Ia9 -fesil-1: 9 qxd
Yüklə 9,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
1. PASCAL proqramlaşdırma dili Giriş və çıxış operatorları. Proqram işləyərkən istifadə olunan bütün veri lənlər kompüterin operativ yaddaşında yerləşir. Proqram başqa qaynaqlarda yerləşmiş verilənlərə xarici verilənlər kimi baxır. Verilənlərin xarici mənbələrdən alınıb-verilməsi əməliyyatlarına giriş (daxiletmə), yaxud çıxış əməliyyatları de - yilir. WriteLn proseduru. İstifadəçi ilə interaktiv qarşılıqlı əlaqədə işləyən proq - ramlarda çox zaman ekrana çıxarma operatoru tətbiq olunur. Pascal dilində veri - lənləri ekrana çıxarmaq üçün WriteLn standart prosedurundan istifadə olunur. Ekrana çıxarılası dəyişənlər və ifadələr bu prosedurun parametrləri olur. WriteLn(‘Cəmi ’, a); Bu operator iki elementi – ‘Cəmi’ sətrini və a dəyişəninin qiymətini ekran- da əks etdirir. Onun icrasınadək a dəyişəninin qiyməti, məsələn, 2.345 olarsa, ekrana Cəmi 2.3450000000E+00 cıxacaq (əgər həqiqi ədədin ekrana çıxarılması zamanı heç bir format gös - tərilməmişsə, Pascal eksponensional formatdan istifadə edir). Tutaq ki, proqramda WriteLn(‘Cəmi ’, a); WriteLn; WriteLn(‘Son ’); operatorlar ardıcıllığı var. Bu operatorların icrasından sonra ekranda Cəmi 2.3450000000E+00 Son sətirləri əks olunacaq. Gördüyünüz kimi, ikinci operatorda çıxış siyahısı olmadığından ekrana boş sətir çıxarılır. Giriş (daxiletmə) – verilənlərin xarici mənbədən qəbul edilməsi. Çıxış – verilənlərin xarici qəbulediciyə ve rilməsi. 27 Beləliklə, WriteLn proseduru çıxış siyahısında verilmiş hər bir dəyişəni, yaxud konstantı əks etdirir, sonra isə kursoru növbəti sətrin başlanğıcına keçirir. Əgər çıxış siyahısında apostrofa alınmış sətir varsa, apostroflar çap olunmur (ekrana çıxarılmır). Çıxış siyahısı boşdursa, WriteLn prosedurunun icrasından sonra kursor, sadəcə olaraq, növbəti sətrin başlanğıcına keçəcək. Write proseduru. Pascal dilində verilənləri çıxışa vermək üçün daha bir prosedur – Write proseduru nəzərdə tutulub. Bu prosedurun WriteLn prosedu- rundan yeganə fərqi bundadır ki, onun icrasından sonra kursor növbəti sətrin başlanğıcına keçmir. Tutaq ki, proqramda Write(‘Cəmi ’); WriteLn(a); operatorlar cütü vardır. Bu operatorların icrasının nəticəsi WriteLn(‘Cəmi ’, a); operatorunun icrasının nəticəsi kimi olacaq. ReadLn proseduru. Verilənləri klaviaturadan daxil etmək üçün Pascal dilində ReadLn proseduru nəzərdə tutulub. Bu prosedurun ümumi forması belədir: ReadLn(giriş siyahısı) ReadLn proseduru proqramın icrası zamanı istifadəçinin klaviaturadan daxil etdiyi verilənləri oxuyub, kompüterin yaddaşına yazır. Giriş siyahısında göstə ril - miş hər bir dəyişən üçün istifadəçi bir element daxil etməli, sonra isə klavişini basmalıdır. Giriş siyahısında dəyişənlərin adları vergüllə ayrılır. Verilənlərin daxiledilmə ardıcıllığı dəyişənlərin giriş siyahısındakı ardıcıllığına uyğun gəlməlidir. Daxil edilən ədədi verilənləri bir, yaxud bir neçə boşluq simvolu ilə ayırmaq lazımdır. Ədədi verilənlərin daxilində, yaxud onların arasın- da vergül olmamalıdır. var a, b: integer; ... Write(‘Ədədləri daxil edin: ’); ReadLn(a, b); 28 Read proseduru. Verilənləri klaviaturadan daxil etmək üçün daha bir vasitə – Read proseduru da vardır. Read və ReadLn prosedurları arasında əsas fərq ondan ibarətdir ki, Read proseduru verilənlər sətrində olan artıq simvolları oxu- mur (bu simvollar növbəti Read , yaxud ReadLn proseduru vasitəsilə oxuna bilər). ReadLn proseduru isə, əksinə, daxil edilən sətirdəki bütün simvolları emal edir (yalnız sətrin sonundakı artıq simvolları nəzərə almır). Formatlama. Y uxarıda qeyd olunduğu kimi, xusüsi göstəriş yoxdursa, Pascal bütün həqiqi ədədləri eksponensional formatda əks etdirir. Bəs verilənləri bizə lazım olan formatda necə göstərmək olar? Öncə Integer tipli dəyişənlər, yaxud qiymətlər üçün formatların necə verilməsinə baxaq. Bununçün dəyişənin adından (yaxud qiymətdən) sonra iki nöqtə (:) və sahənin eni, yəni əks olunası rəqəmlərin sayı göstərilir. Məsələn, Write(‘a = ’, a:1); WriteLn(‘ və b = ’, b:2); operatorları göstərir ki, a dəyişəninin qiyməti 1 rəqəmlə, b -nin qiyməti isə 2 rəqəmlə əks olunacaq. Məsələn, əgər a dəyişəninin qiyməti 7-yə, b -nin qiyməti isə 8-ə bərabərdirsə, onda ekrana çıxarılacaq sətir belə görünəcək: a = 7 və b = 8 Diqqətlə baxsanız, b dəyişəninin qiymətindən qabaqda əlavə boşluq görərsiniz. Bu onunla izah olunur ki, b -nin qiyməti 1 rəqəmli olduğu halda, çıxış formatı nın 2 rəqəmli olması göstərilib (b:2). Real tipli dəyişənlər, yaxud qiymətlərin çıxış formatını vermək üçün həm sahənin enini, həm də onluq mərtəbələrin sayını göstərmək lazımdır. Sahənin ümumi eni yetərincə böyük olmalıdır ki, onluq nöqtənin önündə və arxasında olan mərtəbələrin hamısı yerləşə bilsin. Bu zaman bir yer onluq nöqtə üçün, bir yer də minus işarəsi üçün ayırmaq lazımdır (çünki ədəd mənfi də ola bilər). Məsələn, əgər Real tipli X ədədi -99.9 və 999.9 aralığında qiymətlər ala bilərsə, WriteLn(X :5 :1); operatoru X -in qiymətini bir onluq işarə dəqiqliyilə ekrana çıxaracaq. Aşağıdakı cədvəldə tam və həqiqi ədədlərin formatlanmasına aid nümunələr verilib. 1. PASCAL proqramlaşdırma dili 29 Yüklə 9,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|