H e y d ə r ə L i y e V müSTƏQİLLİYİMİZ ƏBƏDİDİR

__________________________________________________ 
 
51 
adam həlak olmuş, minlərlə  şəhər, qəsəbə  və  kənd dağılmışdı. 
C.1-177;  C.2-41, 256, 502; C.3-424;  C.5-22, 23, 71, 184, 185, 
234, 315; C.6-262, 266; C.7-33, 34, 184, 189, 262, 292, 293, 372, 
404; C.8-37-39, 41, 390, 449, 450, 455; C.9-247, 271, 313, 423, 
424; 
198.  İlham  Əliyev,  İlham Heydər oğlu  Əliyev (1961)-
görkəmli ictimai-siyasi və dövlət xadimi, diplomat. 2003-cü ildən 
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti. Prezident Heydər 
Əliyevin oğludur. 1994-cü ildən Azərbaycan Respublikası Dövlət 
Neft  Şirkətinin vitse-prezidenti, 1997-ci ildən həmin  şirkətin 
birinci vitse-prezidentidir. Azərbaycan Respublikasının neft 
strategiyasının həyata keçirilməsində mühüm xidmətləri vardır. 
İlham  Əliyev 1997-ci ildən Azərbaycan Milli Olimpiya 
Komitəsinin (AMOK) prezidentidir. Azərbaycan idmançılarının 
mötəbər beynəlxalq yarışlarda uğurlar əldə etməsində AMOK-un 
prezidenti kimi böyük xidməti var. 2003-cü ildə Azərbaycan 
Respublikasının Baş naziri olmuşdur. Siyasi və dövlət xadimi 
kimi  İlham  Əliyev beynəlxalq aləmdə böyük hörmət və nüfuz 
qazanmış, bir neçə ölkənin ordenləri ilə təltif olunmuşdur. Ölkədə 
demokratik islahatlar aparılmasında, hüquqi dövlət 
quruculuğunda, Azərbaycan Respublikasının dövlət 
müstəqilliyinin möhkəmlənməsində  uğurlu xidmətlər göstərən 
İlham Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının I qurultayında partiya 
sədrinin müavini, II qurultayında (2001) sədrin birinci müavini 
vəzəfəsinə seçılmişdir. 2005-ci ilin martından isə Yeni 
Azərbaycan Partiyasının sədridir. 1995-ci ildən Azərbaycan 
Respublikası Milli Məclisinin (1-2-ci çağırış) deputatı, Avropa 
Şurası Parlament Assambleyasında Azərbaycan Parlamenti daimi 
nümayəndə heyətinin başçısı olmuşdur. Azərbaycan haqqında, 
xüsusilə Ermənistanın ölkəmizə hərbi təcavüzü və onun nəticələri, 
erməni terrorizmi haqqında həqiqətlərin  ən mötəbər beynəlxalq 
təşkilatlar vasitəsilə dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında 
müstəsna xidmətləri var. “Heydər  Əliyev” ordeni ilə  təltif 
olunmuşdur. C.1-55; C.2-202; C.5-38; C.8-338; 
199.  İlyas  Əfəndiyev,  İlyas Məhəmməd oğlu  Əfəndiyev 
(1914-1996)- görkəmli Azərbaycan yazıçısı, dramaturq. 

---

__________________________________________________ 
 
52 
Azərbaycanın Xalq yazıçısı.  İ.Əfəndiyevin dram əsərlərinin 
Azərbaycan Milli Dram Teatrının repertuarının zənginləşməsində 
müstəsna rolu var. Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatıdır. 
Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeni ilə  təltif edilmişdir. 
C.1-597; 
200. İmam Xomeyni, Ruhulla Musəvi (1903-1989)- 1979-cu 
ildən İran İslam Respublikasının Başçısı, Ayətüllah. 1964-cü ildə 
ölkədən qovulmuş,  əvvəlcə  İraqda, sonra isə Fransada 
mühacirətdə olmuşdur. 1979-cu ildə  İrana qayıtmış,  şah rejimini 
devirməyə  və  İslam Respublikasını qurmağa nail olmuş inqilaba 
başçılıq etmişdir. C.5-325; C.8-400; 
201.  İmam Mustafayev,  İmam Daşdəmir oğlu Mustafayev- 
biologiya elmləri doktoru, professor. C.3-211; C.6-450-452, 457; 
C.8-372, 379, 381; 
202.  İmaməli Rəhmanov,  İmaməli  Şərif oğlu Rəhmanov 
(1952)- Tacikistanın siyasi və dövlət xadimi. 1992-ci ildə 
Tacikistan Ali Sovetinin sədri olmuşdur. 1992-ci ilin noyabrından 
Tacikistan Respublikasının Prezidentidir. C.2-538; 
203.  İon  İliyesku (1930)- Rumıniyanın siyasi və dövlət 
xadimi. 1989-cu ildə N.Çauşesku rejimi devrildikdən sonra 
ölkənin və dövlətin bütün məsuliyyətini öz üzərinə götürən Milli 
Dirçəliş Cəbhə Şurasına başçılıq edib. 1992-1996 və 2000-2002-ci 
illərdə Moldova Respublikasının Prezidenti. C.4-65, 70, 71, 73, 
75, 152; C.6-21-23, 25, 29-33, 35-37, 480; C.7-52; 
204. “İpək yolu”, “Böyük İpək Yolu”- beynəlxalq tarixi 
tranzit-ticarət yolu; eramızdan  əvvəl 2-ci əsrin sonlarından 
eramızın 16-cı  əsrinədək fəaliyyət göstərmiş, Çindən  Şimali 
Afrika və İspaniyaya qədər uzanaraq, ayrı-ayrı qolları ilə o zaman 
dünyanın məlum olan, demək olar ki, bütün ölkələrini 
birləşdirmişdir. 
Əlverişli coğrafi mövqedə yerləşməsi və  zəngin maddi 
sərvətlərə malik olması sayəsində Azərbaycan qədim zamanlardan 
dünya ölkələri arasında iqtisadi və mədəni əlaqələrdə mühüm yer 
tutmuşdur. 
XX  əsrin sonunda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 
Heydər  Əliyev tərəfindən “Böyük İpək Yolu”nun yenidən 

