Inqilab Kerimov (Revayetler). qxd

kətlər törədərdi. Odur ki, çayın yan-yörəsini möhkəmləndirmək üçün
cavan oğlan və qızları oraya aparırdılar. Bu tədbir “biyar” adlanırdı.
Pis cəhət orasıydı ki, biyara gedən qızlarla heç bir oğlan evlənməzdi,
adı pis çıxırdı. Höküməni də “biyara” yazırlar. Atası İsmayılın tükü
də tərpənmir, heç nəyi vecinə almır. Türfə ana öz qızıl medalyonunu
hədiyyə verib Höküməni “biyara” getməyə qoymur.
Əlibala 18 yaşında ikən bir nəfərlə sözləri çəp düşür dalaşırlar.
Az müddətə olsa da, həbs olunmaq qorxusu yaranır. Yenə Türfə ana
həyətlərindəki anbar samanlıq adlanan tikililərin keramitini prokurora
verməli olur. Ancaq çox-çox təssüflər olsun ki, onlar da ataları İsma-
yıla çəkdilər.
Nə isə... Əlibalanın evlənmək məqamı yetişir. Türfə və Ruqiyyə
bilirlər ki, bütün ağırlıq onların üzərinə düşəcək. Gəlir ki, məşvərət
etsinlər, işi yoluna qoysunlar. Xərci bilsinlər. Yuxarı başda mütəkkəyə
dirsəklənmiş İsmayıl cibində bir qəpiyi olmaya-olmaya, təkəbbürün-
dən, ədasından əl çəkmir. Onlara üz tutub deyir:
– Görüm də qardaşınızı necə evləndirəcəksiniz. Fikir verirəm,
görsəm ki, iş ürəyimcə olmadı, sizi kənara itələyib, dizimi vuracağam
yerə, oğlumu özüm evləndirəcəyəm, onda özünüz görərsiniz...
DARIXMA, POLUN ALTINA BAXARSAN
Ölümdən bir-neçə il əvvəl İsmayıl oğlu Əlibalanın yanında ya-
şamağa başladı. Ona, kiçik də olsa, ayrıca bir otaq ayırmışdılar. Bu
otağa kimsənin girməyə ixtiyarı yox idi.
Ölümündən bir neçə saat qabaq, İsmayıl nə fikirləşirsə oğluna
deyir:
– Məni yerdən yaxşı götür, adına layiq dəfn elə. Özünü sıxma,
darıxdırma. Qırxım çıxandan sonra polun altına baxarsan.
Bəli İsmayıl ölür. Qırxı çıxır. Əlibala onun otağındakı əşyaları
çölə töküb, döşəməni sökür. Heç nə tapmır. Otağın içini yarım met-
rəyə qədər qazır. Yenə heç nə tapmır. Başa düşür ki, atası ona da üsul
qurdu.
369

---

* * *
Deyirlər İsmayıl gənclik illərində Rayon Milis İdarəsində sıravi
milisioner işləyib. Tənbəliyin üzündən hər gün işə gecikərmiş. Odur
ki, cəmi iki ay orada baş girləyə bilib. Amma imkan düşən kimi mi-
lisionerlik dövründə etdiyi şücaətlərindən ağzı köpüklənə-köpüklənə
danışardı. O söhbətlərdən birini mən də eşitmişəm. Danışırdı:
– Bir gün milis idarəsində növbədəyəm. Gecə saat birə işləmiş
gördüm qapı açıldı. Mir Cəfər Bağırov tək girdi içəri. Mən çəld ayağa
qalxıb onu qaydasınca salamladım. “Hamını ayağa qaldır” – dedi. Mən
cəld milis rəisinə xəbər verdim. Yarım saat keçməmiş hamı topldandı.
Mir Cəfər Bağırov sıraya düzülmüş milis işçilərinə müraciətlə:
– “Top qurulan” dağın arxasında qaçaqlar-quldurlar yuva salıb-
lar, onları təslim etmək lazımdır. Mən indi oraya gedirəm. Kim mə-
nimlə getmək istəyirsə bir addım irəli çıxsın.
Hamı bir nəfər kimi irəli çıxdı. Mir Cəfər Bağırov:
– Yerinizə qayıdın, düşünün, bu çox qorxuludur, ölüm deməkdir.
Kim bu ölümə hazırdırsa bir addım irəli çıxsın.
Yenə hamı bir addım irəli atdı. Mir Cəfər Bağırov:
– Yaxşı keçin yerinizə, mənimlə bu Koroğlu bığlı çavan oğlan
gedəcək, – deyə məni göstərdi. Mən çəld irəli çıxdım.
– Heç bir silah götürmə, – dedi.
Yola düşdük. Dağın birini aşdıq, ikisini aşdıq, üçüncüsünü
aşanda bir dəstə silahlı adam silahlarını bizə tuşladılar. Bağırov cəld,
hökmlə:
– Salın silahları, başçınıza deyin ki, Mir Cəfər Bağırov gəlib. –
Bir nəfər getdi, tez də qayıtdı. Yanında da uça boylu, möhkəm bədənli
30-35 yaşlarında bir nəfər silahlı adam. Mir Cəfər Bağırov onu görən
kimi, salamlaşmadan, hökmlə: – Sabah səhər saat 8-ə kimi, gəl özünü
və dəstəni təslim elə, – dedi və dönüb getməyə başladı, mən də cəld
onun yanına düşdüm. Dağları aşıb-endik, axırıncı dağ ətəyində o
mənə baxıb: – Yox, Yanılmamışam, sən doğurdan da qoçaqsan, qorx-
maz igidsən, – dedi.
370

