Islam qəribli
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bir gün görər hilalı müzlim olan səmamız. Bir gün gəlir Ģu yurda bir zümreyi-rəhamız, Azad olur, əminəm bu ərzi-pürbəhamız.
- Məhəmməd Hadi və mətbuat
- O xununuzla açıldı bahari-hürriyyət, Sizin də yurdunuz olsun behiĢti-ülviyyət(371, 147).
- Çıxsın dilərsə qarĢımıza həp məzarımız, Qorxmaz məzardan bu dili-əzmkarımız
- Vicdani-millətə yazılıbdır bu ayəmiz, Ən Ģanlı, ən Ģərəfli həyat iĢtə qayəmiz. Məqsudə doğru qoĢmalı bixovf, bilməli
- ArĢ irəli, arĢ bizimdir fəlah, ArĢ, igidlər, vətən indadına
- Millət yaĢamaz yurdunu zəbt eyləsə düĢmən, Gəldikdə xəzan fəsli sönər rövnəqi-gülĢən, Ġstərsək əgər yurdumuz olsun da iĢıq, Ģən
- Amalımıza doğru Ģitaban olalım gəl, Millətlə vətən rahinə qurban olalım gəl!(375, N 164).
İslam Qəribli
412 M. Hadinin “Azərbaycan” qəzetində çıxan və kitablarına düşməyən əsərlərindən biri də on iki beytlik “Məhtabi-şita” şeiridir(370, 50). “Karpat xatirələrindən” silsiləsindən olan bu şeirdə şair bir qış gecəsində dağın üstündən boylanan Ayın ərzi işıqlandırmasını tərənnüm edir. Ən maraqlı cəhət budur ki, müəllif bu əsərində türk aləmini yıxılmaz dağa, parlaq ayı isə türk dünyasının gələcək azadlığı kimi mənalandırır və yazır: Mahə baxıb dururkən gəldi Ģu söz dodağa, Türk aləmi yıxılmaz, bənzər dedim bu dağa. Bir gün qaçar qaranlıq, millət hilalı parlar, Fatehlərin, Səlimin nuri-cəlalı parlar. ġərqin yerində parlar mahi-zəfərnümamız, Bir gün görər hilalı müzlim olan səmamız. Bir gün gəlir Ģu yurda bir zümreyi-rəhamız, Azad olur, əminəm bu ərzi-pürbəhamız. Azadə bir həyata məzhər olur bu millət, Əlbət ölür əsarət, əlbət ölür bu zillət(370, N 50). M. Hadinin “Azərbaycan” qəzetində dərc olunan daha dörd şeiri vardır ki, bunlar da şairin “Seçilmiş əsərləri”nə salınmamışdır. Alxan Bayramoğlunun məlum kitabına saldığı və haqqında müfəssəl məlumat verdiyi həmin şeirlər aşağıdakılardır: “Şühədayi-hürriyyətimizin ərvahına ithaf”(371, N 147), “Məfkureyi-aliyəmiz”(372, N 149, 150), “Əsgərlərimizə, könüllülərimizə”(374, 163), “Əsgərlərimizə, köhüllüləri- mizə”(375, 164). Bu şeirlərin M. Hadinin sovetlər dönəmində çıxan kitablarına düşməməsinin başlıca səbəbi həmin əsərlərin Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinə və onun milli ordusuna həsr olunması ilə bağlıdır. Azərbaycanın istiqlalı uğrunda canından keçənlərin ruhuna ithaf olunmuş səkkiz beytlik birinci şeirində M. Hadi qeyd edir ki, sizin məzarınız qara torpaq deyil, millətin qəlbidir. Sizin sayənizdə istiqbalını qazanan millət heç vaxt sizi unutmayacaq. Siz cismən yoxluğa, ruhən əbədiyyətə qoşulmusunuz. Şair bildirir ki:
Məhəmməd Hadi və mətbuat
413
