Sonuncu ensiklopediya Layout qxd
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏMİR İBN AS
- ƏMMAR İBN YASİR
orada Yəsrib (Mədinə) yaxınlığında Əminə hələ hamilə olarkən vəfat etmişdir. Beləliklə, Məhəmməd peyğəmbər yetim olaraq dünyaya gəlmişdir. Bir neçə il sonra Əminə altı yaşlı oğlunu götürərək Yəsribə getmişdir. Orada ölmüş əri Abdullahın məzarını ziyarət etmişdir. Onlarla birlikdə Abdullahın keçmiş qulluqçusu Ümm Əyman da olmuşdur. Yəs- ribdə bir ay qaldıqdan sonra onlar geriyə Məkkəyə doğru yola düşdülər. Ancaq, yolda Əminə ağır xəstələnərək Yəsrib və Məkkə arasında yerləşən Əbva adlanan bir yerdə dünyasını dəyişmişdir. ƏMİR İBN AS (43/664-cü ildə vəfat et- mişdir) – tanınmış siyasi xadim və İslam or- dusunun sərkərdəsi olmuşdur. Nüfuzlu qüreyş başçılarından biri olduğundan uzun müddət müsəlmanlara qarşı olmuş, onlarla vuruşmuşdur. Canlarını təqiblərdən qurtar- maq üçün Həbəşistana hicrət edən müsəl- manların zorla geriyə qaytarılması məqsədi ilə qüreyşlilər o ölkənin kralı Nəcaşinin yanına Əmir ibn Ası göndərmişdirlər. Ancaq o, bu tapşırığı yerinə yetirə bilməmişdir. Müsəlmanlar Məkkədən Mədinəyə hicrət etdikdən sonra Əmir ibn As Bədr, Uhud və Xəndək döyüşlərində onlara qarşı vuruşmuş- dur. Xəndək döyüşündən sonra o, müsəlman- lara qarşı müqavimətin mənasız olduğunu anlamışdır. Hüdeybiyə sülh anlaşmasının (8/629) bağlanmasından sonra Əmir ibn As, Xalid ibn Valid ilə birlikdə Mədinəyə, Məhəmməd peyğəmbərin yanına gələrək İs- lamı qəbul etdiklərini bildirdilər. Müsəlman- lar Məkkənin fəth olunmasından az öncə Məhəmməd peyğəmbər ayrı-ayrı ərəb qə- bilələrinin onlara qarşı hücum edəcəkləri haqqında xəbərlər almışdır. Buna görə o, ənsar və mühacirlərdən könüllülər dəstəsi yaratmış, onların başçısı olaraq da Əmir ibn As seçmişdir. İslam ordusunun yaxın- laşdığını görən bədəvilər döyüşə girmədən geri çəkilmişdirlər. Əmir ibn As isə dəstəsi ilə Mədinəyə qayıtmışdır. Müsəlmanlar Məkkəni fəth etdikdən sonra Məhəmməd peyğəmbər Əmir ibn Ası ərəb qəbilələrinin tapındıqları Suva bütünü dağıtmağa göndər- mişdir. Birinci Raşidi xəlifə Əbu Bəkrin dövründə Əmir ibn As Ərəbistan üsyançıları ilə vuruşmuş, sonra isə Suriya və Bizansla savaşa yollanmışdır. Orada o, Yərmuk döyüşündə, eləcə də Dəməşqin, Əcnədeynin və Fələstinin alınması uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. Müsəlmanlar Misiri alanda Əmrin bacarıqlı sərkərdə olmasının bir daha şahid olmuşdurlar. O, bu yürüşə çıxmağı təklif edərək özü də orduya başçılıq etmişdir. Xəlifə Ömər isə onun təklifini dəstəkləmiş ona yardım etmək üçün o bölgəyə daha bir qoşun birləşməsini göndərmişdir. Yürüşə ciddi hazırlaşmış Əmr irəliləyərək Misir hök- mdarı Mukavkasın güclərini məğlub edə bilmişdir. Bu uğurdan sonra Xilafət ordusu bütün Misiri və Şimali Afrikanın bir hissəsini ələ keçirmişdir. Xəlifə Ömər Əmir ibn Ası Misirin valisi vəzifəsinə təyin etmişdir. Ancaq sonra, Os- manın xəlifəliyi dövründə maliyyə işlərində buraxdığı səhvlərə görə o vəzifəsindən uza- qlaşdırılmışdır. Bundan sonra Əmir ibn As bir zaman siyasətdən uzaq qalmışdır. Əli ibn Əbu Talib xəlifə olduqdan sonra Əmir ibn As yenə də siyasətə qatılmışdır. O, Suriya valisi Müaviyənin ordusuna koman- danlıq etmişdir. Bəzi rəvayətlərə görə buna qarşılıq olaraq Müaviyə uğur qazanardısa, onu yenidən Misirin başçısı vəzifəsinə təyin etməli idi. Xəlifə Əli Suriyaya öz elçisini göndərdikdə Müaviyə ilə Əmir ibn As onu Osmanın qatillərini təmizə çıxartmaqda gü- nahlandırmış və onun xəlifəliyini tanımaya- caqlarını bildirmişdirlər. Suriyalıların müqavimətini qırmaq üçün xəlifə Əli onlara qarşı qoşun yeritmişdir. Əli Süffeyn döyüşündə uğura çox yaxın olmuş- 77 ƏMİR İBN AS dur. Çıxılmaz duruma düşmüş