---

K İ TA B D A K I L A R
PYES
Xəyanət müsibəti .......................................................................5
TEATR ƏHVALATLARI. HEKAYƏLƏR
Butofor parçaları necə ölçüm? ..........................................................75
Öz malın kimi ye...............................................................................76
Qorxuram teatr pəltəksiz qala... ........................................................77
İçək dostluğun sağlığına....................................................................82
Əyani məşq........................................................................................97
Onların öyrənmək həvəsi üstün gəldi................................................97
Qadam, uşaq ananın nəyidir? ............................................................99
Mollalıqdan artistliyə ......................................................................103
Xəncəri götür, məni vur ..................................................................107
Dans istəyirik ..................................................................................108
Onun əli mənim boğazıma heç dəymirdi ........................................110
Görəsən bu kimin dilini yeyir?........................................................112
Adama gəzmək qalacaq...................................................................112
...Görünür, mənə bir sədəmə toxunacaqdır......................................113
Siz fikirləşənə kimi mən gələrəm....................................................114
Bilirsən bu kimin şəklidir? ..............................................................116
Sən naxçıvanlı deyilsən ki...............................................................117
Teatrı yaşatmaq lazımdır, ya yox?...................................................120
Aman rəhbəri söydü ........................................................................129
Tulla çarhovuza ...............................................................................130
Bakı bələdiyyə teatrı  ......................................................................131
İsmayıllı rayonunda.........................................................................131
Yüz manat hardan, on min manat da oradan...................................132
371

---

372
Allah Məhəmməd ya Əli.................................................................132
Sən həmişə mənimləsən ..................................................................134
Necə qan ağlamasın.........................................................................136
Səhnədə son çıxış ............................................................................142
“Yaşasın Azərbaycan Otellosu! yaşasın Hüseyn Ərəblinski!” ........147
Yaralı Nadir şah rolu .......................................................................154
Vəluşka, mən aldım.........................................................................159
“Məcnun leylinin qəbri üstündə” ....................................................165
Rejissor fəndi ..................................................................................169
Zarafatcıl adam................................................................................173
Allah! sən özün bəndənə ağıl ver ....................................................177
Burdan bir atlı keçdı........................................................................182
Həsrət dolu gözlər ...........................................................................190
Dəftərdən sətirlər.............................................................................193
Sovet dönəmində faciə? ola bilməz.................................................204
Faciəvi xəbər ...................................................................................219
Ruhların şikayəti .............................................................................224
Balaca bağban .................................................................................229
Barı bəhərini yığaydılar...................................................................233
Dostluq ............................................................................................237
RƏVAYƏTLƏR
...Dəb salma! ...................................................................................253
Qazancın nifrət olacaq.....................................................................254
Mayaya haram qarışdı .....................................................................255
Həzrət Abbasa işin düşməsin ..........................................................256
Mıx və çəkic istəyirəm ....................................................................257
Gülürlərsə deməli heç nələri yoxdur ...............................................258
Vallah ağır günlərə düşəcəksiniz.....................................................258
Bəzən belə də olur...........................................................................260
Yenə istəyirəm.................................................................................260
Hamının işi avanddır... ....................................................................261
Mən ki içəridəyəm...........................................................................261

