___________________________________________________104
Amma tale belədir. Sizin taleyiniz bu cür gətirib, Siz bu çətin
missiyanı xalq üçün boynunuza götürmüsünüz, gərək axıra qədər
çatdırasınız və bizi bu bəladan qurtarasınız. Mən əminəm ki, bu, belə
də olacaqdır.
Bir məsələni Sizin nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm. Biz Qarabağ
problemindən danışanda ərazi bütövlüyümüzdən danışırıq. Bu,
beynəlxalq hüququn qəbul elədiyi bir maddədir. Amma ikinci maddə
də insan haqlarının qorunmasıdır. 200 min azərbaycanlı
Ermənistandan qovulub, nə qədər də adam Dağlıq Qarabağdan.
Heydər Əliyev: İndi Ermənistan adlanan torpaqdan əsrin
əvvəlindən azərbaycanlılar axışıb Azərbaycana gəliblər. 1918-ci ildə
çoxları köçüb gəliblər, ondan qabaqkı dövrlərdə də gəliblər. 1948-ci
ildə 200 minə qədər azərbaycanlı deportasiya olunubdur. O vaxt
Ermənistan məsələ qoydu ki, xaricdən ermənilər öz torpaqlarına
qayıtmaq istəyirlər, - deportasiya, yadınızdadır, - torpağımız yoxdur.
ona görə də qərar çıxdı və Azərbaycanın başçıları da, Mircəfər
Bağırov da o qərara razılıq vermişdi. Amma təşəbbüskar Ermənistan
tərəfı idi. Qərar çıxdı ki, bir çox rayonlardan azərbaycanlıları
deportasiya etsinlər. Onun 50 illiyi ilə əlaqədar mənim fərmanım var,
siz onu oxumusunuz. Bəli, azərbaycanlıları gətirdilər, özü də necə -
yük vaqonlarında gətirilə tökdülər Mil, Muğan düzünə, susuz yerlərə.
Adamların çoxu qırıldı. Xocalı soyqırımı. Yaxud da Dağlıq
Qarabağdan azərbaycanlılar çıxarılıb, onların haqları pozulubdur.
Dağlıq Qarabağın ətrafında olan yerlər işğal edililb, oradan
azərbaycanlılar zorla çıxarılıb, onların haqları pozulubdur.
Elə bunlar özü tamamilə kifayətdir sübut eləyək ki, insan haqları
pozulubdur. Amma təəssüf ki, insan haqları cəmiyyətlərində də hər
şey subyektivdir. Mən bunu sizə açıq deyirəm.
Bəxtiyar Vahabzadə: Heydər müəllim, bir məsələ məni çox
narahat edir. Qəzetləri oxuyuram, hamımızın
___________________________________________________105
vətənidir, hamımız bu barədə düşünürük. Birləşmiş Millətlər
Təşkilatının dörd qətnaməsi olubdur: Şuşa haqqında, Kəlbəcər
haqqında... Ermənilər qeyd-şərtsiz oradan çıxmalıdırlar. Bunları niyə
saya salan yoxdur?
Heydər Əliyev: Bunu necə demək olar? Birləşmiş Millətlər
Təşkilatının Baş Məclisində mən bunu demişəm, ATƏT-in bütün
iclaslarında demişəm, hər yerdə demişəm. Ermənistan yerinə yetirmir.
Bizə də deyirlər ki, Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi qətnaməni
icra etmək mexanizmi yoxdur.
Bəxtiyar Vahabzadə: Mənim yadımdadır, Siz bir dəfə Amerikada
dediniz ki, bu qətnamələr var, nəyə görə yerinə yetirilmir? Kofi
Annandan əvvəlki Baş katib idi, dedi ki, biz qətnamə qəbul edirik,
amma yerinə yetirmək mexanizmi bizdə deyildir. Bu, mənim
yadımdadır.
