Hüquq VƏ azadlıqlar praktikada (2013)
Yüklə 4,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AHİM-in tədrisi
- Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin rolu
- Ərizə və ya iş
- Ərizənin göndərilməsi
Hüquqlarımız, azadlıqlarımız
AHİM-in tədrisi Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası diqqət mərkəzində
Avropa insan hüquqlarını müdafiə edən məhkəməyə malik olan yeganə qitə deyildir. İki başqa regional məhkəmə vardır: Amerika dövlətlər arası İnsan Hüquqları Məhkəməsi və İnsan və xalq hüquqları üzrə Afrika Məhkəməsi. 2008-ci ildə, Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 60 illiyinə həsr edilmiş Strasburqdakı seminarda bu üç regional məhkəmə bir araya gəldi. Jan-Pol Kosta (Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin keçmiş sədri) öz çıxışında "İnsan hüquqlarının universallığını göstərmək üçün ən doğru yol hansıdır?" deyə söyləmişdir.
1959-cu ildə təsis edilmiş Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi razılığa gələn tərəfin yurisdiksiyasında olan hər kəsin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasında təsbit olunmuş hüquqlarını təmin edən məhkəmə orqanıdır. Yeganə məhkəmə olaraq 1 noyabr 1998- ci il tarixindən etibarən mövcuddur və daimi olaraq Strasburqda (Fransa) yerləşir. Məhkəmənin hakimlərinin sayı Konvensiyanın tərəfləri olan dövlətlərin sayı ilə eynidir. Bu hakimlər tam müstəqildirlər, öz ölkələrini təmsil etmirlər və Avropa Şurası Parlament Assambleyası tərəfindən səs vermə yolu ilə seçilirlər. Mövcud olduğu 50 il dövründə Məhkəmə 10 000-dən artıq qərar çıxarmışdır. Bu qərarlar aidiyyatı olan dövlətlər üçün məcburidir və onlardan ərizəçilərin hüquqlarının pozulmasının nəticələrini aradan qaldırmağı, eyni zamanda, Nazirlər Komitəsinin nəzarəti altında müxtəlif sahələrdə qanunvericilikdə və praktikada dəyişikliklər etməyi tələb edir. Məhkəmənin presedent hüququ sayəsində Konvensiya yeni problemləri həll edən və Avropada hüququn aliliyini və demokratiyanı möhkəmləndirən dinamik və güclü alətə çevrilib. Məhkəməyə təqdim olunan ərizələrin sayının əhəmiyyətli dərəcədə artması nəticəsində hal-hazırda bəzi islahatlar həyata keçirilməkdədir. Məhkəmənin səmərəliliyini təmin etmək üçün böyük islahat 2010-cu ilin iyununda başlamışdır.
İşin mahiyyətinə və ya başqa sözlə desək, aktual şikayətə görə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi qərar verir. Qərar qarışdırılmamalıdır ... … Qərardad ilə Məhkəmənin qərarı şikayətin (ərizənin) qəbulu ilə bağlıdır. Məhkəmə bütün tələblərə riayət olunduğunu yoxladıqdan sonra qərar qəbul edir. Ərizə və ya iş Məhkəmə tərəfindən həll edilməli olan mübahisə. Şikayətlər Ərizənin səbəbləri. Məhkəmə ərizənin mahiyyətini yoxladığı zaman şikayətlərə baxılır.
Əsaslandırılmamış və ya kifayət qədər yaxşı əsaslandırılmamış işlər qəbuledilməz elan olunur və rədd edilir. Hüquqlarımız, azadlıqlarımız
AHİM-in tədrisi Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi necə işləyir?
Ərizəçilər ərizələrini Məhkəmənin iki rəsmi dilindən (ingilis və fransız) birində göndərmək məcbutiyyətində deyillər. Onlar bunu Konvensiyanı ratifikasiya etmiş dövlətlərin rəsmi dillərindən birində edə bilərlər. Dinləmələr Strasburqdakı İnsan Hüquqları Sarayında keçirilir. Onlar aidiyyatı palatanın və ya vəziyyətdən asılı olaraq Böyük Palatanın sədrinin qərarı ilə qapalı keçirilmədiyi zaman ictimaiyyətə açıqdır.
Məhkəməyə kim müraciət edə bilər? Hüquqlarının pozulduğuna inanan fərdlər və ya dövlətlər məhkəməyə müraciət edə bilər. Beləliklə, Konvensiya ərizələri iki növə ayırır: şəxs, şəxslər qrupu və ya qeyri-hökumət təşkilatı tərəfindən bir və ya bir neçə dövlətə qarşı irəli sürülən fərdi şikayətlər; bir dövlətin başqa dövlətə qarşı qaldırdığı dövlətlərarası şikayətlər. Məhkəmə yarandığı gündən bu yana qəbul edilən şikayətlərin demək olar ki, hamısı fərdi şəxslər tərəfindən edilmişdir. Əsas şərtlər İlk növbədə Məhkəmə ərizənin
yoxlayır. Ərizənin məhkəmə tərəfindən qəbul olunması üçün Konvensiyada təsbit olunan bəzi şərtlərə əməl olunmalıdır. Məsələn, ərizəçi dövlətdaxili bütün hüquq müdafiə vasitələrini "tükətdiyini" sübut etməli (yəni bu o deməkdir ki, ölkənin ən yuxarı məhkəmə instansiyası onun ərizəsini rədd edib) və ölkə daxilində son qərarın qəbul edilməsindən altı ay sonrakı müddətdə öz ərizələrini göndərməlidirlər. Açıq-aşkar qəbuledilməz hesab olunan şikayətlər tək hakim tərəfindən baxılır. Ərizə qəbul hesab edilərsə məhkəmə tərəfləri (ərizəçini və müvafiq dövləti) məsələni dostcasına həll ilə razılığa gəlməyə dəvət edir. Məsələn, mübahisəni bu yolla həll etmək barədə razılığa gəlindiyi zaman, adətən dövlət ərizəçiyə kompensasiya ödəyir və ərizə geri götürülür. Razılıq əldə olunmazsa, Məhkəmə şikayətə mahiyyəti üzrə Konvensiyanın pozulub pozulmamasına baxır. Ərizə/ərizəçi Konvensiya ərizələri iki növə ayırır: fərdi ərizələr (fərd və ya fərdlər qrupu, şirkətlər və QHT-lər tərəfindən göndərilə bilər) və dövlətlərarası ərizələr (bir dövlət tərəfindən digərinə qaşı).
Ərizə müəyyən tələblərə cavab verməlidir (bütün daxili hüquqi müdafiə vasitələrinin tükənməsi, altı ay müddətində göndərilməsi, AİHK-da təsbit edilmiş hüquqların pozulması), cavab verməzsə şikayət baxılmadan qəbuledilməz elan ediləcək. Dostcasına həll Məhkəmə insan hüquqlarına hörmətin şikayətə baxmanın davam etdirilməsini tələb etmədiyi nəticəsinə gələrsə, bu iş üzrə icraatı dayandırır. Ərizəçi və dövlət mübahisəni bu yolla həll etmək barədə razılığa gələndə, adətən dövlət ərizəçiyə müəyyən miqdar pul ödəyir. Yüklə 4,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|