Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865 bron
Yüklə 3,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865
183 van 21 Februarij 1795 had in Friesland plaats; S CHELTE , de grootvader en naamgenoot van hem, wiens leven wij zullen schetsen, verloor daardoor als Oranje-gezind zijne, betrekkingen4, en zijn zoon C ORNELIS 5, die reeds als kapitein van eene compagnie Infanterie onder den kolonel VAN PLETTENBERG twee veldtogten tegen de Franschen had medegemaakt, zijnen rang als kapitein, daar hij weigerde den eed van afkeer en haat tegen het Stadhouderschap en het huis van Oranje af te leggen. - ‘De keuze tusschen behoud van eer of rang viel hem gemakkelijk’, zegt W ILLEM VAN HEEMSTRA , ‘en weldra zagen wij hem in ons midden.’ Op het door den dood der beminde grootmoeder van S . VAN HEEMSTRA (Januarij 1795) en het wintersaisoen sombere en stille landhuis werd echter de rust van het vereenigd huisgezin weldra verstoord. In den vroegen morgen hoorde men de klokken van het nabijgelegen dorpje Giekerk luiden en salvo's geweervuur. Binnen weinige uren rukt eene gewapende bende aan, onder het aanheffen der Marseillaise. Het zijn echter geene Fransche soldaten maar Friesche gewapende patriotten onder aanvoering van een weleer gevonnisd en tot den kogel veroordeeld deserteur, doch die van Prins W ILLEM V pardon had bekomen, en thans ‘vrijheidsboomen ging planten.’ Deze bende dan naderde de stille nimmer door krijgsmuzijk gestoorde verblijfplaats van onderlinge tevredenheid. ‘Nimmer, zoo schreef verder W . VAN HEEMSTRA , vergeet ik het oogenblik, dat een officier aan het huis van mijnen vader kwam zeggen, dat de burgercommandant zijne verwondering te kennen liet geven over het wegblijven van de burgers en burgeressen van ons huis, dat men toch niet onkundig konde zijn van hetgeen er in het dorp plaats had, dat wij allen werden gelast om dadelijk te
verwachten van elken weldenkenden burger en burgeres.’ Het antwoord van mijn vader was - dat hij wel de klok had hooren luiden, doch dat dit gewoon-
184 lijk bij eene begravenis plaats had; dat hij ook had hooren schieten, en dus had moeten vermoeden, (hoe ongewoon ook in ons dorp), dat het eene militaire begravenis zoude zijn; dat wat het dansen betrof, waartoe men hem deed noodigen, hij reeds te verre in jaren gevorderd was om aan dergelijke vermaken deel te nemen; dat wat zijnen zoon betrof, deze zijnen tijd beter konde besteden en dat hij niet geloofde, dat de verdere huisgenooten het dansen hadden geleerd. Zeer verwonderd over het antwoord vertrok de officier, terwijl hij door eenige binnensmondsche vloeken zijn ongenoegen te kennen gaf. Weinig tijd verliep er, of dezelfde officier kwam terug met zes man zeggende order te hebben om mijnen vader als ook mij te halen en des noods geweld te gebruiken. Mijn vader, die zeer wel wist bij al de inwoners van het dorp zeer bemind te zijn, en derhalve vreesde, dat er een oproer zoude ontstaan, indien men ons daar met geweld zag aanbrengen, trachtte dit op eene zachte wijze te voorkomen, en verzocht den officier nogmaals aan den Commandant te zeggen, dat het hem aangenaam zoude zijn, dat, indien deze er volstrekt op stond, dat wij zouden komen, het hem dan werd vergund den Commandant zelven te spreken, en dat deze zich dan de moeite mogt geven in persoon aan ons huis te komen, ten einde hem met de rede bekend te kunnen maken, welke ons weerhield in het gehoorzamen aan zijne bevelen. Nogmaals vertrok de officier, en getroostte het zich dit antwoord over te brengen, waarop men ons naderhand zeide, dat de Commandant zoude hebben geantwoord: ‘Laten die bl(iksem)sche Aristocraten naar den Duivel loopen.’ Welligt had hij reeds gemerkt, dat de vrijheidsgeest bij de Giekerker boeren niet groot was. Den volgenden morgen lag dan ook de wortellooze vrijheidsboom met Jacobijnenmuts e tutti quanti in een sloot, bleef daar lang liggen en verdween eindelijk. Twee jaren later, in 1797, brak in Friesland het zoogenaamde Kollumer oproer uit, waardoor ieder, die als Oranje- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865 185 gezind bekend stond, in de nabuurschap van dat dorp woonde, of aldaar betrekkingen had, verdacht werd van deelneming en dus vervolgbaar. Ook S CHELTE VAN HEEMSTRA , die zich van niets te beschuldigen had, ‘gelijk zijn zoon getuigt’, werd beschuldigd tot opstand te hebben aangespoord. Door een vriend gewaarschuwd, dat men hem den volgenden dag zoude arresteren, gaf hij gehoor aan de bede van zijnen zoon, verliet met dezen des nachts Heemstra State, en bereikte in nachtelijke voettogten Oost-Friesland, waar hij lang verbleef. Zijn zoon W ILLEM HENDRIK ging in 1799 in Engelsche dienst, deed als vrijwilliger den veldtogt in Noord-Holland van 29 Augustus tot 29 November 1799 mede, nam later deel aan de op het eiland Wight geformeerde Hollandsche brigade (November 1800) en hare verrigtingen in Ierland en op Jernsey tot aan den vrede van Amiens (27 Maart 1802). Toen deze brigade ontbonden was, betrad hij als vaandrig den vaderlandschen bodem weder en ontmoette zijnen vader in zijne geboorteplaats, alwaar deze echter weldra (16 Maart 1803) overleed. Op hunne nachtelijke vlugt uit het vaderland in 1797 hadden vader en zoon zich eenige dagen schuil gehouden bij de familie VAN IDSINGA te Roderwolde in Drenthe. W ILLEM HENDRIK VAN HEEMSTRA , gereed het vaderland te verlaten en zich naar Fulda te begeven, besloot eerst nog eens zijne familie te bezoeken benevens velen, wier vriendschap hij zich nog van zijne eerste jeugd (ook te Groningen van 1793 tot 1795 doorgebragt) herinnerde. Toen ontmoette hij haar, ‘die bleek bestemd te zijn om mijn geluk te vestigen.’ Het huwelijk tusschen W .H. VAN HEEMSTRA en J
OHANNA BALTHAZARINA , dochter van B ALTHAZAR DANIEL VAN IDSINGA burgemeester van Groningen (geb. 2 Julij 1783), werd 7 November 1803 te Hoogkerk voltrokken. ‘Daar ik het’, zegt W .H. VAN HEEMSTRA , ‘in mijn vaderland als het ware niet kon uithouden’, vestigde zich het jeugdige paar (1803-1804) te Leer en later te Groningen. In 1805
Yüklə 3,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|