Microsoft Word Ali Rza Xelefli enson23
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
185 qətiyyətli görünürdü, gülümsədi və "hə, sən burdasanmı, çox yaxşı ol- du" deyib yarıistehza ilə və yarısevinmiş kimi mənə baxdı (zəhmli adamdı, amma həmişə xəfifcə gülümsəyərdi). İsaxana oturmaq təklif etdilər, o sağ ayağını sol ayağının üstə aşıraraq və kəmərdən asılmış mauzerini dizinin üstünə tərəf sürüşdürərək oturdu. Moskvadan gələn adam İsaxana müraciət etdi: "Sənin igidliyin haqqında çox eşitmişəm, biz sənə Ermənistanda yaxşı vəzifə təklif etmək istəyirik, sən öz sila- hını təhvil ver, sənə yenisini təqdim edəcəyik". İsaxan yenə gülümsədi və "Nə olar, qoy olsun, mauzerimi asdığım kəməri də verərdim, amma kəmər mənə yadigardır, onu götürəcəm", - deyə sakitcə kəməri açma- ğa başladı. Məncə heç kim deyilən sözlərə dərindən fikir vermirdi, İsaxanın aldandığını güman edərək sevincək bir-birinin üzünə baxıb rahat nəfəs aldılar. İsaxan kəməri açıb birdən mauzeri əlinə aldı: "alın, köpək uşağı" - deyə gözümüzü qırpmağa macal tapmamış üç atəş açdı. İki milis rəisi yerindəcə öldü, Moskvadan gələn adam (bilmirəm o, doğrudanmı Moskvadan gəlmişdi, amma rus idi) ağır yaralandı və bir neçə saatdan sonra o da öldü. Can şirindir, mən qorxumdan stolun al- tına girdim. İsaxan məni dartıb çıxartdı, mən yalvardım ki, "məni ba- lalarının başına çevir, bilməmişəm". O, acı-acı gülümsədi: "Qorxma, səni öldürməyəcəm, səni ölümdən yadigar saxlayacam", - dedi. "Ya- dındamı, demişdin ki, İsaxan, sənə xain çıxsam, Allah iki qolumu qu- rutsun" deyib qollarıma güllələr çaxdı. Görürsünüz ki, o zamandan qollarım yoxdur. Sonra özünü pəncərəyə vurdu, şüşə parçalanıb dağıl- dı. O, bir an dönüb mənə baxdı, gözünü altı çapılmışdı, əli ilə axan qa- nı silib bayıra atıldı. Sonrasından xəbərim yoxdur, deyirlər ki, onu vurdular". “Mən İsaxanın nəvəsiyəm. Uşaqlıqdan hər yerdə İsaxanla bağlı çox söhbətlərin şahidi olmuşam. Onu gözü ilə görən ağsaqqallar, ağbirçək- lər, aşıqlar, hökumət adamları, ailə və nəsil, sadə insanlar, ermənilər, gürcülər və onu heç vaxt görməmiş insanlar içərisində bir İsaxan əfsa- nəsi yaşadır, yeri düşən ilk anda bu barədə ehtirasla danışardılar". 1 Qaçaq İsaxan dastanlaşan obrazdır. Müəllifin yazdığına görə, XX əsrin ortalarından sonra o, belə bir dastanı Aşıq Alxanın dilindən eşidib. Aşıq Al- xanı da el arasında Qaçaq İsaxanın aşığı kimi tanıyıblar. Göründüyü kimi, Qaçaq İsaxan obrazında dastanlaşma motivindən başqa, mənəvi hazırlıq dövrü də olub. Koroğlunun özünün aşıqlığından başqa, Koroğluluqda bir Aşıq Cünunluq yeri də var. Hər halda ola bilsin ki, Aşıq Alxanın yaratdığı 1 Zahid Ələmpaşalı. “Qaçaq İsaxan” dastanı. Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı. 2009. səh. 13 186 dastanını yaddaşlarda nə vaxtsa bərpa eləmək mümkün olsun. Amma Zahid Ələmpaşalı sazdangəlmə bir şair Qaçaq İsaxan dastanını yaradıb. Z.Ələmpa- şalının yaratdığı "Qaçaq İsaxan dastanı"nı nə qədər dastançılıq ənənələrinə uyğun yaradılsa da, zənnimcə, o, təkcə şifahi ədəbiyyat nümunəsi deyil, həm də tarixi hadisələri olduğu kimi öz nüvəsində saxlayan və gələcəyə ötürən yaddaş kitabıdır. Və əslində, elə H.İsaxanlı da "Qaçaq İsaxan dastanı"nın Ön sözündə təkcə Qaçaq İsaxanın dastanlaşmasından yox, həm də tarixin dastanlaşmasından danışır. Z.Ələmpaşalının "Qaçaq İsaxan dastanı" iki il əvvəl nəşr edilib. Elə H.