İkinci dünya müharibəsinin abş üçün nəticələri

 
39 
h
ərbi silah-sursatı  cənuba  vermişdi.  Hərbi infrastrukturlar  əsasən 
38-ci paralel
ə yaxın ərazilərdə tikilirdi və burada 5 Cənubi Koreya 
diviziyası  yerləşdirmişdi.  Bu  ABŞ–ın  işarəsi ilə  Cənubun  tezliklə 
müharib
əyə başlamaq fikrində olduğunu göstərirdi.   
 1950-ci il iyunun 13-d
ə  ABŞ  Cənubi  Koreyada  yarım 
fövqal
ədə  vəziyyət  elan  etdi.  Bu  böhranlı  günlərdə  Cənubu 
Koreyaya dövl
ət departamentinin məsləhətçisi Con Foster Dalles 
g
əldi. O, Uzaq Şərqdə Amerika qoşunlarına rəhbərlik edən general 
Makarturla,  ABŞ-ın  müdafiə  naziri L. Consonla və  qərargah 
r
əislərinin birləşmiş  komitəsinin rəhbəri O.Bredli ilə  Tokioda 
görüşdü  və  müşavirədən sonra Cənubi Koreyaya gəldi. O, 38-ci 
paraleli  yoxladıqdan  sonra  Milli  Müdafiə  ordusu  qarşısında  çıxış 
ed
ərək belə  bir fikir irəli sürdü ki, onlara ən  güclü  düşmən belə 
müqavim
ət göstərə bilməz.  
1950-ci il iyunun 25-d
ə  Cənub ordusu müharibə  elan 
etm
ədən 38-ci paraleli keçdi.  Şimal hökuməti dərhal bundan sonra 
C
ənub hökumətindən hücumu dayandırmağı tələb etdi. Lakin buna 
əməl  olunmadı.  Belə  olduğu  təqdirdə  şimal  hökumətinin  başçısı 
Kim  İr  Sen iyunun 26-da radio ilə  xalqa müraciət edərək ölkəni 
qorumağın  vaxtının  gəlib  çatdığını  bildirdi.  İyunun  27-də  ABŞ 
prezidenti Harri Trumen ordu v
ə  donanmaya    Şimali  Koreyaya 
müdaxil
əyə başlamaq və Tayvanı mühasirəyə almaq əmrini verdi. 
Bu t
ədbirlər BMT-nin razılığı ilə həyata keçirilirdi. Təhlükəsizlik 
Şurasının  1950-ci il 25 iyun tarixli qətnaməsi Koreyaya.  Hətta 
Çin
ə  və  Asiyanın  digər ölkələrinə  də  aid idi. Çin bu müharibə 
zamanı Şimalın hüquqlarını müdafiə edirdi və müharibə başlandığı 
zaman onun köm
əyinə  öz ordu hissələrini göndərmişdi.  Bu 
s
əbəbdən qətnamələr Çinə  də  aid edilirdi.  BMT-nin üzvləri 
C
ənubi Koreyaya hərbi hücumda mühüm rol oynayan 27 iyul 
tarixli q
ətnaməni, iyulun 7-də isə onu BMT qoşunları adlandırmaq 
v
ə  BMT  bayrağından  istifadə  etmək haqqında  qətnaməni qəbul 
etdil
ər.  Amerikan  generalı  Duqlas  Makartur  BMT  qoşunlarının 
r
əhbəri oldu.  
  BMT ordusunun t
ərkibində  ABŞ-ın  təşkilatçılığı  ilə  BMT-
y
ə  daxil olan ölkələr  ümumi  orduya  öz  silahlı  qüvvələrini 
gönd
ərdilər. Bu ölkələr ABŞ, Böyük Britanya, Fransa, Niderland, 