---

Sağlıqla qalın mən getdim...............................................................261
Mənim çörəyimi yeyib atana niyə dua edirsən?..............................262
Onda qiyməti olmazdı .....................................................................263
Vəzifəyə təyin olunmağın vəzifədən çıxarılan günü də var............264
Bu pis adəti aradan götürün.............................................................264
Üç manatlıq nökər ...........................................................................265
Yerliçiliyə də, tayfabazlığa da nifrət edirəm ...................................266
Məni bu nadanın əlindən qurtar, amandır! ......................................267
Bu sənin pul verib, xilas etdiyin əl, al, məndən əl çək! ..................269
Xeyirxah yalan, şər törədən doğrudan yaxşıdır...............................270
Başımın üstündən buraxıram...........................................................271
Sən tamam düz deyirsən..................................................................271
Tilsim qırıldı....................................................................................272
Mən bu cür meşədə hökmdar olmaram...........................................273
Adə, bu qolçomaq oğluymuş ki... ...................................................275
Yalançının aqibəti............................................................................275
Qəribə adam ....................................................................................278
Buy, başıma xeyir, bu Məmmədhəsəni tanımır ki...........................279
Çayxanaya gedirəm.........................................................................279
Alan olmadı, qaytarıb aparıram.......................................................280
Yox, a bala, fərşdi............................................................................280
Dəliliyim tutub ................................................................................281
Barı, bizimlə yarı böləydi................................................................282
Amma mən görmürəm ....................................................................282
Saraya gedincə Novxanıya gedərəm də... .......................................283
Deynən evimi yıxmağa gəlmisən də ...............................................284
O alim deyil.....................................................................................285
Onu ehtiyatda saxlamışdım .............................................................285
Yalançı tamahkarı necə aldatdı?......................................................287
Bəhlul Danəndə, yoxsa Bəhlul Divanə ...........................................288
Kişi sən daha rahat yat ....................................................................290
Dız-vız.............................................................................................290
Daha niyə döyürəm .........................................................................292
Olmuş əhvalatlar .............................................................................293
373

---

Dünən çezib də................................................................................293
Kolbasa ye, kolbasa! .......................................................................294
Ər mənimdir, əcəb eləyib döyür, sənə nə? ......................................294
Mən dedim ki, sərin eylə.................................................................295
Qaynananın peşmançılığı ................................................................295
Bəs mənə niyə demədin ..................................................................296
Yəni heç şadlıq üz vermir?..............................................................296
O verər də........................................................................................297
...Sənə rəhmət oxuyacaqlar .............................................................297
İndi üçə enəcəyəm...........................................................................298
Hə, onu deyirdim axı.......................................................................302
Ancaq yalan danışma ......................................................................303
...Bizdə yalnız bir partiya var ..........................................................304
Sən kandidat, mən kandidat ............................................................305
Maşın əhvalatı .................................................................................307
Ata məhəbbəti, ata qarğışı...............................................................309
Mən iyirmi ildir bu məruzəyə hazırlaşıram.....................................311
İz Azerbaydjana qranat posılali.......................................................314
Bu tərəfin suyu az olub ...................................................................315
...İndi də buna ev tikək?!.................................................................316
Kürsümü gözləyirəm.......................................................................317
Onsuz da özünüz yeyəcəksiniz........................................................317
Daha öləsi olmadım.........................................................................318
Şirini qəbul edən acıya da dözməlidir.............................................319
Məccani də oxuyaram, şur da, rast da, ancaq pulumu verərsiniz....319
Tövbə bir də gəlmərəm ...................................................................320
Mənim çolpa-plovumu niyə bu günə saldınız?!..............................321
Bu Allah işidir... ..............................................................................322
Körpü...............................................................................................323
Ölünü vağzalı havası ilə yola saldım ..............................................324
Əzrayılın bədəni əsdi.......................................................................326
Bunun başı harasıdır, quyruğu harası?.. ..........................................328
Yüz qramsız da xaş olar? ................................................................329
İlahi, özün bilən məsləhətdir ...........................................................331
374

---

Mən türkəm .....................................................................................331
Sən məndən üstünsən... ...................................................................333
Qışın dosluğu ..................................................................................333
Tələbəlik illərindəki əhvalatlardan..................................................335
Verin dadına baxım .........................................................................343
Ayə, qoymazsınızmı dolansın .........................................................346
Olmuş bağ əhvalatları .....................................................................355
O axmaq mən! .................................................................................356
İnciklik ............................................................................................358
Ümumiyyətlə əla .............................................................................361
Bu ismayıl xasiyyətlidir ki... ...........................................................363
Mən idim onu yeyən........................................................................364
Mən idim onları sata bildim, heç kəs sata bilməzdi ........................365
Bəs yeməyi hesaba almırsan?! ........................................................366
Narları birtəhər başdan elədim ........................................................367
Balam, siz məndən dövlətlisiniz ki... ..............................................368
Oğlumu özüm evləndirəcəm ...........................................................368
Darıxma, polun altına baxarsan.......................................................369
375

---

Nəşriyyat redaktoru:
Tofiq Qaraqaya
Texniki redaktor:
Mübariz Piri
Dizayner:
Turab Məhərrəmli