lərinə cavab verməyən üzv-dövlətlər üçün yeni preventiv kredit xəttini
(PBCX) açmaq qərarına gəlmişdir. BVF-in sərəncamçı direktoru Domenik
Stross-Kan bəyan etmişdir ki, «Bu qərarlar BVF-in böhranların qarşısını
almaq üçün istifadə etdiyi alətlər toplusunu genişləndirir və gücləndirir, bizim
üzv-dövlətlərin maliyyə müdafiəsinin qlobal sisteminin möhkəmləndirilməsi
sahəsində birgə işimizdə atılan mühüm addımların təntənəsidir.
Genişləndirilmiş çevik kredit xətti və yeni preventiv kredit xətti üzv-
dövlətlərə bazar qiymətlərinin həddən artıq dəyişməsindən (volatilliyindən)
müdafiə olunmaqda. Fond tərəfindən dəstəklənmə təmin edilir.
Fondun sığorta tipli alətləri möhkəmləndirməsi ölkələrə böhranların
qarşısının alınmasına yönəlmiş tədbirlərin vaxtında həyata keçirilməsində,
habelə sistemin böhranı baş verdikdə, özlərini qorumaqda yardım etməlidir.
Stross-Kan əlavə etmişdir ki, «maliyyələşmənin yenidən baxılmış alətləri
əsaslandırılmış iqtisadi siyasət yeridən ölkələri həvəsləndirir. Güman edirik ki,
bu kredit xətlərinin daha çox ölkə üçün açılması imkanının olması beynəlxalq
valyuta-maliyyə sistemində sabitliyi daha da möhkəmləndirəcək.»
Bu islahatlar qlobal maliyyə sisteminin müdafiəsi məsələsi üzrə G-20-
nin Seulda (Cənubi Koreya, noyabr 2010-cu il) keçiriləcək iclasının
gündəliyinə daxil edildiyi şəraitdə aparılmışdır'.
ÇKX Fond tərəfindən kreditləşdirmə əsaslarına 2009-cu ilin martında
əhəmiyyətli dərəcədə yenidən baxılması çərçivəsində yaradılmışdı. Bu alət
əsas iqtisadi göstəriciləri çox yaxşı olan, əsaslandırılmış iqtisadi siyasətin
həyata keçirilməsində uğurlar qazanan üzv-dövlətlər üçündür və onlara bu
siyasətin təsdiq olunması anında xətdən istifadə etmək yaxud siyasət
baxımdan dəyişkən şəraitdə preventiv vasitə kimi yararlanmaq imkanı verir.
İcra Şurasının təsdiq etdiyi təkmilləşdirmələrə bunlar daxildir:
•
kredit xəttinin qüvvədə olma müddətinin 2 dəfə artırılması (əvvəl
ÇKX üzrə razılaşmalar 6 ay ərzində yaxud bu müddətdən sonra aralıq hesabat
verilməklə 1 il qüvvədə olurdusa, indi 1 ilə yaxud bu müddətdən sonra aralıq
hesabat verilməklə 2 il müddətinə qüvvədədir);
•
üzv-dövlətin kredit xəttinin onun BVF-də kvotasının 1000%-i
həcmində olan hüdudun ləğvi. Bu halda kredit verilməsinin hüdudu konkret
ölkənin maliyyələşməyə tələbatı əsasında müəyyən edilir;
Международный Валютный Фонд. Департамент внешних связей. Вашингтон, округ
Колумбия, 30 августа 2010 г.
548
•
kreditin nəzərdə tutulan həddinin və kreditin verilməsinin BVF-in
likvidlik mövqeyinə təsirinin qiymətləndirilməsinin ilkin mərhələsində İcra
Şurasının iştirak etməsi tələbinin qoyulması yolu ilə prosedurların ciddiləş-
dirilməsi.
Yeni preventiv kredit xətti, ÇKX meyarlarına cavab verən ölkələrlə
müqayisədə, daha çox sayda ölkə üçün əlçatandır. Təcrübədə ölkənin
meyarlara cavab vemıəsi 5 ümumi sahə əsasında qiymətləndirilir:
1)
xarici mövqe və bazara çıxış;
2)
vergi-büdcə siyasəti;
3)
pul-kredit siyasəti;
4)
maliyyə sektorunun etibarlılığı və ona nəzarət;
5)
məlumatların adekvatlığı.
