İkinci dünya müharibəsinin abş üçün nəticələri

 
54 
yerin
ə yetirilərdi. Belə bir zərbənin endirilməsi nəticəsində praktik 
c
əhətdən  SSRİ-nin nüvə  sənayesini,  134  iri  şəhərindən 118-ni və 
60 milyon 
əhalisini məhv etmək  olardı.  Lakin bununla belə  bu 
qrupun m
əruzəsində  xəbərdarlıq  da  edilirdi  ki,  əgər aviyasiya 
sovet
ərin 645 aerodromunu məhv etməyi bacarsa belə,  SSRİ-də 
kiçik d
ə  olsa,  240 aerodrom qalacaqdır  ki,  burada da sovet bom-
bardmançıları cəmlənə və fəal hərbi əməliyyatlar apara bilərdi. Bu 
ABŞ-a və  onun müttəfiqlərinə  sovetlər tərəfindən endiriləcək 
cavab z
ərbəsi üçün kifayət edəcək idi.  
Bel
əliklə,  hazırlanmış  plana  əsasən  SSRİ  üzrərinə  hücum 
edilm
əsi üçün yeni tarix müəyyən edildi ki,  bu da 1957-ci ilin 
yanvarın  1-i idi.  Hazırlanmış  planın  şərti  adı  isə  “Dropşot”  idi. 
Plana gör
ə hücumda NATO-ya üzv olan bütün dövlətlərin iştirak 
etm
əsi nəzərdə  tutulurdu.  Buna  hazırlıq  üçün  amerikanlar  lazımı 
k
əşfiyyat  informasiyalarının  əldə  edilməsi  üçün  işləri aktivləş-
dirdil
ər. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin qərarına əsasən “Mobi Dik” 
şərti adı altında əməliyyat keçirildi. Əməliyyat ondan ibarət idi ki, 
k
əşfiyyat  xarakterli  məlumatların  toplanması  üçün  Şərqi  Avropa-
dan Yaponiyayad
ək sovet ərazisinə üzərində kamera quraşdırılmış, 
ABŞ hərbi hava qüvvələrinə aid nəhəng hava şarları buraxılmışdı.  
Bundan 
əlavə hələ Trumenin dövründə əsası qoyulan şərti adı 
“Rinqer”  olan  proqramı  əsasında  (bu proqram  1953-cü ilə  kimi 
davam  etmişdi)  xidmətdə  olan1300 hərbi və  mülki  şəxslərin 
köm
əkiliyi ilə  ilə  Qərbi Almaniyada,  Yaponiyada  və  Avstriyada 
sovet 
ərazisində nüvə obyektlərinin öyrənilməsi və hansı ərazilərə 
atom z
ərbələrinin endirilməsinin prespektivliyi sahəsində  (SSRİ-
d
ə) keçmiş sovet vətəndaşları ilə sorğu aparmışdılar.  
  
“Dropşot”  planının  həyata keçirilməsinin müddəti AFR-in 
yenid
ən remilitarizasiya edilməsi (yenidən hərbiləşdirməsi) prosesi 
il
ə  sıx  bağlı  idi.  Plana  əsasən Qərbi Almaniya və  Yaponiyanın 
bütün  lazımı  vasitələrndən maksimal dərəcədə  istifadə  olunmalı 
idi.  Bu ölk
ələrin  əraziləri və  əhalisi  planın  uğurla  həyata keçiril-
m
əsi üçün məhv edilməyə belə hesablanmışdı.  
  Müharib
ənin ilk mərhələsində SSRİ-nin sənayesinin 85% -
nin m
əhv edilməsi nəzərdə tutulmuşdu və onun üzərinə 300 atom 
bombası,  250  min  tonluq  adi  bombaların  tətbiq edilməsi nəzərdə 

---

 
55 
tutulurdu. 
İkinci  mərhələdə  isə  hücum  əməliyyatı  davam  etdirilir 
v
ə 69 diviziyasının amerikanlardan ibarət olacağı 164 diviziyadan 
ibar
ət yerüstü NATO ordusunun hərəkətə  gətirilməsi 
planlaşdırılırdı.  Üçüncü mərhələdə  isə  qərbdən NATO-nun 114 
diviziyası  cənubdan (Qara dənizə  çıxarılacaq  desant  ilə)  50 divi-
ziyanın  hücumu  baş  tutmala idi.  Bütün bu tədbirlər  SSRİ-niin 
t
əslim  olması  ilə  nəticələnməli idi.  ”Dropşot”  planına  əsasən 
əməliyyatların  keçirilməsində  əlavə  20 milyonluq birləşmiş  hərbi 
qüvv
ələrin iştirak etməsi də təklif edilirdi.  
Amerikan  h
ərbiçiləri  bu  planın  baş tutmasından  sonra  sovet 
xalqının  və,  ümumiyyətlə,  bu  ərazilərin gələcək aqibəti ilə  bağlı 
fikir mübadil
ələri də  aparmışdılar.  İlk  öncə  Sovet  əraziləri  işğal 
olunma
lı  idi.  Bu prossesdə  hər  diviziyada  1  milyon  canlı  qüvvə 
olmaqla 38 diviziyanın iştirakı nəzərdə tutulurdu.  
SSRİ ərazisi 4 zonaya bölünməli idi: SSRİ-nin qərb hissəsi; 
Qafqaz-Ukrayna; Ural-Q
ərbi Sibir-Türküstan (Mərkəzi Asiya-
red)  ; 
Şərqi Sibir-Zabaykalie (Baykal gölü ətrafı)–Primoriye 
(SSRİ-nin sakit okean sahilləri əraziləri)   
  Bu zonalar  da öz növb
əsində  22 rayona bölünməli idi. 
Moskvada  2  işğalçı  diviziya,  bir diviziya isə  ayrı-ayrılıqda-
Minskd
ə,  Murmanskda,  Qorkidə,  Kuybişevdə,  Kiyevdə,  Xarkov-
da,  Odessada,  Sevastopolda,  Rastov-na-Donda,  Novorossiyskd
ə, 
Batumda, 
Bakıda (göründüyü kimi Eyzenhauerin dövründə belə 
hazırlanan  məhv edilmə  planında  Bakının  da  adı  qeyd  olunur) 
diviziyalar yerl
əşdirilməli idi.   Bu isə  təbii idi.  Çünki o dövrdə 
Bakı şəhəri SSRİ üçün mühüm əhəmiyyətə malik şəhərlərdən idi. 
Bu 
əhəmiyyətlilik həm iqtisadi, həm də siyasi-hərbi cəhətdən idi 
ki, 
bu ABŞ hərbi dairələrinin nəzərindən qaçmırdı. . . . .  
Plana 
əsasən  işğalçı  diviziyalar həm də  cəza  vermə 
funksiyalarına da malik idilər.  İşğalçı diviziyaların əsas məqsədi 
“v
ətəndaşlara  və,  ümumiyyətlə,  ölkə  cəmiyyətinə  siyasi,  mənəvi 
c
əhətdən təsir edə  biləcək və  onu istiqamətləndirə  biləcək 
kommunist  partiyasının  hakim  olduğu  təşkilati  strukturları  məhv 
etm
ək idi”. 
ABŞ-da istər Trumenin, istərsə də Eyzenhauerin dövründə bu 
planları  reallaşdırmaq  mümkün  olmadı.  Beynəlxalq  şərait, 