İsaxanlının "Ziyarət" poemasının nəşr edildiyi dövr- də (2009). İndi yenidən qayıdaq "Evin divarı uçanda" baş verən hadisələrin mərkə- zinə. Hamı sarsılıb, qəm içindədir, tayfanın başçısı İsaxan yoxdur, rejimin cəlladları meydan sulayır, igidlər pərən-pərən düşüb. Çoxu qardaş Türkiyə- yə pənah aparıb. Ev-eşik yiyəsiz, əlsiz-ayaqsızlar köməksizdir. Və yenə Qa- çaq İsaxan ruhunu özünə çəkmiş olan, onun yaratdığı mühitin keşikçisi olan kimsə meydana çıxmalıdır. Bu, nənədir. O nənə ki, Qaçaq İsaxan sevgisi ilə əyilməzlik, qorxmazlıq yolu keçib. Həyatın sınaqlarından çıxıb. Hamı sarsılmış, qəm etmiş - Böyüklüyü nənəm etmiş. Başsız, yurdsuz qalanları Yığıb başına cəm etmiş... Tarixən elə qadınlar olub ki, onlar zamanın ən sərt küləklərinə qarşı si- nələrini gərib, ətrafında olanların inamını qoruya biliblər. Təsadüfi deyil ki, tarixin ən sərt dönəmlərində qadın liderlər cəmiyyəti xaosdan, xaosun gətir- diyi fəlakətlərdən qorumaqda daha çevik, ağıl və düşüncə sahibləri olduqla- rını göstəriblər. İndi nəslin yeganə ümidi sanki Qaçaq İsaxanın ruhunu daşı- yan, onun güc, cəsarət, inam kimi keyfiyyətlərini özündə cəmləşdirən ana obrazını Yaddaş Sahibi təsadüfi xatırlamır. Əsərdə Nənə kimi qeyd olunan şəxsiyyət, sözün həqiqi mənasında başsız və yurdsuz qalanların hamısına böyüklük etmək gücündədir. O, nəsli gözləyən gələcək ağır günləri artıq tə- səvvür edə bilir. Baxmayaraq ki, onun da bir insan kimi qəlbindən qara qan- lar axır. Onun ana qəlbi başsız qalan körpələrin harayı qarşısında parçalanır. O, qəm-qüssə içindədir. Sanki onun özü də ümidini itirməkdədir: 187 "Əğyar bizdən nə istəyir? Od ələyir, "qan-qan" deyir... İnsan olan can almaqdan nə qazandı?" Öz-özünə xəyal etdi, Yozub, düzüb fikrə getdi. Allahına xitab etdi: "Bu qan-qada doğrudanmı sən yazandı?" Xalqın yaşadığı ağır tale, güclü etnosun müqavimətini qırmaq üçün gös- tərilən təzyiqlər, ümumiyyətlə tarixi bir mərhələnin insan əleyhinə yönəlmiş yırtıcı təbiəti bu misralarda həmin mənzərəni olduğu kimi göstərə bilir. Re- jimlərin qarşısında gücsüz olan ana düşmənin nə istədiyini sanki bilmir. Əl- bəttə, o, həm də bilir ki, düşmən ağlın və gücün birliyi, vəhdəti olan şəxsiy- yət etibarilə insanların ümidi olan qüdrətli adamları aradan götürməlidir. Amma bu cinayətlər siyasi rejimləri təmsil edən adamlara başucalığı gətir- mir. Zaman keçəcək, onların cinayətlərinin üstü açılacaq. Və bunun özü də bəşər üçün, insanlıq üçün bir dərs və ibrət kitabı olacaq. Bir daha təkrar elə- məyə dəyər ki, hələ tayfaya başçılıq etməkdə olan ana özünün müdrik dü- şüncəsilə təbiətən yırtıcı olan adamların xislətinə təsir göstərə bilmir. Onla- rın qan-qan deyən, yırtıcı xislətləri hələ nə qədər canlar alsa da, ləyaqətli adamları gedər-gəlməzə göndərsələr də, lənətdən başqa heç nə qazana bil- məyəcəklər. Bütün bunları artıq böyüklük etməkdə olan ana düşünür. Onun qəlbi parçalanıb, onun ürəyindən qara qanlar axır. Amma bu parçalanmalar, onun qəlbindən şoralanan qanlar onu öldürmək gücündə deyil. Çünki onun elə bir missiyası var ki, bu missiya onu qoruyub saxlayır. Ana yaxşı bilir ki, əgər bu yaralardan o, ruhdan düşsə, inamından olsa, düşüncədən qalsa, ya- zıqlaşsa, yesirləşsə, onun ətrafına cəm elədiyi tayfanın hamısı bütövlükdə məhvə məhkum olacaq. Tayfa cəm olmağın, özü olaraq yaşamağın, güc mənbəyi kimi yalnız bu ananı görür. Ana isə əlbəttə ki, sanki Tanrısına da asi olmaq dərəcəsinə qalxır. Amma elə o mərtəbədəcə asi olmur. Yenə də haqqa inama tapınır. Suallı nəzərlərilə bu qan-qada "Doğrudanmı, sən ya- zandı?" desə də, Tanrının bu haqsızlıqlarda əli olmadığına inanır. Həmin ri- torik sualın özü, cavab tələb eləməyən sualın özü, əslində, Tanrını ittiham Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|