Hüquqlarimiz, azadliqlarimiz
AHİM-in tədrisi
İnsan Hüquqları Avropa
Məhkəməsi necə işləyir
3
Bilirsinizmi?
Hakimlər hər bir dövlətin təklif etdiyi üç
namizədin olduğu siyahıdan Avropa Şurası
Parlament Assambleyası tərəfindən seçilir.
Onlar 9 illik olan və yenilənməyən müddətə
seçilirlər.
İşə necə baxılır?
İzahedici plan
Pozuntunun olması ilə
bağlı qərar
İlk analiz
Pozuntunun olmaması
ilə bağlı qərar
= işə xitam verilir
Böyük Palata
Məhkəmənin 17 hakimdən ibarət
olan genişləndirilmiş strukturu-
dur. Böyük Palata apelyasiya
işinə və ya ciddi insan hüquqları
qaldıran məsələlərə baxa bilər.
Əvəzin ədalətli ödənilməsi –
Maddi zərər–
Qeyri-maddi zərər
Məhkəmə
dövləti
məhkum
etdiyində və ərizəçiyə zərər
dəydiyini gördüyündə əvəzin
ədalətli ödənilməsini həyata
keçirir,
yəni
ona
dəymiş
zərərləri kompensasiya etmək
üçün müəyyən məbləğdə pul
ödənilməsi
hökmünü
verir.
Dəymiş zərər maddi (mülkiyyətin
və ya gəlir mənbəyinin itirilməsi)
və ya mənəvi (əziyyət, şəxsiyyətin
ləyaqətinə toxunma, və s.) ola
bilər.
Qəbuledilməzlik haqqında qərar
= işə xitam verilir
Xahiş qəbul edilmir
= işə xitam verilir
Milli məhkəmələrdə aparılan prosedurlar
Ölkədaxili hüquq müdafiə vasitələrinin tükənməsi
Məhkəməyə ərizənin göndərilməsi
Qəbuledilənlik meyarları
Xahiş qəbul edilir
= Böyük Palataya göndərilir
Qəbuledilənliyinin və mahiyyətinin
araşdırılması
İşə yenidən baxılması ilə bağlı xahiş
Pozuntunun olması ilə bağlı son qərar
Məhkum edilən dövlətin öhdəlikləri
Ən yüksək milli məhkəmənin qərarı
Ölkədaxili
hüquq müdafiə
vasitələrinin
tükənməsi
Avropa
Konvensiyasına
əsaslanan
şikayətlər
Məhkəməyə şikayət
ərizəsi göndərmək üçün 6
aylıq müddət
(milli məhkəmənin son
qərarından sonra)
Konvensiyanın tərəfi
olan dövlətə qarşı
şikayətlər
Nazirlər Komitəsi tərəfindən
araşdırma
Son qətnamə
= işə xitam verilir
Mübahisənin yaranması
İşin Nazirlər Komitəsinə göndərilməsi
Milli səviyyədə aparılan prosedurlar
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində aparılan prosedurlar
Qərarın icrası
Qənaətbəxş
icraat
Qəbuledilənlik
haqqında qərar
Qənaətbəxş
olmayan icraat
Kompensasiyanın
ödənilməsi
(əvəzin ədalətli ödənilməsi)
Fərdi tədbirlərin
görülməsi
(restitusiya, prosedurun
yenidən açılması...)
Ümumi tədbirlərin görülməsi
(qanunvericiliyə dəyişikliklər...)
Pozuntunun olmaması
ilə bağlı qərar
Hüquqlarımız, azadlıqlarımız
AHİM-in tədrisi
Ərizələrə necə baxılır?
4
Bilirsinizmi?
Məhkəmə qərarının icrası arzu edilən
nəticələr əldə edilənə qədər Nazirlər
Komitəsinin nəzarəti altında qalmağa
davam edir. Nazirlər Komitəsi təşviq, yardım
və ya lazım gələrsə təzyiq tətbiq edərək
həll yolları axtarmaqda fəal iştirak edir.
Komitə məhkəmə qərarının tam şəkildə icra
olunduğunu düşündüyü zaman görülmüş
tədbirləri detallı olaraq göstərən "Son
Qətnamə"ni açıq şəkildə qəbul edir.
Məhkəmə qərar
verdikdən sonra
nə baş verir?
