyanın, Qərbi Avropa və Amerika ölkələrinin) material- 94 http://az.trend.az/news/society/1639810.html Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|