Müəbbədən diridir namınız bu dünyada, Sizin də ruhunuz uçsun behiĢti-əlada. Çəkildiniz əbədi xüldzari-Rəhmanə, BehiĢti-rəhmətə, yəni diyari-rəxĢanə. O xununuzla açıldı bahari-hürriyyət, Sizin də yurdunuz olsun behiĢti-ülviyyət(371, 147). Milli hökuməti tərənnüm edən, “başdan-başa Azərbaycan milli istiqlalını alqışlayan”(38, 64) iki hissəli “Məfkureyi- aliyəmiz” şeirinin on beş beytlik birinci bölümü 1919-cu il aprel ayının 2-də, səkkiz beytlik ikinci bölümü isə aprelin 3-də yazılmışdır. Birinci bölümün beşinci beytindən sonra nöqtələr(.........) qoyulmuş və hansı səbəbdənsə şeirin bir beyti qəzetdə verilməmişdir. İkinci bölümün dördüncü:
beytinə şair Əbdülhəqq Hamidin “Öylə bir əzm ilə çıxdım ki, yola, QarĢıma çıxsa məzarım dönəməm” misralarını izah kimi vermişdir. “Ey türk dövləti, əya bəxti-növcavan”, - deyə milli hökuməti vəsf edən M. Hadi inanır ki, cəmi on bir aylıq yaşı olan bu dövlətin gələcəyi parlaq olacaq və bu dövlətin varlığı türk dünyasında intibah günəşinin doğması ilə nəticələnəcək. Millətin əldə etdiyi azadlığı qanı və canı bahasına da olsa qoruyacağına inan şair şeirini bu misralarla tamamlayır:
könüllülərimizə” adlı iki şeiri dərc olunmuşdur. “Millətin namusu sizdən çox sücaət gözləyir” misrası ilə başlanan doqquz beytlik birinci şeirdə “Azərbaycan dövlətinin milli ordu təşkil etməsini İslam Qəribli
414 böyük sevinclə qarşılayn”(38, 66), millətin özgürlüyünün onun ordusunadan, əsgərindən asılı olduğunu bildirən şair yazır:
Namiq Kamalın “ArĢ irəli, arĢ bizimdir fəlah, ArĢ, igidlər, vətən indadına!” misralarının epiqraf kimi verildiyi doqquz bəndlik və hər bəndin sonunda:
Amalımıza doğru Ģitaban olalım gəl, Millətlə vətən rahinə qurban olalım gəl,- beyti nəqarət kimi təkrarlanan ikinci şeir əsgər marşı kimi yazılmışdır. Bu şeirdə də əvvəlki şeirdə olduğu kimi əsgərə, onun vətən qarşısındakı xidmətlərinə yüksək qiymət verən şair səkkizinci bənddə yazır:
Millət yaĢamaz yurdunu zəbt eyləsə düĢmən, Gəldikdə xəzan fəsli sönər rövnəqi-gülĢən, Ġstərsək əgər yurdumuz olsun da iĢıq, Ģən, Göstərməliyiz düĢmənə bir cürəti-rövĢən, Qurbani-vətən olmalı bir can ilə bir tən, Ən ülvi səadət: - Vətən olsun mənə mədfən: Amalımıza doğru Ģitaban olalım gəl, Millətlə vətən rahinə qurban olalım gəl!(375, N 164). M. Hadinin “Azərbaycan” qəzetində dərc olunan daha iki şeiri var ki, bunlardan buri “Baharın ilhamları və ictimai rəmzlər”(373, N 152, 155), digəri isə “Kor soqqur” adlanır(376, N 170). Bu şeirlərin hər ikisi qəzetdən götürülərək mətnində heç bir artırma-əksiltmə olmadan şairin “Seçilmiş əsərləri”nə daxil edilmişdir(379, 324-325, 326-327). Birinci şeir mövzu və ideyaca “Məfkureyi-aliyəmiz” şeirini xatırladır. Eyni zamanda bu şeirdə qadın azadlığı məsələsinə də diqqət yetirilir və şair inanır ki, müstəqilliyini qazanan gənc Azərbaycan dövləti “canlı ikən örtü içində dəfn olunan” qadınlara da azadlıq verəcək, qadınlar millətin və dövlətin tərəqqisinə öz töhfələrini baxş edəcəklər.
Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|