PKX bu sahələrdən çoxu üzrə yaxşı göstəricilərin olmasını tələb etsə
də, bu meyarlardan biri yaxud ikisi üzrə mötədil zəifliyi olan üzv-dövlətlərin
preventiv resurslardan istifadə etmək imkanının olmasına icazə verir. PKX-
nin əsas cəhətləri bunlardır:
•
vəziyyətin yoxlanması prosesində keçmişdəki iqtisadi zəiflik
amillərinin təsi-rinin azaldılması məqsədilə sadələşdirilmiş şərtlər qoyulması.
Bu halda işlərin gedişi-nə proqramın yerinə yetirilməsi haqqında yarımillik
icmallar vasitəsilə nəzarət edilir;
•
razılaşma təsdiqləndikdən sonra kvotanın 500%-i miqdarında kredit
almaq imkanının 12 aydan sonra 1000%-ə qaldırılması.
BVF-in yenidən qurulmasının digər istiqaməti kvotalara və Fondun
idarə olunması sisteminə təkrarən baxılmasıdır. BVF-in İcra Şurasının təsdiq
etdiyi təkliflər kvotalarda və Fondun idarə olunması sistemində əhəmiyyətli
dəyişikliklərdə, habelə BVF-in legitimliyinin və təsir gücünün yüksəlməsində
öz əksini tapacaqdır. İcra Şurasının bu qərarından sonra BVF-in sərəncamçı
direktoru Dominik Stross-Kan bəyan etmişdir: «Bu tarixi razılaşma Fondun 65
illik fəaliyyəti ərzində idarəetmə sisteminin fundamental surətdə yenidən
qurulmasıdır və bazarı formalaşmaqda və inkişaf etməkdə olan ölkələrin
dünya iqtisadiyyatında artan rolunu daha dolğun əks etmək üçün öz nüfuzunun
onların xeyrinə mühüm yenidən- bölgüsüdür».
BVF-in İcra Şurası onun yenidən qurulması çərçivəsində kvotalara 14-
cü ümumi yenidən baxılmasını onların 2 dəfə artırılaraq, təqribən 476,8
549
milyard XBH-ə (cari mübadilə məzənnələri üzrə 755,7 milyard ABŞ dollarına
yaxın) çatdırılması və üzv-ölkələrin kvotalarının əhəmiyyətli dərəcədə
restruktizasiyası ilə yekunlaşdırmağı təklif edir. Bu təkliflər kvotaların
6%-dən çoxunun həddən artıq təmsil olunan ölkələr hesabına dinamik inkişaf
edən, bazarları formalaşmaqda və inkişaf etməkdə olan, amma kifayət
dərəcədə təmsil olunmayan ölkələrin xeyrinə yenidən bölüşdürülməsini təmin
etməlidir. Şura daha böyük təmsilçiliyi, tam seçkili olan İera Şurasının
formalaşmasına yönəlmiş təklifləri də qəbul etmişdir.
187 üzv-dövlətin təmsil olunduğu. Fondun gündəlik fəaliyyətinə
nəzarəti həyata keçirən İcra Şurası islahatların bu zərfini və kvotaların
artırılmasını. Fondun razılaşmalarının maddələrinə düzəlişlər edilməsi barədə
təklifi təsdiq üçün Direktorlar Şurasına təqdim etmişdir. Düzəliş təyin olunan
icraçı direktorların kateqoriyalarının ləğvi ilə nəticələnməlidir. Direktorlar
Şurası tərəfindən təsdiq edildikdən sonra kvotaların artırılması və düzəliş
üzv-dövlətlər tərəfindən qəbul olunmalıdır. Əksər hallarda, bu proses
parlament müzakirələri və təsdiqi ilə bağlı olduğuna görə, ölkələr onun
2012-ci ildə keçiriləcək iclasa qədər başa çatmasına səy göstərməlidir. İcra
Şurası kvotaların restruktizasiyası və artırılmasının qüvvəyə minməsi
müddətini 2012-ei ilin oktyabrında keçiriləcək İllik iclasadək, islahatların
aparılmasını isə Şuraya seçkilərin 2012-ci ildə keçirilməsi nəzərdə tutulan
müddətinədək başa çatdırılmasını müəyyən etmişdir.'
Təklif
edilən
dəyişikliklər
18.6
və
18.7-ci
cədvəldə
sistemləşdirilmişdir.
^ Международный Валютный Фонд. Департамент внешних связей. 5 ноября 2010, в
Вашингтон, округ Колумбия,
550
Dostları ilə paylaş: |