Bolqanstanın ehtiyatlan 8 tondan 40 tona çatmışdır. Çinin qızıl ehtiyatları
2001-ci ildə 105 ton, 2002-ci ilin sonunda 205 ton, 2009-cu ilin sonunda 1054
ton olmuşdur və qızıl alınması bu cür templərlə davam edərsə, 2011-ci ildə öz
ehtiyatlannı 2000 tona çatdıra bilər. İsrailin hazırda qızıl ehtiyatı yoxdur.
Rusiyanın qızıl ehtiyatı 2011-ci ilin fevralında 790 tona yaxınlaşmışdır.
Cədvəl 18.3
Xarici valyuta ehtiyatlarının strukturu
(dövrün sonuna, milyard dollar)*
Ehtiyatların saxlanma forması
1985
1990
2009
2010,
sentyabr
Ehtiyatların ümumi məbləği
382,1
844,5
8169,0
8421,5
ABŞ dolları
202,8
388,2
2837,1
2931,0
Yapon iyenası
26,5
63,4
134,1
156,3
Funt sterlinq
9,9
24,6
195,3
199,2
Avro
-
-
1250,2
1249,7
Başqa valyutalar
48,1
142,0
141,5
177,9
* International Financial Statistics, 1997, 2000, 2010.
«Güclü valyutalar» ətrafında baş verən istənilən ciddi böhran diqqəti
qızıla yönəldir və bu hal 2008-2009-cu illərdə yaranmışdır.
Dünyada qızıl ehtiyatlarının azalması bir sıra iri ölkələrin və beynəlxalq
təşkilatların (BVF) səmərəsiz yük kimi yatan və heç bir gəlir gətirməyən
maliyyə aktivini saxlamağın (xüsusilə də qiymətli metalların ucuzlaşdığı
şəraitdə) qeyri-mümkünlüyü barədə qənaətə gəlməsinin nəticəsidir (cədvəl
18.4).
1990-cı illərdə Kanada, Avstraliya, Niderland, Belçika, Avstriya dövlət
ehtiyatında olan qızılın satışı ilə fəal məşğul olurdular. Bu ölkələrin satdığı
metalın ümumi çəkisi 2000 tondan çox idi və bununla əlaqədar olaraq, rəsmi
qızıl ehtiyatları Avstriya, Belçika və Avstraliyada 2 dəfə, Niderlandda 40%,
Kanadada isə 5 dəfəyə yaxın azalmışdı. İndi «sarı metalın» aparıcı
istehsalçılarından biri olan bu dövlət, öz rəsmi ehtiyatlarında onun yalnız
simvolik həcmini, cəmi 100 ton saxlamışdır.
1999-
cu ildə BVF, ABŞ, Böyük Britaniya və İsveçrə öz qızıl-valyuta
ehtiyatlarının böyük hissəsinin açıq bazarlarda satıldığını bəyan etdi (cədvəl
18.5).
537
Cədvəl 18.4
Ölkələrin və təşkilatların qızıl ehtiyatları
(min ton xalis metal)*
Qrzıl ehtiyatları saxlayanlar
1980
1990
1998
2010
Ölkələrin qızıl ehtiyatları
29,7
29,2
25,2
27,1
Beynəlxalq təşkilatların fondları
6,1
6,4
5,4
3,6
Beynəlxalq Valyuta Fondu
3,2
3,2
1.5
2,9
Avropa Valyuta Qurumu
2,7
2,9
2,5
0,5
Beynəlxalq Flesablaşmalar Bankı
0,2
0,3
0,2
0,1
Görünən qızıl ehtiyatı
35,8
35,6
31,5
30,5
World Gold Council, 2010.
Cədvəl 18.5
Qızıl ehtiyatlarının ən iri sahibləri
(min ton xalis metal) *
İnkişaf etmiş ölkələr
1990
1998
2010
İnkişaf
etməkdə
olan
ölkələr
1990
1998
2010
ABŞ
8146
8160
8133
Hindistan
395
420
557
Almaniya
3701
3701
3402
Çin
332
405
1054
Fransa
3182
3782
2435
Venesuela
356
356
363
İtaliya
2592
2592
2451
Livan
287
287
286
İsveçrə
2590
2590
1040
Əlcəzair
160
174
173
Niderland
1708
1150
612
Səudiyyə
Ərəbistanı
143
143
322
Yaponiya
754
754
765
Braziliya
142
124
33
Böyük
Britaniya
736
726
310
CAR
127
117
124
Portuqaliya
615
625
382
Türkiyə
127
117
116
İspaniya
607
610
281
Argentina
132
102
54
* International Financial Statistics, 2010.
Dünyanın aparıcı ölkələrinin və BVF-in qızılı ümumdünya
pul-maliyyə mexanizmindən sıxışdınlaraq, başqa likvid vasitələr və maliyyə
aktivləri ilə əvəz olunmasına yönəldilmiş siyasəti göz qabağında olsa da,
müəyyən dərəcədə özünü doğruldur. Prinsipcə, qızılın olmadığı hal,
ümumiyyətlə, təsəvvür olunmazdır. Qızıl yaxın gələcəkdə enmə yaxud
yüksəlmə istiqamətində hərəkət edərək, ehtiyatların hesablanmasının əbədi
göstəricisidir.
538