Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qlobal ekoloji prob- lemlərin həllində KİV-in rolu necə olmalıdır
201 Ona görə də kütləvi informasiya vasitələrinin cəmiyyəti ən qiymətli oriyentirə - uşağa doğru istiqamətləndirməsi mənəviyyatca saf həyat tərzi və düşüncəsini ifadə edir. Bu, sağlamlıq, rifah kimi dəyərlərlə yanaşı duran bir dəyərdir. Uşağa olan tələbat sosiomədəni fenomen, ictimai qurumun indikatorudur. Ona görə də gələcəyə ünvanlanmış demoqrafik dövlət siyasəti, ictimai təşkilatların və əlbəttə, KİV-in fəaliyyətinin əsas məqsədi ailə institunun möhkəmləndirilməsindən, çoxuşaqlı ailələrin inkişaf və təşviq etdirilməsindən, onların rəğbətləndirilmə- sindən ibarət olmalıdır. Yoxlama sualları və tapşırıqlar 1. Müasir qlobal demoqrafiya problemlərinin mənzərəsini yaradın. 2. Əhali konsepsiyalarını KİV-in mövzu obyekti kimi xarakterizə edin. 3. Demoqrafiya prboemlərinin həllində jurnalistika- nın rolu və vəzifələrini müəyyənləşdirin. 4. Qlobal demoqrafiya problemlərinin həllində jurnalist sənətkarlığı amilinin vacibliyini əsaslandırın. 202 VI MÖVZU Jurnalistika və müasir dövrün qlobal ekoloji problemləri Müasir dövrdə bəşəriyyət insanların praktik fəaliy- yətinin nəticəsi olan ciddi ekoloji böhranlarla qarşılaşmışdır. Bu problemlər keçmişdə lokal xarakter daşıyır və bütövlükdə bəşəriyyət üçün təhlükə yaratmırdı. Lakin, texnikanın və enerjidən istifadənin müasir səviyyəsi vəziyyəti köklü şəkildə dəyişmişdir və hazırda bu vəziyyət qlobal xarakter daşıyır. Ətraf mühitin qorunması problemləri ilə məşğul olan mütəxəssislər bəşəriyyəti gözləyən ekoloji fəlakəti 2008-ci ilin ikinci yarısında dünyanı sarsıdan maliyyə böhranı ilə müqayisə edir və qlobal ekoloji problemləri daha təhlükəli təzahür kimi qiymətləndirirlər. Müasir qlobal ekoloji problemləri özündə əks etdirən Ümumdünya Vəhşi Təbiət Fondu (WWF), London Zoologiya Cəmiyyəti və Global Footprint Network təşkilatının hər iki ildən bir birgə hazırlayıb dərc etdirdikləri “Canlı planet” hesabatı Yer kürəsində ekoloji vəziyyəti daha düzgün qiymətləndirən və ən çox istinad edilən hesabatlardan biridir. “Canlı planet” hesabatı planetin “sağlamlıq” vəziyyətini “canlı planet indeksi” (populyasiyaların vəziyyəti), “bəşəriyyətin ekoloji izi” (təbii resursların istifadəsi), “biohəcm” (bərpaolunan təbii resursların mövcudluğu), istehsalatın su ilə bağlı izləri və s. göstəricilər üzrə müəyyən edir. “Canlı planet -2010” hesabatında göstərilir ki, əgər təbii resursların istehlakı indiki templə davam edərsə, 2030- cu ildə (2006-cı il üçün hesabatda 2050-ci il göstərilmişdi) 203 bəşəriyyətə öz ehtiyaclarını ödəmək üçün daha bir planet lazım olacaq. Çünki, təbii ehtiyatlara olan tələbat təklifi 3 dəfə üstələyir. Yer kürəsinin əhalisinin dörddə üçü istehlakın çox yüksək olduğu və ekosistemin öz gücünü bərpa etməyi çatdırmadığı ölkələrdə yaşayır. Ətraf mühitə ən çox ziyan vuran ölkələrin cərgəsində ilk yerləri ABŞ və Çin tutur. Bu iki ölkənin təbiətə vurduğu ziyan dünya üzrə vurulan