66
Mədən ərfandılar,
Sahibi zamandılar.
Ay biləsən ki, nə gözəl candılar.
Şeytan.
SİYASƏT ALƏMİNDƏN
Dövlət dumasında Papacanovun nitqi
Hazarət oni siz yaxşı bilirsiniz ki, osmanlıdakı ermənilərin halı çox-çox pisdir.
Axır onlar bizim axperlərimizdirlər!. Ruset dövlətinin qeyri-rəsmi qoşunlarıdırlar!. Və
həqiqi oğlanlarıdırlar. Axı onu siz yaxşı bilirsiniz ki, onların Rus-Osmanlı sərhədlərində
olmaları hərbi nöqteyi-nəzərindən nə qədər əhəmiyyətlidir. Onu siz dəxi bilirsiniz ki,
qəlbimdə çox-çox fikirlər var ki, “saman altından su yeritmək nöqteyi-nəzərindən” bu
qərsdən danışılmışı lazım deyildir.
Xəyalınıza bu gəlməsin ki, ermənilər ayrı bir fikirdə vardırlar, yox! And olsun
“Pruşkeviç”in və cəmi bu əqidədə olan şəxslərin başınə. Mən ayrı bir şeyi demək
istəmirəm. Lakin Rusya dövləti gərək Osmanlı dostluqlarına inanmasın, çünki bu
qırmızı fəsliləri məndən yaxşı tanıyan yoxdur. Bunlar asiyalıdırlar. Bunların əvvəlimci
hənirləri adam aldatmağdır. Mən tanıyıram. Bunları mən tanıyıram buları... (Pruşkeviç
)və Melikov yerlərindən atılub Rusiyanın həğiği övladı Babadxanovi o qədər öpürlər ki,
beçarə dəsmalını çığarıb yüzünü tez-tez silir).Cəfərovun nitği – həzran, mənim
əqidəmcə Babacanov bu qərşidən ayrı bir söz demədi. Fəqət bunu söylədi ki, Ay ğuşını,
nuli, az Rusiyə sən eylə bilmə ki, Anadolida olan sənin həqiqi oğulların ermənilər səni
yadından çıxarıblar. Xatircəhm ol Rusiyaya (Loris Melikov) və (Ter Qukasov) lar verib.
Ermənilər indi də (Nuri Paşa)lar hazır ediblər...Lakin mənim əqidəmcə, ağalar, bu kərsi
xitabətdən cənab vəzir neçəki buyurdu. Osmanlılarilə rusların arasında səmimi dostluğ
əmələ gəlməgə başlıyur; və oni siz yəqin edin. Bu ğırmızı fəslilər ilə dost olduğimiz
zaman həm silah vəğtində mənfəət və həm dava vaxtında kömək görə bilərik. Çünki,
hərçənd ki, osmanlılar da imdi o ğədər ğua toxdur, lakin: oni dəxi biliniz ki, ixtilaf
məsk trazusinin hansı gözündə osmanlılar olsa, o tərəfin ümumi yorupa “Tula
urma”oyunundan ğalxub çıxacağı yəğindi.
Boğazlar məsələsinə gəldikdə oni bilin ki, dostun ğapısı dosta həmişə açığ
olar(Alqışlar) (Pruşkeviş Melikov və Babacanovun burunları o ğədər uzanır ki,
Cəfərova toxundixdə karsı xitabətdən büdrəyüb az ğala yıxılsın).
Dərviş nəbəki.
Teleqraf xəbərləri
Həmədan- Bu il həştad zəmi həşiş artığ əkmişlər ki, hasil olan tiryəkin mədaxili
(İbn Əli Sina)nın qəbrində nişangahınnın ətrafına bir həsar çəksinlər. Ancağ Həmədanın
kəsif küçələrinin tozundan yel əsərkən bu mömünin burnuna dolub təksəbr gəldi , hamı
əl saxladı.