Heydər Əliyev: Bəli, sən mənimlə getmişdin, orada çıxışımda
bunları dedim. Allaha şükür ki, sən bunu özün eşitdin. Bu, 94-cü ildə
idi. Mən ilk dəfə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisinə
getdim, orada çıxış etdim. Sən də zalda oturmuşdun.
Bəxtiyar Vahabzadə: Zalda deyildi, balaca otaqda idi. məni də
çağırdınız.
Heydər Əliyev: Mən çıxışımı deyirəm. Amma balaca otaqda ki,
onunla danışırdım, sən də orada iştirak edirdin.
Bəxtiyar Vahabzadə: Həsən Həsənov idi, mən idim, bir də o kişi
idi.
Heydər Əliyev: Butros Qali. Sonra buraya da gəldi.
Bəxtiyar Vahabzadə: Adam təəccüb edir, elə bil bu qərarları heç
bunlar verməyilələr.
Heydər Əliyev: Bəxtiyar müəllim, dünya belədir. Bu dünyanın
reallığını bilməyən adamlar çox səhvlər edirlər.
Bəxtiyar Vahabzadə: Bilirsiniz, bizə müraciət edirlər...
___________________________________________________106
Heydər Əliyev: Mənim məsləhətim belə ola bilər. Deyirlər ki,
danışıqlar aparır, biz bilmirik. Siz izah edin ki, heç bir ölkə gizli
danışıqlar aparanda heç kim bilmir. Fələstinlə İsrail arasında ilk dəfə
müqavilə imzalananda Norveçdə - Osloda danışıqlar elə getmişdi ki,
heç onların orada görüşdüklərini də bilməmişdilər. Nəticəyə gələndən
sonra elan etdilər. Bundan sonra hamı bildi ki, onlar Norveçdə Baş
nazirin vasitəçiliyi ilə görüşüblər.
Mən Koçaryanla görüşürəm, iki saat, bəzən üç saat danışırıq,
mübahisə edirik. Gəlib deyim ki, mən nə dedim, o nə dedi?
Q a b i l: Heydər müəllim, ümidimiz sülhə qalilədır. Sülhün
bayrağına, Sizin yüksək səviyyəli diplomatik səylərinizə,
danışıqlarınıza qalilədır. Camaat buna inanır.
Heydər Əliyev: Elə ona görə də mən özümü fəda edirəm ki, bəli,
bilirəm, Azərbaycan xalqını bu bəladan, faciədən qurtarmaq lazımdır.
Azərbaycanın böyük iqtisadi potensialı, böyük təbii sərvətləri var.
Azərbaycan güclü dövlət ola bilər, Azərbaycan iqtisadi cəhətdən
inkişaf etmiş dövlət ola bilər və olacaqdır. Bunun üçün də - başqa
tədbirlər ki, görürük, müqavilələr imzalamışıq, islahatlar aparırıq və s.
- bunlarla yanaşı, sülh olması lazımdır. Lazımdır ki, Ermənistanla
Azərbaycan arasında münaqişə qurtarsın. Ondan sonra, mən sizə
deyim ki, Azərbaycan nəinki bölgədə, bəlkə də böyük bir regionda ən
inkişaf etmiş dövlət olacaqdır. Çünki bizim böyük imkanlarımız var,
bizim coğrafi vəziyyətimiz çox əlverişlidir.
Məsələn, Bakı-Ceyhanın nə qədər xeyri olacaqdır. Yaxud elə
Türkmənistan qazının buradan gəlib keçməsi ilə biz ondan tariflər
alacağıq. Amma özümüzün də nə qədər imkanlarımız var. Biz özümüz
təsəvvür edə bilmirdik ki, bu qədər qaz yatağımız var. Mən bir dəfə
sizə danışmışam. «Şahdəniz» yatağı haqqında müqaviləni
imzalayanda, - bu, sayca üçüncü müqaviləmiz idi, - yaxşı yadımdadır,
96-cı ilin iyun ayı idi,
Dostları ilə paylaş: |