Jedność wielości : świat, człowiek, państwo w refleksji nurtu orficko-pitagorejskiego
Yüklə 9,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
96 Kosmogoniczno-teogoniczne i misteryjne aspekty orfizmu tu Apollina z kultem dionizyjskim. Można powiedzieć, że misteria delfijskie są właśnie wyrazem jedności tych kultów. Wydaje się zarazem, że dochodzimy w ten sposób do istoty misteriów orfickich. Stanowiły one prawdopodobnie od- rębne wobec misteriów eleuzyńskich czy delfickich rytuały religijne, jednakże ich związek z nimi wyraża, jak się zdaje, tendencję analogiczną do tendencji z teogonii orfickich: i tu chodzi o jedność wielości, w tym przypadku rozumianą jako podporządkowanie religijności politeistycznej religijności monoteistycznej, nie w tym jednak rozumieniu, iż odrzuca się całkowicie politeizm, lecz traktuje się go jako bogactwo wyrazu kultu jednego bóstwa, które przejawia się ludziom w niezwykle mnogich działaniach i dziedzinach. Owo mnogie przejawianie się bóstwa skutkuje politeizmem, będącym jednakże monoteizmem dzięki utrzyma- niu zasady, że wszystko jest jednym bóstwem. To nie jest politeizm z bóstwem najwyższym, to autentyczny monoteizm 74 . Z orfickiej kosmogonii i teogonii, znajdującej również swój wyraz w reli- gijnych rytuałach, powstaje paradygmat ludzkiego życia, którego celem jest uwolnienie elementu dionizyjskiego (rozumna dusza) z grobowca tytanicznego: ciała i nierozumnych części duszy 75 . Drogą prowadzącą do tego uwolnienia jest ta, którą symbolizuje Apollon: droga oczyszczenia. Co jednak stanowi jego isto- tę? Można wskazać dwa elementy oczyszczeń orfickich: z jednej strony będą to rytualne obrzędy oczyszczające 76 , z drugiej zaś, zdecydowanie bardziej istotny —————————— 74 Znakomicie ilustruje to fragment, który przytacza Justyn Martyr: eŒj ZeÚj, eŒj 'A…dhj, eŒj “Hlioj, eŒj DiÒnusoj, eŒj qeÕj ™n p£ntesi. J u s t y n u s M a r t y r: Cohortatio ad Gentiles..., III, 62; Orphicorum Fragmenta..., fr. 239. Podkreśla to również, w odniesieniu do papirusu z Derveni, Richard Janko, stwierdzając: „[...] to understand it, it will be vital to keep in mind that its author thinks that Zeus, Kronos, Sky, Mind, Air, Fate, Earth, Aphrodite, Harmony, Rhea, Ocean and all the other deities, male and female, are all one and the same God, who is variously called »he«, »she« or »it« according to the grammatic- al context”. R. J a n k o: The Derveni Papyrus: An Interim Text. „Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik” 2002, Nr. 141, s. 3. 75 „Nieśmiertelna dusza ludzka może albo zwyciężyć, albo ulec złowrogim namiętnościom śmiertelnego ciała. Jeśli im ulegnie, to doznaje kary, jeśli zaś zwycięży, to doznaje nagrody po śmierci człowieka. Kara mogła być albo wieczna, albo czasowa. W pierwszym przypadku dusza, skazana na ciągłe męki, pozostawała pod ziemią, w drugim wracała na ziemię i wstępowała w ciała nie tylko ludzkie, ale także roślinne i zwierzęce zgodnie z niezłomnym prawem tzw. koła narodzin (kyklos geneseos). Wydobyć z niego mogła się tylko po życiu w ciele ludzkim, skoro sobie w nim zasłużyła bądź na wieczną mękę, bądź na również wieczną nagrodę pośmiertną, a mianowicie na pobyt w siedzibie błogosławionych i apoteozę”. A. K r o k i e w i c z: Studia orfickie..., s. 40. 76 „So the requirements of the Orphic life seem to us trivial and absurd for the most part. Ap- parently abstinence from flesh was required, except perhaps at certain sacramental festivals; this prohibition was of course due to the doctrine of metempsychosis. No bloody sacrifices were al- lowed for the same reason. The use of eggs and beans was forbidden, for these articles were asso- ciated with the worship of the dead; and burial in woolen garments was likewise wrong. Besides these taboos certain rites existed of which we get only hints. There were liturgies, initiations, magic incantations which seem to show that in time at least an elaborate ritual was developed. All Misteria orfickie 97 z perspektywy niniejszej pracy, paradygmat życia ludzkiego stanowiący wyraz orfickiej etyki 77 . Przejdźmy zatem teraz do antropologicznego aspektu orfizmu. —————————— these things were the means by which the soul might be purified from its sin which condemned it to the prison of the body, and which pursued it through incarnation after incarnation”. C.H. M o o r e: The Religious Thought of the Greeks from Homer to the Triumph of Christianity. Oxford 1916, s. 56. 77 „Orphics had a tendency to asceticism and, like the Pythagoreans, abstained from killing animals. Morality is therefore added to ritual. In their lives the Orphics felt themselves to be not only more devout but also more righteous than others. In them the demand for ritual purity was actually exalted into a demand for moral purity, whether or not the demand was fulfilled, and therefore they assigned to the lower world not only the ritually unclean, the uninitiated, but also the morally unclean, the criminals”. M.P. N i l s s o n: A History of Greek Religion. Translated from the Swedish by F.J. F i e l d e n, with a preface by sir J.G. F r a z e r. Oxford 1925, s. 220. 7 Jedność... 98 Kosmogoniczno-teogoniczne i misteryjne aspekty orfizmu —————————— Yüklə 9,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|