Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865 bron
Yüklə 3,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865
198 de Regering was blijven stilstaan. Het algemeen vertrouwen was geschokt, de harmonie tusschen de verschillende staatsmagten verbroken. Wenschelijk ware het geweest, zoo de Regering haren hoogen en gewigtigen pligt had vervuld, maar nu zij aarzelde, is het voor de volksvertegenwoordigers pligt om te handelen. Hun eed gebiedt het. Het tijdstip is gunstig, die rustige tijd is kostbaar, het oogenblik is gekomen, het werk is noodzakelijk. Zie daar de aanleiding tot het voorstel. Welke ook de uitslag moge zijn, de voorstellers zullen bij zich de overtuiging hebben, naar eed en pligt te hebben gehandeld.’ Hij beriep zich ten slotte op onpartijdige beoordeelaars tot regtvaardiging van hun gedrag. Thans, na 20 jaren tijdsverloop, nu dat station reeds zoo ver achter ons ligt, gelooven wij althans, dat die regtvaardiging niet meer noodig is, al moge de meerderheid met 34 tegen 21 stemmen het voorstel (30 Mei 1845) hebben verworpen. Met eene overgroote meerderheid door de Staten van Friesland (13 Julij 1847) herkozen, duurde VAN HEEMSTRA'S eerste parlementaire loopbaan tot 30 Junij 1848, toen hij tot tijdelijk Minister voor de zaken der Hervormde en andere Eerediensten benoemd werd. In dat tijdperk bleef H EEMSTRA
getrouw aan de beginselen, die hij bij zijn optreden verkondigd had, zonder in een opposant quand même te ontaarden. Dikwijls gaf hij rekenschap van zijne uit te brengen afkeurende stem, b.v. tegen de
in beraadslaging komt, 3 Junij 1845, schijnt de eerste spreker en bestrijder van het wetsontwerp. ( DE MONCHY ) bij het eindigen zijner rede hem op het oog te hebben, als hij een' voorstander van hervorming uit Friesland nazegt: ‘Het zal nu uitgemaakt worden, of wij den weg van vooruitgang willen betreden.’ Zulks verleidt VAN
HEEMSTRA echter niet om als M ONCHY tegen te stemmen. Bij de stemmingen over de twaalf hoofdstukken der Rijks- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865 199 begrooting en de middelen voor de jaren 1846 en 1847, (16 Junij 1845 en vgl.) stemde VAN HEEMSTRA tegen al deze wetsontwerpen16. Twee daarvan, Buitenlandsche zaken (28 tegen 27) en XII (29 tegen 26), werden verworpen. Bij de discussie over het adres van antwoord op de troonrede, 27 October 1845, waarin niet onduidelijk was te kennen gegeven, dat men liever geen antwoord had, spreekt VAN HEEMSTRA in gelijken geest als VAN DAM VAN ISSELT . ‘De Grondwet vereischte gemeen overleg. Er bestond teruggang in vergelijking van het vorige jaar. Had men dan niets aan de Regering te zeggen? Kan men alles toestemmen, wat de troonrede mededeelt? De rust, waarin wij verkeeren, heeft veel van die van een vulkaan, die de uitbarsting voorafgaat. Op de Kamer rust de dure verpligting om (met het oog op de Grondwetsherziening) te spreken, terwijl het nog tijd is, opdat op haar niet de schuld kleve, medegewerkt te hebben tot den ondergang des vaderlands, enz.’ Geen wonder, dat na zulk een speech VAN HEEMSTRA onder de 11 (40 tegen 11) tegenstemmers van het adres behoorde. Ook de zegelwet (14 November 1845) werd door hem hoewel vruchteloos (33 voor, 15 tegen) bestreden. Dat hij, hoe liberaal ook, niet geheel vrij was van een provinciaal vooroordeel, een esprit de clocher, vooral destijds in Groningen heerschende, toont ons (19 November 1845) zijne rede tegen het wetsontwerp tot aanmoediging van den invoer van levensmiddelen. Hij zeide toen ‘zich steeds onder de voorstanders der graanwet geschikt te hebben.’ Men moest hier vooral den blik vestigen op de arbeidende klasse, die zonder werk en brood is, indien de landbouw buiten staat ware haar te onderhouden. Hij waarschuwde zelfs de Regering om niet te spoedig aan den wensch tot intrekking der graanwet gevolg te geven, en hij zoude voor het ontwerp van wet zijn, mits er geene bepaalde uitzigten op die intrekking gegeven werden! - De meerdere uitgifte van schatkistbilletten (12 December 1845) ging hij (34 tegen 21) mede te keer. De verbe- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865 200 tering van den accijns op den suiker, 21 Maart 1846, (44 voor, 11 tegen) beschouwde hij niet als zoodanig, enz.; want het zoude ons te ver leiden, nog meerdere voorbeelden van zijne denkwijze over andere wetsontwerpen aan te voeren. Dat hij daarbij geen bepaalde partijman was, kan onder anderen blijken uit zijne bestrijding van het voorstel van den heer H OFFMAN
(26 Julij 1847), om eene commissie te benoemen tot het ontwerpen van een adres aan den Koning ten einde kenbaar te maken, dat er bij het sluiten van het verdrag van handel en scheepvaart met België, van 29 Julij 1846, eene afwijking van de Grondwet was begaan. Bij de behandeling (1 Augustus 1847) der tweejarige begrooting van 1848-1849 bleef
VAN HEEMSTRA zich gelijk; hij zeide toen, vòòr twee jaren het geven van zijne goedkeurende stem daar aan geweigerd te hebben, omdat hij destijds geen votum van vertrouwen meende te mogen geven. Wanneer hij terugzag op de twee afgeloopene jaren, hetzelfde stelsel, denzelfden gang van bestuur opmerkte, en allerwege stilstand, zoo niet achteruitgang bespeurde, dan kon hij niet anders handelen dan weder zijne stem te onthouden aan de voorgestelde begrooting. Acht dagen later verwierp hij mede de wet tot uitvoering van art. 6 der Grondwet (Stem- en Kiesregt), 31 tegen 27. In het begin van October 1847 waren er al geruchten in 's Hage, dat de troonrede belangrijke verklaringen zoude bevatten, en werkelijk bij de opening der zitting 1847-1848 (19 October) kondigde Koning W ILLEM II eene wijziging der Grondwet aan. In het adres van antwoord werd eene wijziging van VAN HEEMSTRA opgenomen, strekkende om aan de Regering kenbaar te maken, dat de armoede in sommige gedeelten van het land op eene verontrustende wijze toenam, en waarin op maatregelen werd aangedrongen om daarin te voorzien. Zeker stonden hem toen de oproertooneelen, in Friesland in Junij 1847 letterlijk door broodsgebrek ontstaan, voor den geest. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1865 Yüklə 3,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|