---

__________________________________________________ 
 
53 
dirçəldilməsi ideyasının irəli sürülməsi bütün dünyada, xüsusilə 
də “Böyük İpək Yolu” üstündə yerləşən ölkələrdə ciddi maraqla 
qarşılandı. Bu məqsədlə 1998-ci ilin sentyabrında Bakıda 33 
dövlətin və Avropa Birliyinin iştirakı ilə beynəlxalq konfrans 
keçirildi. TRASEKA proqramı  çərçivəsində  nəzərdə tutulan 
Asiya-Qafqaz-Avropa ticarət dəhlizinin- “Böyük İpək Yolu” nun 
bərpasının və onun imkanlarından hamılıqla bəhrələnməyin 
vacibliyi qeyd olundu. C.2-423;  C.6-278;  C.7-38, 51, 52, 432; 
C.8-261, 285; 
205.  İran  İslam  İnqilabı – İranın  daxilində Milli Cəbhənin, 
xaricdən isə ruhanilərin Fransada mühacirətdə olan başçısı 
Ayətüllah Ruhulla Xomeyninin rəhbərlik etdiyi ümumxalq 
hərəkatı. Bu hərəkat getdikcə gücləndi və 1979-cu ildə  şah 
(Məhəmməd Rza Pəhləvi) ölkəni tərk etdi. Sürgündən vətənə 
qayıtmış İmam Xomeyni İran İslam Respublikasını elan etdi. C.3-
176; C.5-322-326; 
206.  İran  İslam Respublikası-  Cənub-qərbi Asiyada dövlət. 
Sahəsi 1,65 mln km
2
,  əhalisi 62,2 mln nəfərdir. Paytaxtı Tehran 
şəhəridir.  İnzibati cəhətdən 24 ostana bölünmüşdür. Ali 
Qanunverici hakimiyyət orqanı Xalq Şurası Məclisidir. Hökuməti 
Baş nazir təşkil, Prezident isə təsdiq edir. C.1-11, 18, 48, 52, 58, 
59, 79, 95, 109, 110, 121, 125, 134-136, 142, 170, 175, 179, 213-
215, 219, 222-227, 229, 236, 251, 268, 285, 294, 297, 322, 324, 
419, 423, 424, 428, 452, 453, 459, 463, 472, 475, 520, 555-557, 
583; C.2-22, 25, 46-53, 70, 95, 97, 145, 176, 204, 207, 290, 291, 
303, 312, 313, 332, 369, 380, 405, 411, 414, 422, 425-428, 430, 
475, 496, 568; C.3-22, 24, 70, 153, 157, 176, 187, 375, 411, 453; 
C.4-176, 251, 255, 385, 459; C.5-19, 34, 67, 68, 95, 106, 112, 
123, 133, 190, 311, 324-326, 334, 398, 444, 466; C.6-64, 65, 81, 
137, 215, 277, 278, 280, 305, 392, 394, 412, 417, 409, 467; C.7-
19, 43, 278, 279, 308, 322, 360, 420, 432, 474, 475, 487, 498, 
502, 503; C.8-23, 42, 50, 63, 64, 140, 177, 191, 194, 211, 214, 
252, 254, 255, 298, 311, 397, 399, 400, 401, 402; C.9-6, 29, 43, 
91, 99, 198, 316, 326, 332, 372, 375, 404, 412, 413, 438, 443, 
453; 

---