Generallari

 
62
General-leytenant Əliağa Şıxlinskinin adı el qəhrəmanları Babək, Cavanşir, Koroğlu və 
Həzi Aslanovla yanaşı çəkilir. Haqqında çoxlu şer, poema və nəsr əsərləri yazılmışdır. Bunların 
arasında Sabir İbrahimovun “General Əliağa Şıxlinski” monoqrafiyası xüsusilə qiymətlidir. Şair 
Telman Tovuzlunun bu qanadlı misralarını el aşıqları telli saz havasında oxuyur: 
 
Rus topunun “allahı”dı, 
Şıxlinski Əliağa. 
Harda adı çəkilirsə, 
Ürəyimiz dönür dağa. 
 
 
LENİNQRADDA İYİRMİ İKİ GÜN 
 
Əliağa Şıxlinski heç bir zaman mənsəb 
dalınca düşməmişdir, onun heç bir 
himayəçisi olmamışdır. Xidmətdə irəli 
getmək üçün o, heç bir intriqaya əl 
atmamışdır: mənsəb özü onun ayağına gəlmiş 
və o, köhnə ordunun topçuluğunda yüksək 
vəzifə qazanmışsa, bu cəhətdən tamamilə 
özünə borcludur. 
 
Yevgeni Barsukov, 
Dövlət mükafatı. laureatı, general-mayor,  
hərb elmləri doktoru, professor. 
 
Keçmiş rus ordusunun general-leytenantı,  
məşhur artillerist Əliaqa Şıxlinskinin adı  
artilleriya sənətində həmişə hörmətlə çəkilir.  
O, əlli ildən artıq çar ordusunda zabit kimi  
qulluq etmiş, Böyük Oktyabr sosialist inqilabından 
sonra isə özünün biliyini və böyük həyat təcrübəsini 
Qızıl Ordunun möhkəmlənməsinə sərf etmişdir. 
 
Arkadi Lavroviç Sidorov,  
Moskva Dövlət Universitetinin  
professoru. 
 
 
  
Leninqradın həmişə gur olan Sadovaya küçəsində qədim bir bina var. Məşhur rus yazıçısı 
Saltıkov-Şedrinin adını daşıyan kütləvi kitabxana burada yerləşir. Məni bu kitabxanaya məşhur 
general-leytenant  Əliağa  Şıxlinskinin inqilabdan əvvəl çıxmış kitabı  və Peterburq jurnallarında 
dərc olunmuş məqalələri ilə tanış olmaq arzusu gətirmişdi. 
Axtarışa “Rus jurnalı  şöbəsi”ndən başladım. 1912-ci ildən fəaliyyətə başlayan 
“Artilleriya zabitləri məktəbinin xəbərləri” jurnalının elə üçüncü nömrəsində Əliağa Şıxlinskinin 
“Öz qoşunlarının başı üstündən top atəşi” adlı iri məqaləsi dərc olunub. Rus-yapon 
müharibəsindən sonra bu atəş üsulu müxtəlif fikirlərə  səbəb olubmuş. Bir çoxları deyirmiş ki, 
hücum edən piyada qoşununu himayə etmək üçün, bəzən onun başı üstündən atmaq lazımdır. Ali 
rütbəli zabitlərin bir qismi bu atəş üsulunun öz qoşunlarına zərər verəcəyindən ehtiyat edir, daha 
doğrusu, ondan istifadə etmək istəmirdilər. 