suriyalıların ordu komandanı Əmir ibn As döyüşçülərinə nizələrinin uclarına Quran səhifələrini san- caraq Allahın məhkəməsini qurmağı tələb et- mələrini əmr etmişdir. Xəlifə Əli bunun məğlubiyyətdən qurtulub vaxt udmaq üçün bir gediş olduğunu bildiyindən döyüşü dayandırmaq istəmirdi. Ancaq, onun ətrafında olan bir qrup ordu sərkərdələri buna israrlı idilər. Buna görə də o, danışıqlara get- məli oldu. Problemi çözmək üçün çağırılan məhkəmədə xəlifə Əli və Müaviyənin təm- silçiləri onların vəzifələrindən getmələrini bildirməli idilər. Sonra o, yeni xəlifə seçilməli idi. Beləliklə, hər iki tərəfin təm- silçiləri Dümətül-Cəndəldə bir araya gəldilər. Birinci xəlifə Əlinin təmsilçisi Əbu Musa Əşəri çıxış etdi. Öncə anlaşıldığı kimi o, xəlifə Əli və Suriya başçısı Müaviyənin vəz- ifələrindən uzaqlaşdırıldığını elan etdi. Ancaq, ondan sonra çıxış edən Müaviyənin təmsilçisi Əmir ibn As Müaviyənin vəz- ifəsindən uzaqlaşdırılmasını elan etməkdən çəkindi və bununla da tərəflər arasındakı an- laşma pozuldu. Beləliklə, heç bir nəticə əldə olmadığından Xilafətdə iç savaş davam etdi. Ancaq, artıq bu dəfə suriyalılar üstünlük qazanmışdırlar. Çünki, məhkəmədən sonra Əlinin tərəfdarlarının bir hissəsi ona qarşı üsyan edərək ondan ayrıldılar. Bu da Əlinin ordusunu zəiflətdi. Əlini tərk edənlər xari- cilər adlanmış və onlar həm ona, həm də Müaviyəyə qarşı vuruşmağa başlamışdırlar. Əmir ibn Asın bu kimi gedişlərinə görə suriyalılar vaxtı qazanaraq öz sıralarını möhkəmlətmişdirlər. Bundan sonra onlar xəlifə Əlinin tərəfdarlarının arasında parçalanmadan yararlanaraq hücuma keçir- lər. Hicrətin 38-ci ilində Əmir ibn Asın başçılığı ilə suriyalılar Misirə girmiş xəlifə Əlinin oraya başçı təyin etdiyi Məhəmməd ibn Əbu Bəkrin güclərini məğlub edir, onun özü isə öldürürlər. Bundan sonra suriyalılar İraq və Hicazda da Əlinin güclərinə ağır zər- bələr endirmişdilər. Hicrətin 40-cı ilində Xilafətdə gedən savaşların başlanmasında Əli, Müaviyə və Əmir ibn Ası günahlandıran xaricilər onlara qarşı suiqəsdlər hazırlamışdırlar. Bunun nəticəsində xəlifə Əli öldürülmüş, Müaviyəyə qarşı basqın isə baş tutmamış və o yalnız ayağından yüngül yaralanmışdır. Əmir ibn Asın yerinə isə xaricilər bir səhv səbəbindən onun yaxın adamını öldürdülər. Əli öldürüləndən sonra xəlifə olan Müaviyə ibn Əbu Süfyan Əmir ibn Ası Misirə vali vəzifəsinə təyin etmişdir. O, bu vəzifədə hicri 43-cü (ya da ayrı-ayrı qaynaqlara görə 51-ci) ilə qədər olmuş, sonra ağır xəstəliyə tutulub vəfat etmişdir. ƏMMAR İBN YASİR (37/658-ci ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin ən məşhur səhabələrindən biri olmuşdur. Onun atası əslən Yəmənli idi. O, Məkkəyə hi- crət etdikdən sonra onun Əmmar adında oğlu doğulmuşdur. O, İslamı ilk qəbul edənlərdən olmuşdur. O, Ərqəmin evində müsəlmanların yığıncaqlarında iştirak etmişdir. Onunla bir- likdə ata və anası da İslamı qəbul etmişdirlər. Buna görə də o, ailəsi ilə birlikdə qüreyşlilərin təqiblərinə məruz qalmışdır. Ancaq, onun və ailəsinin durumu daha ağır idi. Çünki, onun atası məkkəli deyil idi, anası isə məhzümilər qəbiləsinin qulluqçusu ol- muşdur. Buna görə də, onun sahibləri bu ailəyə onları İslamdan imtina etmək üçün təzyiqlər edirdilər. Ancaq, müsəlmanların inancı çox güclü olduğundan onlar bütün bu təzyiqlərə dözərək bu işgəncələri bir sınaq hesab edirdilər. Əmmar və yaxınları bütün bunlara sinə gələrək İslamdan dönmədilər. Heç bir şey əldə etməyən qureyşlilər isə öncə Əmmarın anası Sümeyyəni, sonra isə onun atasını öldürdülər. Buna səbəbdən də Sümeyyə İslam tarixində inancı uğrunda ilk şəhid olmuş qadındır. Bütpərəstlər Əmmara da ağır işgəncələr vermişdirlər. 78 ƏMMAR İBN YASİR Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|