67
Sonra Nəcəfdən, Təbrizdən, Səlmasdan, Xoydan, Mərənddən bəzi müctehidlərdən
vəht ğəbəli molla yavadan da böylə bir teleqraf alindi ki, Xorasanda, Təbrizdə,
Azərbaycanda, Ərəğistanın çox yerlərində tiryakilər bu il vərşikəst çıxdığlari üçün bu il
hasil olan tiryəki onlara ehsan edüb, gələn il yuxarıdakı əmələ mübaşir olsunlar.
Həmədan- Cavan şahın tacgüzərlığına hazır olmağ üçün şcah altünlar istixarə
etməkdədir. Əgər istixarə yol versə neçə min suvari Tehranə gedəcək; ama bəd nəzər
dəkməmək üçün Hacı Mirzə Həsənin bir nəzr duası olub. Ğolinə bağlamağ istəyür ki,
bu gedəndə calalına göz dəgməsin . Hacı Səməd Xan ğayıdanacan cəmaətin nöxtasini
Hacı Mirzə Həsən heç oturmamasını imdidən vədəydir.
Ordubad
Sənət məktəbləri açıldı; kasıb uşağlarından başğa heç kəs götürülmüyəcəkdir.
Sənət məktəbinə daxil olan kasib uşağlari gündə 6 qəpikdən 8 qəpikə ğədər muzd
alacağdırlar. Məktəblər hər barama və ipək vəğti açılacağdırlar. Məktəbdə oğuyan
uşağların rəsmi libasları; papağ, yalın olmağ, başıni ğapuf, kəsif dəstimal bağlamağ,
yırtığ tuman geymək olacağdır.
Məktəbdə oxunan elmlər; ocağ yandırmağ, su daşımağ, hammallığ etmək, barama
işində işləmək. Rusetdə də olan əcnəbilərin məktəblər ilə bu məktəbin fərği odur ki,
onlar yay günü tətil edür. Ama bu 3 ay işləyib 9 ay tətil edəcəkdir. Allah
dövlətlilərimizə bu tövr işlərin cəzasını versün. Siyasi
Şəhər aralığında
Bu günlər şəhər möhtəbərlərindən birinin evində Naxçıvandan gəlmə bir alimin
şərəfinə qəşidə edilmiş ziyafət süfrəsinə yerli böyük üləma və mollalardan cazir
bulundiğləri sırada yalahatmə olub ğurtarandan sonra ğəlyan xoriltisinin həvısiylə şirin
söhbətlər əsnasında tyatro əleyhinə böyük nifrətlər izhar edildi. Həğiğət əlhən böyük
nemətləri belə ürfanpərvər mollalara halal olsun. Hansı ki, mübahisədən hər yerdə edib
bütün teatro qapılarını bağlı qoyarlar... Maşallah, urraa, urraa .
Bakı , xırım-xırda işlər
May ayının əvvələrində Bakıda rus və müsəlman məktəblədində olan müsəlman
müəllim ğardaşların arasında bir “Şamaxılı” və “Qarabağlı” söhbəti düşmüşdü. Mayın
ortalarında bu söhbət elə bir ğızmış hala gəlmişdi ki, hər gün Quba meydanında bu iki
müəllim dəstəsinin çarpışması gözlənirdi... Ama heyif, nədənsə çarpışma –filan
olmayıb, göstləmələr heçə getdi. Çırpışma- flan olmadı.
Bakının dəryakəxani dairlərində belə deyişmələr ki, güya müəllimlər bu məsələni
payıza kimi taxirə salıblar. Aməd ki, bu tazə (teatro) üsul müəllimlər arasında artığ
intişar tapıb. Gələn ildən bu müəllimlərin dəst provodələri, balaca, məsum şagirdlərin
dəxidə ədəbli və tərbiyəli olmalarına baxış olunacaqdır.Allah öz birliyi xatirinə bu işin
də axırını xeyr eyləsin.
Müsəlman teatrı alış-verişçiləri (bəzi vaxt artistlər də demək olar) yay fəsli
girdiyinə görə bu fəallarından başğa hərirlərini, yəni başlarını, canlarını da ğirtdirub
Qafqazın dəkəşə yaylaqlarında teyatrolar göstərib, alış-veriş edib, bundan əlavə şənlənib
və ümidimiz budur ki, payız fəsli Bakıya qayıdanda başları, canları ətli qalıb cəmaətin