---

 
63
Polkovnik Əliağa Şıxlinski isə bu məqaləsində hesablama və sxemlərlə sübut edirdi ki, bu 
üsul, qoşunlar düzəngahda dayanıb hədəfə ancaq yüz sajen qalanda qorxuludur. “Bu məsafəyə 
qədər, heç bir şeydən ehtiyat etmədən atəş açmaq olar. Düşmən üzü bizə  tərəf olan yamacı 
tutduqda, bu məsafə otuz-otuz beş sajen azalır. Düşmən bizimlə üzbəüz olan başqa bir yamacı 
tutduqda isə biz hücum edən hissəmizi süngü vuruşması başlayana qədər top atəşi ilə himayə 
edib qoruya bilərik.” Həmin jurnalın 1914-cü il fevral (22) nömrəsində “V.İ”. imzalı bir müəllif 
bu üsula yüksək qiymət verərək artilleristlərə tövsiyə edir ki, Port-Artur döyüşlərinin iştirakçısı 
Şıxlinskinin toxunduğu bu məsələni dərindən öyrənsinlər... 
Bu yeniliyə dönə-dönə qayıdan jurnal özünün “Redaksiyadan” adlı qeydlərində göstərir 
ki,  Şıxlinskinin məqaləsi topçu qoşun komandirlərinin görüşlərində böyük və  əsaslı  dəyişiklik 
yaratdı. 
General-leytenant  Əliağa  Şıxlinski 1942-ci ildə  qələmə aldığı “Xatirələrim” adlı  hərbi 
memuarında bu barədə yazır: “Hələ 1924-cü ildə Qızıl Ordu məcmuələrinin birində bu məsələyə 
istinad edilmişdir. Bu cür atəşdən qorxan skeptiklər, şübhəsiz ki, indi də vardır”. 
İllərin zərrəcə saraldıb-soldura bilmədiyi jurnalı yenidən vərəqləyirəm. Yüksək 
keyfiyyətli kağızda çap olunmuş  məqalələrlə, ölkənin ayrı-ayrı  hərbi dairələrində qulluq edən 
artilleriyaçılar haqqında verilən xəbərlərlə yanaşı Şıxlinskinin müxtəlif şəkillərinə də rast gəldim. 
Onun ordugahda məşq zamanı, tələbə və zabit heyətilə birgə təsvir olunmuş şəkillərini nə şəxsi 
arxivində, nə də qohumlarında görmüşdüm. 
Jurnalın 1914-cü il fevral nömrəsində “1913-cü ildə artilleriya zabitləri məktəbinin yerinə 
yetirdiyi kursun hesabatı” verilib. Qırx iki səhifəlik hesabat yeddi fəsildən və bir epiloqdan 
ibarətdir. Onu artilleriya zabitləri məktəbinin rəisi, artilleriya generalı Aleksandr Nikolayeviç 
Sinitsin, məktəbin rəis müavini general-mayor Əliağa  Şıxlinski və Sergeyev, hərbi təlim 
meydanının rəisi podpolkovnik İvanov imzalayıblar. 
Jurnalın səhifələrindən öyrənirəm ki, 1913-cu ilin payızında artilleriya zabitləri 
məktəbinin rəisi, artilleriya-generalı A.N.Sinitsin qocalığına görə istefaya çıxır. Jurnal bu 
münasibətlə Sinitsinin portretini ikinci səhifədə dərc edir, haqqında böyük bir yazı verir. Əliağa 
Şıxlinskinin bu münasibətlə yazdığı iki bənd şer də dərc olunur. 
A.N.Sinitsin istefaya çıxdıqdan sonra düz bir il (1913-cü ilin payızından 1914-cü ilin 
oktyabr ayına kimi - Ş.N.) artilleriya zabitləri məktəbinin rəisi vəzifəsini general-mayor Əliağa 
Şıxlinski aparmışdır. 1914-cü ilin oktyabr nömrəsində jurnal “Redaksiyadan” adlı məqaləsində 
yazır: 
“Artilleriya zabitləri məktəbinin rəisi vəzifəsini ifa edən general-mayor Əliağa Şıxlinski 
hazırkı müharibənin iştirakçılarına məktubla müraciət edərək döyüşçülərin, artilleriyanın 
fəaliyyəti barədə bildiklərini təfsilatı ilə yazmalarını və lazım olan ünvana göndərmələrini xahiş 
etmişdir”. 
1914-cü ilin dekabr nömrəsində jurnal məktəbin qırx səhifəlik illik hesabatını dərc edib. 
Həmin hesabatı da məktəbin rəisi vəzifəsini ifa edən general-mayor Əliağa  Şıxlinski və 
Sergeyev, hərbi təlim meydanının rəisi podpolkovnik İvanov hazırlayıblar. 
Çox keçmir ki, yuxarı dairələrdə, baş topçuluq idarəsində  məktəbə  təzə  rəis təyin 
olunması  məsələsi müzakirə olunur. Böyük knyaz bu vəzifəyə general-leytenant Qaitinovu 
məsləhət görür. Lakin o, bu işə hazır olmadığını bildirir. 
Böyük knyaz cavabında deyir: 
- Mən sizi ancaq bir illiyə təyin edirəm. 1914-cü ildə orduda islahat aparmaq üçün böyük 
proqram həyata keçiriləcək, onda siz Odessa hərbi dairəsinin topçu rəisi vəzifəsinə  təyin  
olunacaqsınız. Məktəbə rəhbərlik isə Şıxlinskiyə tapşırılacaq. Şıxlinski məktəb müdiri müavini 
vəzifəsində az işlədiyinə görə hazırda hərbi məsləhətçilərimi razılığa gətirə bilmirəm. 
General-leytenant Qaitinov soruşur: 
- Bəs bu bir ilin ərzində mən nə edə bilərəm, əlahəzrət? 
- Sizin işi yaxşı bilən Şıxlinski kimi köməkçiniz olacaqdır. 
 Onda icazə verin, əvvəlcə onunla danışım. 
 Danışın... 

---