---

 
40 
Türkiy
ə,  Yunanıstan,  Lüksenburq,  Belçika  Kananda,  Kolumbiya, 
Avstraliya, Yeni Zelandiya, Tailand, Filippin, Efiopiya, CAR idi.  
  Müharib
ə başlanandan 2 ay ərzində KXDR ordusu əhalinin 
köm
əkliyi ilə Cənubi Koreya ordusunu bir sıra döyüşlərdə məğlub 
etdi. Xüsusil
ə  Seul,  Tedjon,  Mokpxo  uğrunda  gedən  döyüşlərdə 
c
ənub ordusu məğlub oldu. Cənub ordusunda ruh düşkünlüyünün 
olduğunu qeyd edən general Makartur öz məruzəsində bildirirdi ki: 
”Mübariz
ə  aparmaq  əzmi və  ya müqavimət göstərmək istəyi  bu 
orduda yox idi”.  
Buna  cavab  olaraq  oktyabrın  1-də  BMT  komandanlığı 
qiyamçı  ordunun  bütünlüklə  və  danışıqsız  təslim  olmasını  tələb 
etdi. H
əmin gün BMT orduları 38-ci paraleli keçdilər. Aksiya hərbi 
əməliyyatlara icazə  verən  BMT qətnaməsi  əsasında  aparılırdı. 
ABŞ  və  müttəfiqləri tələb edirdilər  ki,  BMT  Baş  Məclisinin 
sentyabrın 19-da işə başlayan 5-ci sessiyasında Açeson (o zamankı 
ABŞ  dövlət katibi) tərəfindən  hazırlanmış  Koreyanın  birləş-
dirilm
əsi üçün qüvvələrin tətbiq edilməsinə  və  Li  Sın  Man 
rejimi
nin Koreyanın bütün Şimal hissəsinə yayılmasına icazə verən 
8 dövl
ətin (İngiltərə.  Avstraliya, Brazilya, Kuba, Niderland, Pakis-
tan, Filippin v
ə  Norveç) qətnaməsini qəbul etsin.  Lakin bunun 
əleyhinə  SSRİ,  Polşa  və  Çexoslovakiya hərbi  əməliyyatların 
dayan
dırılması  və  Koreyadan  bütün  xarici  qoşunların  çıxarılması 
haqqında qətnamənin layihəsini irəli sürdülər.  
8-l
ərin layihəsinin  əleyhinə  3 sosialist dövləti və  Hindistan 
s
əs verdi, 7 dövlət isə bitərəf qaldı. Layihə oktyabrın 7-də səs çox-
luğu ilə təsdiq edildi. Qətnamə BMT ordularının Şimali Koreyanı 
mühasir
əyə almaq, BMT komissiyası isə hərbi mühasirə şəraitində 
v
ə Cənubi Koreyanın konstitusiyası əsasında Seul Milli Məclisində 
300 yerd
ən 100-nün Şimali Koreya üçün nəzərdə tutan seçkilərin 
keçirilm
əsinə  nəzarət etmək  tapşırığını  verdi.  Baş  Məclis Kore-
yanın bərpası və birləşdirilməsi üzrə komissiya da təsis etdi. Lakin 
Şimali Koreya SSRİ-nin təzyiqi ilə BMT qətnaməsinə tabe olmadı. 
Artıq 1950-ci il noyabrın 24-də BMT ordusu Makarturun başçılığı 
il
ə  cənub ordusuna dəstək verməklə  hücuma  başladı  və  bir  sıra 
uğurlar qazansa da  1950-ci il  oktyabrın 25-də general Pen Deuxa-
yanın başçılığı ilə Şimalım köməyinə gələn ÇXR-nın könüllü ordu 

---

 
41 
hiss
ələri  onun  tutduğu  mövqeləri  əlində  saxlamasına  kömək etdi. 
Şimal ordusuna bu vaxtlar SSRİ-də köməklik edirdi. SSRİ özünün 
MİQ-15 modelli hərbi təyyarələrindən  şimal  ordusunun  havadan 
qorunmasını təmin edirdi.  
  
ABŞ tərəfi də real vəziyyəti nəzərə alaraq buna qarşı özü-
nün F-86 modelli muasir t
əyyarələrini Koreya səmalarına  qaldır-
mışdı.  SSRİ-nin Şimali Koreyaya hər cür vasitələrlə kömək etmə-
sind
ən  ABŞ  xəbərsiz  deyildi.  Lakin  SSRİ  ilə  “üzbəüz qalmaq” 
ist
əməyən ABŞ ona qarşı başqa bir tədbir görmədi. Buna səbəb isə 
beyn
əlxalq aləmdə  o zamanlarda cərəyan edən nüvə  münaqişəsi 
idi.  
 1950-
ci  il  noyabrın  26-dan  dekabrın  13-nə  qədər Pxenyan 
yaxınlığındakı  Çxosin  su  anbarı  ətrafında  ÇXR  könüllüləri və 
Şimal ordusu ilə BMT ordusu (əsasən ABŞ VƏ İngiltərə ordusu) 
arasında şiddətli döyüşlər getdi. Döyüşün nəticəsində Şimal ordusu 
ABŞ-ın 7 piyada diviziyasını məhv etməklə özünə əlverişli mövqe 
qazandı. Belə bir vaxtda ABŞ BMT-nin Baş Məclisindən  KXDR-
ın  müdafiəsində  Çin könüllülərinin  iştirakına  görə  ÇXR-nı  təca-
vüzkar elan ed
ən qətnamənin dərhal qəbul  olunmasını  tələb etdi. 
1951 –ci i
l fevralın 1-də ABŞ-ın irəli sürdüyü qətnamə layihəsinə 
44 ölk
ə səs verdi.  SSRİ, Polşa, Çexoslovakiya, Birma, Hindistan 
bu q
ətnamənin əleyhinə səs verdilər. 9 dövlət isə bitərəf qaldı.    
 Lakin bu q
ətnaməyə əməl etməyən Çin tərəfi şimal ordusuna 
d
əstək verməkdə davam edirdi.  Çxosin müvəffəqiyyətindən sonra 
hücumları  davam  etdirən  şimal  ordusu  Çin  könüllüləri ilə  birgə 
1951-
ci  ilin  yanvarın  4-də  Seulu  tutdu.  Şəhəri  qoruyan  ABŞ  8-ci 
ordusu v
ə 10-cu korpusu ağır itkilər verə-verə geri çəkildi. Seul ələ 
keçirildikd
ən sonra şimal ordusu hücumları müvəqqəti dayandırdı. 
Bundan istifad
ə  edən  BMT  ordusunun  komandanlığı  tərəfindən 
“Canavarlar ovu”, “İldırım”, “Mühasirə” şərti adları altında planlar 
hazırlandı və 1951-ci ilin fevralın 21-də BMT ordusu Çin könül-
lül
əri və şimal ordusundan ibarət birləşmiş orduya ağır zərbə vura 
bildi.  
 1951-
ci  il  martın  7-də  BMT ordusu xüsusi əməliyyat ilə 
Xanqan çayı ətrafında döyüşə girməklə çətin bir şəraitdə Seulu geri 

---