GiRİŞ Çarlik rusyasi dönemi Öncesi karakalpak türkleri ve karakalpakistan tariHİ
Yüklə 14,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 25: Karakalpakistan’da hangi tür müziklerin dinlendiğini gösteren tablo Karakalpakistan’da en çok hangi müzikler dinlenir
- Müziği Metalika
- Başkırt
- Tablo 26: Karakalpakistan’ın kültür ve sanat bakımından değerlendirmesi
- E- BASIN VE YAYIN
461
Tablo 25: Karakalpakistan’da hangi tür müziklerin dinlendiğini gösteren tablo
Rus Pop Karakalpak Müziği İngilizce Pop Özbek Müziği Türkmen Müziği Metalika
Karakalpak 34 18 1 1 54
10
Rus 6 1 1 8
7
2
1 1 Başkırt 1
1 Toplam 51 27 2 1 1 1 83
Karakalpakistan’da SSCB’nin de etkisiyle Rusça müzikler daha çok tercih edilmektedir. Çünkü özellikle genç kesim kendi ana dillerini bilmedikleri için Rusça müzik dinlemektedirler. Karakalpak halk ve sanat müziğini genelde 30 yaş üstü Karakalpaklar dinlemektedir. Ayrıca ülkede faal olan Rus televizyon kanalları da bunda etkilidir.
Millî kültürün ve sanatın muhafaza edildiği en önemli mekânlardan birisi müzelerdir. Karakalpakistan Devlet Müzesi ile Savitskiy Devlet Sanat Müzesi, Karakalpakistan’ın en önemli müzelerindendir. Karakalpak Devlet Müzesi yaklaşık yetmiş yıl önce kurulmuştur. Bu müzede elli binden fazla eser sergilenmektedir. Karakalpak kültürü, medeniyeti, gelenekleri, örf ve âdetlerine ait maddî eserler burada bulunmaktadır. Savitskiy Sanat Müzesi ise bağımsızlık döneminde Japonya, Bosna Hersek, Bulgaristan, Suriye, İtalya, Avusturya vb. ülkelerdeki şehirlerde sergiler düzenlemiştir. 9 Ocak 1998 tarihinde Savitskiy Müzesinin Fransa’da düzenlediği sergide üç yüze yakın eser sergilenmiştir. Bu sergi hakkında Fransız gazetelerinde de yayınlar çıkmıştır. Karakalpakistan’daki sanatsal gelişime bağlı olarak halkın görüşü şöyledir 987 :
987 Türk boyları ve millet değişkenine göre ilgili veri ve istatistikler kitabın sonundaki Ek-I’de verilmiştir. 462
Tablo 26: Karakalpakistan’ın kültür ve sanat bakımından değerlendirmesi
Hiç kat ılm
ıyorum
Çok az kat ıl ıyorum
K ısmen
kat ıl ıyorum Büyük ölçüde
kat ıl ıyorum
Tama men
kat ıl ıyorum 1- Karakalpakistan’da her türlü sanat dalı gelişmiştir. Katılım % 15 17,4 24
27,9 25
29,1 11
12,8 8 9,3 2- Karakalpakistan’da Karakalpak kültürü yaşanmaktadır. Katılım % 2 2,3 8 9,3 13 15,1
35 40,7
24 27,9
3- Karakalpakistan’da en çok müzik gelişmiştir. Katılım % 6 7,0 16
18,6 35
40,7 19
22,1 5 5,8 4- Karakalpakistan’da çoğu insan en az bir sanatla uğraşmaktadır. Katılım % 16 18,6 23
26,7 22
25,6 18
20,9 3 3,5 5- Karakalpak kültürü şehirlerde daha çok yaşanmaktadır. Katılım % 7 8,1 17
19,8 32
37,2 19
22,1 7 8,1 6- Karakalpak kültürü köylerde daha çok yaşanmaktadır. Katılım % 8 9,3 16
18,6 28
32,6 17
19,8 10
11,6
Tablonun genel değerlendirmesi şöyledir: • Karakalpakların birçoğu sanat dallarının yeterince gelişmediğini vurgulamaktadır. Karakalpakların bir kısmı Karakalpak kültürünün yeterince yaşanmadığı kanısındadır. • Bu ankete katılan Ruslar, ter türlü sanat dalının geliştiğine dair soruya olumsuz cevap vermişlerdir. Yarısından çoğu Karakalpakistan’da büyük oranda Karakalpak kültürünün yaşandığını kabul etmektedirler. Fakat bu kültürün daha çok köylerde geçerli olduğunu bildirmişlerdir. • Başkırt bir denek ise Karakalpakistan’da Karakalpak kültürünün geçerli olduğunu ve bu kültürün daha çok şehirlerde yaşandığını belirtmiştir. • Koreli katılımcı Karakalpakistan’da yeteri kadar sanat dalının gelişmediği konusunda birleşmektedir. Ayrıca Karakalpakistan’da Karakalpak kültürünün geçerli olmadığı görüşündedir. • Türkmenler, Karakalpakistan’da Karakalpak kültürünün daha çok yaşandığı fikrine katılmamaktadırlar. Ayrıca sanat dallarının yeterince gelişmediği fikrindedirler.
