3.
Qədim türK dini-mistİK poeziyası orjinal m aniçi, yaxud bud-
dist poeziyanm ideya-məzmun, poetİK-forma tipologiyasm m təzyiqi
ilə türKCə yaranm ış, bir növ, hib rid bir düşüncənin m əhsulu olan
əsərlərdir. O nları nə tam tərcüm ə, nə də tam orjinal hesab etməK ol-
mazdı.
LaKİn b ir məsələ tam am ilə aydm dır Kİ, qədim türK dini-mistİK
şeri KonKret ideoloji-təbliği məqsədlə - m aniçiliyi, yaxud buddizm i
yaymaq məqsədilə qələmə alınm ış olsa da, həm in əsərlər sadəcə nəzm
deyil, yÜKSƏK ədəbi-bədii Keyfiyyətə malİK olub qədim türK İərin bə-
dii-estetİK m ədəniyyətinin yÜKSƏK səviyyəsini bir daha nüm ayiş et-
d irir.
TÜRKÜLƏR
Döyüş
türKİisü
Qurvu çuvaç quruldu,
Tüqüm
tİKİp
uruldu,
Süsi otun uruldu,
KançuK qaçar, ol tu ta r.
Ərən arıq örpəşür,
Öçin, KeKİn irtə şir,
SaKal tu tu p ta rtış u r,
K
öksü
ara ot tü tə r.
Alplar arıq
aİKeşur,
Küç bir qılıp
arKaşur,
Bir bir üzə
aİKaşur;
Edgərmədip oq
atar.
ÖpKəm gəlip oğradım ,
A rslanlayu KÜKrədim,
A lplar başın toğradım ,
Emdi məni Kİm tu tar?!
T
okuş
içrə uruştım,
Uluğ birlə qarıştım,
T
üküz
atın yarıştım,
Aydım: Emdi al, Utar!
Alp ərənnni ödürdüm ,
Boynun anm q qadırdım ,
Altun-Küm üş yüdürdüm ,
Süsi qalın, Kİm ötər?!
Küsi tenqi toKiştu,
Oğuş, qonum OKUştu,
Seriq tapa yaKiştı,
Bizqə Kəlir öç ötər.
Tığraqlanıp səgirtti,
Ərin atın yügürttü,
Bizni
Kamuğ
anqıttı,
Andağ sügə Kİm yetər?!
Tını yemə öçÜKti,
Əri atı içİKti,
İşi taKi çölÜKtü;
Sözün anınq Kim tutar?!
Qanı aqıp yuşuldu,
Qabı qamuğ teşildi,
Ölüq bilə qoşuldu,
Toğmuş
Künü
uş batar.
Başı anınq
aliKtı,
Qanı yozup turuK tu,
Balıq bolup tağiKdı,
Emdi anı Kİm yetər?!
Tapdu manqa ılındı,
ƏmgəK KÖrüp ulundu,
Kılmışınqa iləndi,
Tutqun bolup ol
Katar.
Emdi udın odundu,
Kidin təlim ÖKÜndü,
İ1 bolqalı igəndi,
Andaq əriq
Kİm
utar?!
Kəldi bərü arturu,
Birdi ilin arturu,
Munda qalıp orturu,
Büqrü bolup, ün bitər.
Tərcüməsi:
Xaqan yurdu quruldu,
Bayraq qaldırılıb, təbil vuru ld u ,
(Düşmən) qoşunu ot Kİmi biçildi,
SərKərdəsi qaçar, onu tu ta rıq .
İgidlər yaman qəzəblidirlər,
İ n tiq a m h issi ilə, Kİnlə b a x ış ır la r ,
Saqqallarından yapışıb dartışırlar,
KÖKSİərindən od çıxır.
Qəhrəmanlar yaman vuruşurlar,
Güclərini birləşdirməK üçün KÜrəK-KÜrəyə verirlər,
B ir-biri ilə öyüşürlər,
Ölümdən çəKİnməyib ox a tırla r.
Coşub hücum etdim,
Aslan Kİmi KÜKrədim,
Qəhrəmanların başçısını (qılmcla) doğradım,
Mənim qarşım ı bu halda Kim ala bilər?!
Döyüşün ən qaynar yerində vuruşdum,
BöyÜKİərlə üz-üzə gəldim,
Sürətli atla hücum etdim,
Hayqırdım: A1 gəldi, Utar!
Qəhrəman igidini öldürdüm ,
Onların boynunu qanırıb qırdım,
Qızıl-gümüş yağm aladım,
ƏsKəri çox,
Kİm
Keçər?!
Gücü tÜKənənə qədər (düşmən) vuruşdu,
El-obalarını (KÖməyə) çağırdılar,
Əsgərlərimizə yaxınlaşdılar,
Gəlib bizdən intiqam almaq istədilər.
Güvənib (üzərimizə) at sürdülər,
İgidlər a t çapdılar,
Bizim hamımızı qorxutdular,
Bu cür ordunun öhdəsindən
Kİm
gələr?!
Axırda yenə yoruldular,
İgidlər başçısının atı ələ Keçdi,
İşi fənalaşdı,
Artıq sözünə
Kİm əməl edəcəK?!
Qanı axıb fışqırdı,
Bədəni deşİK-deşİK oldu,
(Min ilin) ölülərinə qoşuldu,
Budur, doğmuş günü batar.
Yarası şişib qalxdı,
Qanı axıb durdu,
Şəhərli idilər, dağlara qaçdılar,
İndi onlarm arxasmca
Kİm
çata bilər?!
Tapdu mənə sığm dı,
Zəhmət çəKdi, candan bezdi,
Elədiyinin əvəzi budur,
Dustaq olub dərdə düşər.
İndi yuxudan ayıldı,
Nədən belə peşiman oldu,
O Kİ sülhdən qaçmışdı,
Bu cür igidə
Kİm
qalib gələr?!
Hücumla üstümüzə gəldi,
Elini-dövlətini (bizə) qənimət verdi,
Burada qalıb dizə gəldi,
Beli bÜKÜlüb, səsi çıxmaz.
T
\ • •
• •
j • •
• •
• •
Doyuş turnusu
Budraç yemə qudurdu,
Alpağutun adırdı,
Süsin yana qadırdı,
Kəlgəli met irKƏşür.
U sıtqan Kuyaş Kapsadı,
U m unçluğ adaş tepsədi,
E rtiş suvun Keçsədi,
Budun anm ürKÜşür.
Ertiş suvı, Yeməgi,
Sıtqar tutar biləgi,
K ü r m et anınq yürəgi,
Kəlgəli m et irKİşür.
Kəlsə apanq tərKənim,
İtilgə m et türKÜnim,
Yadılmaqay terKİnim,
Emdi çəriq çərgəşür.
Bıçqaş b itiq q ılu rlar,
A nd Key yemə b irü rlə r,
X andan basut tilərlər,
Basmıl, Çomul tirK əşür.
Basmıl süsin Komıttı,
Barça Kəlip y u m ıttı,
A rslan tap a em itti,
QorKup başı tezginür.
Tünlə bilə Köçəlim,
Yam ar suvun Keçəlim,
TernqÜK suvun içəlim,
YuvKa yağı ovulsun.
Tanq ata yortalım,
Budruç qanın irtəlim,
Basmıl bəgin örtəlim,
Emdi yigit yuvulsun.
Dostları ilə paylaş: |