---

 
56 
beyn
əlxalq  ictimaiyyətin,  xüsusilə  də  ABŞ  ictimaiyyətinin buna 
qarşı etirazı və ən əsası isə SSRİ-nin çox güclü bir siyasi-iqtisadi 
v
ə hərbi potensiala malik olması və dünya siyasət arenasında özünə 
m
əxsus yerinin olması buna imkan vermədi.  
H
ələ prezident Trumenin dövründə Moskvada ABŞ-ın səfiri 
işləmiş  Kennon  tərəfindən  işlənib  hazırlanmış  «rusların  hər  hansı 
bir c
əhdinin  qarşısını  almaq  siyasəti» yenə  də  öz  aktuallığını 
saxlayırdı.  ABŞ-ı xarici siyasəti yenə də zor işlətməkdə öz əksini 
tapırdı.  Eyzenhauer silahların və bütün iqtisadiyyatın modernləş-
dirilm
əsi xəttini yeritdi.  Onun prezidentliyi dövründə hərbi xərclər 
iki d
əfə  artdı,  strateji yollar çəkildi.    Əgər Trumen hidrogen 
silahının istehsalı haqqında sərəncam vermişdisə, Eyzenhauer hətta 
onu işlətməyi mümkün hesab edirdi.  Buna baxmayaraq Eyzenha-
uer dediyin
ə əməl etməyi bacarmadı. 1954-cü ildə Vyetnama Fran-
sa t
ərəfindən müstəqillik verilməsini müdafiə  etdi.    Eyzenhauer 
1956-
cı  ildə  Suveyş  kanalı  Misir tərəfindən  milliləşdirilərkən 
Fransa, 
İngiltərə və İsraillə müharibədə Misiri müdafiə etdi.  1957-
ci  ilin  yanvarında  Eyzenhauer  xüsusi doktrina irəli sürdü ki,  bu 
tarix
ə  «Eyzenhauer doktrinası»  adı  altında  daxil  oldu.    O zaman 
Yaxın və Orta Şərq regionunda dünya neft ehtiyatlarının 2/3 hissəsi 
yerl
əşirdi.    Həmin  doktrina  Bağdad  paktı  üzvlərinə  və  İsrailə  aid 
edilirdi.    H
əmin doktrinaya əsasən  ABŞ  öz  mövqeyini  Yaxın  və 
Orta Şərqdə möhkəmləndirdi.  Bu doktrina həmin dövrədək ABŞ 
siyas
ətində hələ də mövcud olan bitərəfliyi rədd edərək «boşluğu 
gücl
ə  doldurmaq» nəzəriyyəsinin  əsasının  qoydu.    Bu doktrina, 
ABŞ-ın Yaxın və  Orta  Şərq siyasətində yeni mərhələnin başlan-
ğıcını qoydu.  1958-ci ildə ABŞ Livana qoşun göndərdi, Konqoda 
1961-
ci  ilin  sentyabrında  P.  Lumumba hökumətinin devrilməsini 
t
əşkil etdi. Bu hadisə “konqo böhranı”da adlanır. 
Eyzenhauer dövründ
ə  silahlanmaya vəsait  qoyuluşu  artırılsa 
da, 
lakin  ABŞ  raket  texnikası  sahəsində  SSRİ-dən  geri  qalırdı.  
Eyzenhauer hökum
əti öz xarici siyasətində  Latın  Amerikası 
ölk
ələrinə  xüsusi diqqət yetirirdi.  ABŞ  burada  fəallaşaraq 
mövqel
ərini möhkəmləndirdi.    1954-cü  ilin  yanvarında  ABŞ 
Qvatemalada inqilabi h
ərəkatın  yatırılmasında  iştirak  etdi.  
Eyzenhauerin 1959-60-
cı illərdə Qərbi Avropa və Latın Amerikası 

---