ziyanın 40 %-ni təşkil edir. “Təbii resursların adambaşına istifadəsi” göstəricilərinə görə ABŞ, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qətər, Danimarka, Belçika, Estoniya, Kanada, Avstraliya və İrlandiya öndə gedirlər. Hesabatda deyilir ki, bəşəriyyət ildən-ilə daha çox “ekoloji borca” girir, yəni hər il 4,5 trilyon ABŞ dolları də- yərində təbii resursu məhv edir. Müqayisə üçün deyək ki, bütün dünya maliyyə təşkilatlarının maliyyə böhranı zamanı itkiləri 2 trilyon ABŞ dolları təşkil etmişdi. “Ekoloji borclular” başqa ölkələrdən, bəzən hətta “kredit verənlərin” hesabına meşə, su və s. təbii resursları borc götürməli olurlar. “Təbiət kapitalının” məsuliyyətsiz şəkildə xərclənilməsi ölkənin iqtisadi vəziyyətinə ciddi təsir göstərir, ərzağın, suyun və enerji ehtiyatlarının qiymətinin qalxmasına gətirib çıxarır. Hesabatda ətraf mühitlə bağlı göstərilən ümumi nəticələr də ürəkaçan deyil. Məsələn, bir ortastatistik avropalını təmin etmək üçün (ərzaga, paltara, tullantıların təkrar emalına və s. olan ehtiyac nəzərdə tutulur) 5,3 hektar torpaq tələb olunur. Bu, hər adama düşən orta resurs istifadəsinə olan göstəricidən (2,7 hektara bərabərdir) 2 dəfə artıqdır. 97 97 http://www.ecology.md/section.php?section=fsociety&id=2750 204 ABŞ-ın Yel və Kolumbiya universitetləri hər il birgə hazırladıqları ekoloji göstəricilər indeksini çap edirlər. Ekoloji indeks 100 ballı şkala ilə müəyyən edilir və bu zaman 100 ən yüksək, 0 isə ən aşağı nəticə hesab edilir. İndekc ətraf mühitlə bağlı olaraq əhalinin sağlamlığının və ölkənin ekosisteminin yaşarlılığının qiymətləndirilməsini özündə əks etdirən 25 meyar əsasında müəyyən edilir. Ekoloji indeks tərtib edilərkən suyun, havanın, meşələrin vəziyyəti, kənd təsərrüfatı işlərinin aparılması praktikası, bioloji müxtəlifliyin qorunub saxlanılması, iqlim dəyişikliyinə qarşı tədbirlərin görülməsi və s. sahələrdə həyata keçirilən dövlət siyasəti və bir sıra digər meyarlar nəzərə alınır. “2010-cu il üçün ekoloji göstəricilər indeksi”nə görə ekoloji reytinqə 10 ölkə - İslandiya, İsveçrə, Kosta-Rika, İsveç, Norveç, Mavrikiya, Fransa, Avstriya, Kuba və Kolumbiya başçılıq edirlər. Azərbaycan 163 ölkə arasında 84-cü yeri tutur. MDB ölkələri içərisində ən yaxşı göstərici Belorusa məxsusdur – 53-cü yer. Postsovet respublikalarından Pribaltika dövlətləri yüksək reytinqə malikdirlər: Latviya -21, Litva -37, Estoniya – 57-ci yer. 98 Yuxarıda göstərdiyimiz nümunələr və statistik rəqəmlər doğrudan da bəşəriyyətin XXI əsrin əvvəllərində çox ciddi ekoloji problemlərlə qarşılaşdığını sübut edir və əgər onların həlli üçün dünya ictimaiyyəti tərəfindən təxirəsalınmaz tədbirlər həyata keçirilməzsə, bu, planetin məhvini labüd edər. Bu gün hansı qlobal ekoloji problemlər mövcuddur? Onların həlli üçün nə etmək lazımdır? Qlobal ekoloji prob- lemlərin həllində KİV-in rolu necə olmalıdır? O nə etmə- lidir? 98 http://www.zelife.ru/ekogid/ratings/267-countriesecorating.html Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|