Məhkəmə qərarlarının
icrası və təsiri
Məhkəmə qərarlarından sonra dövlətlər tərəfindən
görülən tədbirlərdən misallar:
Avstriya televiziya inhisarına son qoydu
Belçika evsiz insanlar haqqında qanunda dəyişiklik etdi
və nikahdan kənar doğulan uşaqlara qarşı ayrı-seçkiliyin
qadağan olunmasına dair tədbirlər gördü
Bolqarıstan əqidəsinə görə hərbi xidmətdən imtina edənlər
üçün alternativ xidmət yaratdı
Xorvatiya məhkəmə prosesinin uzunluğuna qarşı səmərəli
müdafiə vasitələri təqdim etdi
Çex Respublikası bankların iflası ilə bağlı yeni qanun qəbul
etdi
Danimarka həmkarlar ittifaqına məxsus olmama haqqında
qanunu genişləndirdi
Finlandiya uşaq qəyyumluğu və baş çəkmə hüququna dair
qanunda dəyişikliklər etdi
Fransa, İspaniya və Birləşmiş Krallıq telefon danışıqlarını
dinləmə haqqında qanun qəbul etdi
Almaniya şəxsi fotolarının nəşr edilməməsinə dair
məşhurlara daha çox hüquq verdi
Yunanıstan deportasiya qərarını gözləyən əcnəbilər üçün
saxlama şəraitini təkmilləşdirdi
Macarıstan təcridxanalarda müvəqqəti saxlanmanın
uzadılmasına dair ədalətli qərar vermə prosesi qəbul etdi
İrlandiya homoseksual aktları dekriminallaşdırdı
İtaliya müdafiə vəkillərinin kasasiya məhkəməsi qarşısına
çıxmasını məcburi etdi
Latviya seçkilərə namizədlər üçün dil testi ayrı-seçkiliyini ləğv
etdi
Moldova Respublikası din azadlığını tanıdı
Niderland ruhi xəstələrin həbsinə dair qanunvericilikdə
dəyişikliklər etdi
Polşa İkinci Dünya müharibəsində mülkiyyəti müsadirə
edilmiş bəzi şəxslərə səmərəli kompensasiya sistemi tətbiq
etdi
Rumıniya məhkəmənin yekun qərarlarının ləğv edilməsinə
imkan verən müddəaları ləğv etdi
Rusiya Federasiyası Çernobıl qurbanlarının sosial rifahının
təminatını təkmilləşdirdi
Slovakiya Respublikası uşaqların yerləşdirilməsinə dair
qanunvericiliyində dəyişikliklər etdi
Sloveniya polis tərəfindən pis rəftarın qarşısının alınmasına
dair addımlar atdı
İsveç ictimai məhkəmə müddəalarına dəyişikliklər etdi
İsveçrə cinayət məhkəmə sistemi və cinayət prosedurlarını
yenidən nəzərdən keçirdi
Türkiyə milli təhlükəsizlik məhkəmələrində hərbi hakimlərin
iştirakını ləğv etdi
Ukrayna diffamasiya haqqında qanununa dəyişikliklər etdi
Birləşmiş Krallıq məktəblərdə fiziki cəzanı qadağan etdi
Məhkəmənin qərarları məcburi xarakter daşıyır:
Konvensiyanın pozulması ortaya çıxdığı zaman aidiyyatı
dövlət gələcəkdə buna bənzər Konvensiya pozuntularının
baş verməməsi və zərərçəkənlə bağlı nəticələri
aradan qaldırmaq üçün tədbirlər görərək qərarı icra
etməyə məcburdur. Məhkəmə həmçinin dəymiş zərəri
kompensasiya etmək üçün ərizəçiyə dövlət tərəfindən
"əvəzin ədalətli ödənilməsi" şəklində müəyyən miqdar pul
ödənilməsinə qərar verir. Bu tədbirlərə ərizəçinin həbsdə
olması zamanı azadlığa buraxılması, övladı ilə təmasın
yenidən qurulması, ona yaşayış icazəsinin verilməsi və s.
kimi xüsusi tədbirlər də lazım ola bilər.
Məhkəmənin qərarlarının icrasına nəzarətə məsul olan
Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi zəruri tədbirlərin
müəyyən edilməsi və onların həyata keçirilməsi zamanı
üzləşdikləri problemlərin həllini tapmaqda dövlətlərə
yardım edir. Bundan əlavə, o, eyni vəziyyətdə olan
ərizəçilər və digər şəxslər üçün görülən tədbirlərin
səmərəliliyini qiymətləndirir.