İlham Mazanlı
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
- İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 28
Lakin, bütün bu tədqiqat işlərinin əksəriyyətində əsas diqqət insanların tərbiyə edilməsinin, ictimai şüurun və mənəviyyatın formalaşmasının ümumi problemlərinin həllində KİV-in rolunun və əhəmiyyətinin tədqiqinə cəlb edilir. Mətbuatın millətlərarası münasibətlərin təkmil- ləşdirilməsi amili və bu sahədə yeni siyasi təfəkkürün formalaşdırılması aləti kimi fəaliyyətı isə nadir hallarda tədqiqat obyekti olmuşdur. 12
Adları çəkilmiş tədqiqat işlərinin milli proble- matikanın öyrənilməsinə müəyyən töhfə vermələrinə baxmayaraq, onların böyük əksəriyyəti əsrin sonunda – ya yenidənqurma və aşkarlıq dövründə və ya da SSRİ-nin süqutu zamanı aparılmışdır. Onların böyük bir hissəsi köhnə təsəvvürlərin stereotipləri ilə ağırlaşmışdır. Ona görə də siyasi həyatın o vaxtkı vəziyyətinin və cəmiyyətin həyatının bütün istiqamətlərinin obyektivlik və dövrün real xarakteristikasının açılması baxımından onların konstruktiv- tənqidi təhlilinə ciddi ehtiyac duyulur. Keçən əsrin 90-cı illərində artıq bəzi elmi araşdırmalarda problemə yeni yanaşmalar müşahidə olunsa da, bütün cəhdlərə baxmayaraq, milli siyasət sahəsində mətbuatın fəaliyyətinin təhlilinə həsr olunmuş “Millət- lərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsində kütləvi
12
межнациональных отношений. Дис... канд. ист. наук. - М.: АОН при ЦК КПСС, 1991. - 174 с.
İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 29
informasiya vasitələrinin rolu” 13 mövzusunda Sov.İKP MK yanında İctimai Elmlər Akademiyası və SSRİ Jurnalistlər İttifaqının birgə keçirdikləri, KİV-də milli siyasətin və millətlərarası münasibətlərin işıqlandırılmasının prinsip, metod və amilləri ilə bağlı kompleks problemləri, yeni siyasi şüur və təfəkkürün inkişafı və formalaşması prosesinə siyasi rəhbərliyin gücləndirilməsi, mərkəzi, respublika və yerli nəşrlərdə beynəlmiləlçilik ideyalarının təbliği təcrübəsini nəzərdən keçirən “dəyirmi masa” və s. digər onlarla tədbir KİV-in sözügedən sahədə fəaliyyətinin canlanmasına “əhəmiyyətli töhfələr” verə bilməmişdir. Kommunist partiyasının özünü və rəhbərlik etdiyi cəmiyyəti “xilas etmək cəhdləri” başqa sahələrdə olduğu kimi, millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin KİV-də işıqlandırılması və təkmilləşdirilməsi prosesini də nəzəri və ya praktik cəhətdən hansısa məqbul bir səviyyəyə qaldıra bilmir. Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonrakı dövrdə də bu problem jurnalistika nəzəriyyəçiləri tərəfindən bütün parametrlər üzrə hələlik tam araşdırılmamış, yalnız bəzi elmi tədqiqat işlərində ümumi planda nəzərdən keçirilmişdir. Müasir Azərbaycan jurnalistikasının fəal tədqiqat- çılarından biri, tanınmış nəzəriyyəçi, Bakı Dövlət
13 Bax.: Роль средств массовой информации в совершенствовании межнациональных отношений. - Mосква.: АОН при ЦК КПСС, 1989. -В 2-х частях. KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 30
Universitetinin professoru C.Məmmədli kütləvi informasiya prosesləri nəzəriyyəsinə əsaslanaraq, jurnalistikanın sosioloji, filoloji, tarixi, fəlsəfi, siyasi və s. aspektlərdən öyrənilməsini, KİV-in özünün nəzəriyyəçilərinin meydana gəldiyini, jurnalistikanın müstəqil elm (mediologiya) və fəaliyyət sahəsi kimi formalaşdığını və bunun etiraf edildiyini əsas gətirərək, cəmiyyətin həyatına aid ümumi planda nəzərdən keçirilən məsələlərin digər sosial-siyasi problemləri də əhatə etməsinin mümkünlüyünü vurğulayır. 14 Bu baxımdan, cəmiyyətdə millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin sabitliyinə zəmanət verən faktorların tədqiqi və müəyyən edilməsi, böhran vəziyyəti- nin aradan qaldırılması üçün kütləvi informasiya vasitələri- nin birgə fəaliyyətlərinin genişləndirilməsi və möhkəmlən- dirilməsi KİV-in fəaliyyətinin politoloji təhlilinin başlıca məqsədini təşkil edir. SSRİ-nin dağılmasına qədər olan dövrdə bəzi regional və mərkəzi mətbuat orqanlarında çap olunmuş elmi və publisistik əsərlərdə milli problematika cəmiyyətin “reallıqları” ilə əlaqəli şəkildə işıqlandırılsa da, onlardan bəzilərinin kökləri böyük ustalıq və saxtakarlıqla
14 C.Məmmədli. Jurnalistikanın nəzəriyyəsi və təcrübəsi. Bakı, “Zərdabi LTD” MMC, 2012. s. 95-96. İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 31
uydurulmuş tarixi keçmişlə əlaqələndirilirdi [Gevorq Eminin “Orada, Ermənistan qurtaran yerdə, zülmət başlayır” (müəllifin ssenarisi ilə “Ermənistan haqqında yeddi mahnı” tammetrajlı bədii-sənədli film də çəkilmişdir), Zori Balayanın “Ocaq”, Silva Kaputikyanın “Karvanlar hələ də yol gedir” və “Karvanlar uzaqlaşırlar” publisistik əsərləri, “Eşit, oğlum” şeri və s. Əsərlərin adları bu monoqrafiyanın müəllifi tərəfindən sətri tərcümə edilmişdir – İ.M.]. Tarix bu cür əsərlərin nəzəri, xüsusilə də praktik nəticələrinin cəmiyyəti acınacaqlı sonluqlara gətirib çıxardığını dəfələrlə sübut etmişdir. Ona görə də milli siyasət və beynəlxalq həyat reallıqlarının nəzəri və praktik aspektlərinin ictimaiyyətə çatdırılması, xüsusilə də jurnalistlərdən, həddən artıq ehtiyatlı olmağı, nəzəri diskursların KİV-in dövrlə əlaqədar dəyişmiş siyasi və hüquqi statusuna uyğun düşünülüb-daşınılmasını tələb edir. Ümumiyyətlə, təəssüf hissi ilə millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlər sistemində KİV-in yerinin və rolunun, problematikanın həllində iştirakının, stabilləşdirici və birləşdirici imkanlarının və mahiyyətinin dərindən və hərtərəfli təhlilinə həsr olunmuş ayrıca elmi-tədqiqat işlərinin (bu kitabın müəllifi İ.Mazanlının yuxarıda adı çəkilən namizədlik dissertasiyası istisna olmaqla, may 1991-ci il. Xahiş edirəm, təvazökarlıqdan uzaq hesab etməyin – İ.M.) olmadığını deyə bilərik. Təqdim olunan tədqiqat işinin məqsədi KİV-in milli və transmilli münasibətlərin, ictimai həyatın beynəlmilləş- Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|