463
• Kazaklar, Karakalpakistan’da Karakalpak kültürünün yaşandığı konusunda büyük oranda hemfikirdirler. Karakalpakistan’da her türlü sanat dalının geliştiği ve birçok insanın sanatla uğraştığı konusunda bölünmüş durumdadırlar. Yarısı bu fikre katılırken diğer yarısı karşı çıkmaktadır. • Özbekler, Karakalpakistan’da Karakalpak kültürünün yaşandığını tamamıyla kabul etmektedirler.
Karakalpakistan’ın, Sovyetler Birliği’nden ayrıldıktan sonra sanat alanında atmış olduğu adımların büyük çoğunluğu ülkenin tanıtımına yönelik olmuştur. Çünkü yeni kurulan özerk cumhuriyetin tanıtılması ve kendisine ait bir kültür ve sanatının olduğunun ispatlanması temel amaç olmuştur. Bu amaca yönelik olarak da yurt dışında birçok ülkede tanıtım faaliyetleri için girişimler yapılmıştır. Sovyetler döneminde yozlaştırılan sanat dalları yeni dönemde Türk kültürüne uygun şekilde yeniden düzenlenmektedir. Örneğin Sovyet döneminde kurulan müzelerin tamamı elden geçirilmiş ve Karakalpak millî kültürüne uygun hâle getirilmiştir. Karakalpak tiyatrosunda oynanan oyunlar da yeni fikir ve düşüncelere göre şekillenmiştir. Karakalpakistan’ın ve Özbekistan’ın 1991’den sonra uygulamaya koydukları planlı kültür ve sanat politikası gün geçtikçe meyvelerini vermektedir. Bu sayede Türklük şuuru ve bilinci de artacaktır.
Karakalpaklar arasında basın ve yayın Rus sömürgesi altında gelişmiştir. Rusların etkisiyle XIX. yüzyılın sonlarında Karakalpakistan’da “Çüküç”, “Türkistan vilâyeti”, “Türkistanskiye vedomosti”, “Russkiy Turkestan (Rus Türkistanı)”, “Turkestanskaya Jizn (Türkistan Hayatı)”, “Turkestanskaya tuzemnaya gazeta (Türkistan yerli gazetesi)”, “Sredneaziatskaya Jizn (Orta Asya Hayatı)”, “Semerkand” vb. gazete ve dergiler çıkarılmaya başlamıştır. Bu yayımların çıkarılmasında en büyük amaç çarlık siyasetinin benimsetilmesi ve Rus taraftarı bir kitle oluşturulmasıydı. 988 Sovyet yönetiminin bütün Türkistan ve Karakalpakistan’da oturtulmasıyla 1920–1921 yılları arasında basında da gelişmeler olmuştur. 1919 yılında Rusça “İzvestiya Amudarisnkogo ispolnitelnogo komiteta (Amuderya
988
Karakalpakistannın Jana Tariyhı, s. 151. Yüklə 14,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|