Kitab new indd
Yüklə 2,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 1.1. “АИП” süni böyrək cihazının işə hazırlanması (1971-ci il)
- Dializin tarixi Şəkil 1.3. Hemodializ zamanı ürək-damar sisteminin müayinəsi (1972-ci il)
14 Dializ Qısa müddət ərzində Skribnerin artero-venoz şuntunun müxtəlif variantları işlənib kliniki təcrübədə istifadə olundu, müxtəlif sahələr üzrə elmi axtarışlar aparılmağa başlandı, respublikanın bütün rayonlarında, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasında və Dağlıq Qarabağda rayonlararası elmi-praktiki konfranslarda məruzələr edilir, xəstələrə məsləhətlər verilir, lazım gəldikdə onlar müalicə üçün Bakıya – Böyrək Mərkəzinə köçürülürdü. Bütün bunlarla yanaşı, Bakı şəhərinin bütün klinikalarında kəskin və xronik böyrək çatışmazlığı olan xəstələrə məsləhətlər verir, lazım gəldikdə onlar hemodializ müalicəsinə köçürülürdülər. Qısa müddətdə hemodializ müalicəsinə və böyrəkköçürməyə göstərişlər və əks-göstərişlər metodiki töv siyələri hazırlandı və müzakirə olundu. İlk açıldıqda Böyrək Mərkəzində SSRİ-də istehsal olunmuş «АИП-140» və ABŞ istehsalı olan “Sweden” fi rmasının 4 yerlik, 1972-ci ildən 8 yerlik “süni böyrək” cihazları qurulmuşdu (şəkil 1.1, 1.2).
15 Fəsil 1. Dializin tarixi Şəkil 1.2. Hemodializ zalı. ABŞ-da istehsal olunmuş “Sweden” fi rmasının süni böyrək cihazları (1972-ci il) Sonuncu cihaz ilə istifadə olunan “Kiil” hemodializatorları hər dəfə hemodializ aparmaq üçün yenidən yığılmalı idi və bu da xü- susi bilik və bacarıq tələb edən texniklər tərəfi ndən hazırlanırdı. İlk texnik o zaman Azərbaycan Tibb İnstitutunun tələbəsi, sonra şöbə nin əməkdaşı, t.e.n. Ramiz Əliyev olmuşdur. O dövrün hemo- dializatorlarının qanı təmizləmə effekti az olduğu üçün xəstəyə aparılan hemodializ prosedurasının müddəti indiki kimi 3–5 saat yox, 9–10 saat davam edirdi. Beləliklə, xəstələrə hemodializ həftədə 2–3 dəfə və hər dəfə 9–10 saat aparılırdı (18–30 saat/həftə). 16 noyabr 1971-ci ildə Azərbaycan səhiyyəsi üçün tarixi bir hadisə baş verdi, çünki bu gün ilk böyrək transplantasiyası əməliyyatı həyata keçirildi. Bir ildən çox müddətdə proqram hemodializ kliniki təcrübədə müvəffəqiyyətlə tətbiq olunduqdan sonra və aparılmış dıgər hazırlıq işləri sayəsində Böyrək Mərkəzində
16 Dializ bütün Qafqaz ölkələrində və Yaxın Şərqdə ilk dəfə xroniki böyrək çatışmazlığı diaqnozu ilə proqram hemodializ müalicəsini alan ağır xəstəyə meyitdən götürülmüş donor böyrəklə müvəffəqiyyətli transplantasiya əməliyyatı aparıldı. Qısa müddət ərzində daha 18 xəstəyə böyrək transplantasiyası əməliyyatları yerinə yetirildi. Bütün xəstələr Böyrək Mərkəzində transplantasiyaya hazırlanmış və əməliyyatdan sonrakı dövrdə, birinci gündən həmin şöbədə müşahidə və müalicə olunurdular. Böyrəkköçürmə əməliyyati böyük təşkilatı işlərin qurulmasını tələb etsə də, bu çətin işin mərkəzində dayanan və bütün həkim briqadalarının işini koordinasiya edən nefroloji briqada olduğu üçün bu kitabın müəllifl əri nefroloji briqadada aparıcı mütəxəssislər kimi işin əsas yükünü üzər ilərində daşımışlar. Böyrək köçürülməsinin Azərbaycanda təşkilinə görə bir qrup əməkdaşlar Azərbaycan Respublikası Dövlət mükafatına və Lenin komsomolu mükafatına layiq görülmüşdülər. Mərkəzdə yeni elmi problemlər öz həlli yollarını tapırdı. Xroniki və kəskin böyrək çatışmazlığı zamanı ürək-damar sisteminin vəziyyəti (Mehman Ağayev) (şəkil 1.3), oksidləşmə-reduksiya proseslərinin pozğunluqları (Sultan Əliyev), tənəffüs sisteminin vəziyyəti (Fuad Əliyev), hemodializin ağırlaşmaları (Fuad Sultanov), mərkəzi hemodinamikanın dəyişiklikləri (Cəbrayıl Zeynalov), uşaqlarda böyrək çatışmazlığının gedişinin xüsusiyyətləri (Rüfət Məmmədov), mikrosirkulyasiyanın vəziyyəti (İlham Həmidov) kimi elmi problemlər müasir səviyyədə tədqiq olunurdu. Elmi araş dırmalar nəticəsində XBÇ ilə ağırlaşmış sidik turşulu mənşəəli böyrəkdaşı xəstəliyi zamanı hemodializin aparılması kiçik ölçülü daşların böyrək və sidik yollarından əməliyyatsız xaric olması və ehtiyac olduqla hemodializ aparıldıqdan sonra vəziyyətləri yaxşılaşmış xəstələrə cərrahi əməliyyatın aparılmasının metodikası işlənib hazırlandı (Ramiz Əliyev).
17 Fəsil 1. Dializin tarixi Şəkil 1.3. Hemodializ zamanı ürək-damar sisteminin müayinəsi (1972-ci il) 1975-ci ildə elmi işlərin geniş həcminə görə RKUX-un Böyrək- köçürmə və hemodializ şöbəsinin bazasında Elmi Tədqiqat Kliniki və Eksperimental Təbabət İnstitutunun tərkibində “Hemodializ və böyrəkköçürmə” elmi tədqiqat laboratoriyası təşkil olundu (laboratoriyanın ilk müdiri t.e.n. Pavel Malkov təyin olunur). Sultan Əliyevin təşkilati işə keçməsi ilə əlaqədar Böyrəkköçürmə və hemo- dializ şöbəsinin müdiri Mehman Ağayev seçilir. Sonra şöbə müdiri Cəbrayıl Zeynalov və Fariz Babayev seçildilər. Aparılan elmi tədqiqatlar 300-dən artıq elmi məqalələrdə nəşr olundu və aşağıdakı
: 1. Mehman Ağayev – Kəskin və xronik böyrək çatışmazlığı zamanı ürək-damar sisteminin vəziyyəti, Baki – 1975, t.e.n. 2. Pavel Malkov – Xroniki böyrək çatışmazlığı, Moskva –1977, t.e.d. 3. Sultan Əliyev – Kəskin və xroniki böyrək çatışmazlığı zamanı Yüklə 2,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|