Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rusiyada müddətli əqdlər bazarı.
halda spot və forvard məzənnələri arasındakı fərq qiymət proqnozları (ehtimalları) əsasında müəyyən olunur. Məsələn, xarici idxalçı böyük həcmdə əmtəə partiyasının alınması planlaşdırılan ölkənin milli valyutasının məzənnəsinin yüksəlməsini (enməsini) gözləyirsə, mah alacağı vaxt yaranan yeni valyuta şəraitinə əsaslanaraq, ehtimal etdiyi mənfəətdən asılı olaraq müvafiq aləti - spot yaxud forvardı seçəcək. Forvard mübadilə məzənnəsinin spot mübadilə məzənnəsi ilə müqayisədə üstünlüyü mükafat yaxud diskont təmin etməsi və faiz dərəcələrinin dəyişməsinə daha çevik reaksiya venuəsidir. Bununla bərabər, forvard aləti dünyanın maliyyə mərkəzlərinin qarşılıqlı uyğunlaşmasını daha yüksək dərəcədə təmin edir. Bu uyğunlaşma mexanizmində müddətli əqdlər üzrə faiz dərəcələri arasındakı fərqləri nəzərə alan diskontlar (mükafatlar) başlıca rol oynayır. Forvard
forvardı. Hesablaşma (göndərişsiz) forvardı (NDF - non-deliverable forwards) baza aktivinin göndərilməsi ilə bitmir. Göndəriş forvardı (DF - deliverable forwards) baza aktivinin göndərilməsi və əqdin (müqavilənin) şərtlərinə müvafiq olaraq ödənilməsi ilə başa çatır. Birjadankənar müddətli əqd (öhdəliklərin yerinə yetirilməsi təxirə salınmış) də göndəriş forvardıdır. Açıq tarixli forvard - hesablaşmaların aparılması (yerinə yetirilməsi) tarixi göstərilməyən forvard kontraktıdır. Aktivin forvard qiyməti - müvafiq aktiv üzrə forvard kontraktlarının cari qiymətidir. «İsti pullar» - inflyasiyanın nəticələrindən yayınmaq yaxud valyutaların məzənnəsinin dəyişməsi, ölkələr arasında vergitutmadakı fərqlər sayəsində əlavə mənfəət əldə etmək məqsədilə sahibləri tərəfindən bir istifadə sahəsindən digərinə və ya bir ölkədən başqasına köçürülən iri həcmdə qısamüddətli ehtikarçılıq kapitalı, pul vəsaitləridir. «İsti pulların» əsas hərəkətverici qüvvəsi iqtisadi yaxud siyasi qeyri-sabitlik, inflyasiya, valyuta böhranıdır. Yerdəyişməsi qəflət olduğuna görə «isti pullar» təhlükəlidir; onlar canlanma və yüksəliş dövründə iqtisadi «bum» yaradır, tənəzzül vəziyyətində isə inflyasiyanın gücləndirilməsi, tədiyyə balansının tarazlığının pozulması, valyuta məzənnələrinin enib-qalxması vasitəsilə böhran təzahürlərini kəskinləşdirir.
milyonlarla dollar təşkil etsə də, Rusiyanın derivativlər bazarı həcminə 542 görə Qərbin müvafiq bazarından xeyli geridədir. Onun inkişafını ləngidən bir sıra səbəblər mövcuddur: maliyyə bazarının yeni formalaşması, onun dövlət tərəfindən dəstəklənməməsi, qanunvericilikdəki boşluqlar. Ölkənin müddətli əqdlər bazarının yarandığı 1992-ci ildə, habelə sürətlə inkişaf etdiyi 1997-1998-ci illərdə tamdəyərli qanunvericilik bazası olmamışdır. Onun tənzimlənməsinin əsasları Rusiya Ali Sovetinin 22 fevral 1992-ci ildə qəbul etdiyi RF-in «Əmtəə birjaları və birja ticarəti haqqında» 2383-1 №-li Qanununda müəyyən olunmuşdur. Qanun artıq köhnəlmiş, vəziyyət dəyişmişdir və onun bir çox müddəalarının yenilənməsinə ciddi ehtiyac vardır. Ümumiyyətlə, ölkədə müddətli əqdlərin tənzimlənməsinin 4 səviyyəsi mövcuddur: qanunvericilik (hüquqi çərçivə), məhkəmə qərarları, müqavilə bazası, işgüzar əməliyyatların aparılması adətləri. Qanunvericilik (mülki, vergi, bank, anti-inhisar, müflisləşmə haqqında), təəssüf ki, hələ kifayət qədər inkişaf etməmişdir və mahiyyətcə, mütərəqqi dəyişikliklərin aparılmasına baxmayaraq, bir çox hallarda hələ də təzadlıdır. Rusiyanın müddətli əqdlər bazarında fəalİ3^ət göstərən universal alətlər bunlardır: •
göndərişsiz əmtəə fyuçersləri (non-deliverable commodity futures); •
əmtəə indeksləri (commodity index); •
göndərişli valyuta forvardları (deliverable currency forwards); •
hesablaşma valyuta forvardları; (non-deliverable currency forwards); •
göndərişli valyuta opsionları (deliverable currency option ); •
göndərişsiz valyuta opsionları (non-deliverable currency option ); •
valyuta faiz svopları (cross currency swaps); •
faiz svopları (interest rate swaps). SVİFT {SWIFT - Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication — Ümumdünya Banklararasi Maliyyə Telekommunikasiyaları Birliyi). Valyuta bazarlarında aparılan əməliyyatlar barədə informasiyanın müştərilə-rin qərar qəbul etməsi üçün böyük əhəmiyyəti var. Bu informasiyanı mənzil-qərargahı Brüsseldə yerləşən SVİFT özəl qeyr- kommersiya təşkilatı verir. SVİFT-in 2 mindən çox üzvü vardır və onların əksəriyyəti bank idarələridir. Onun elektron informasiya ötürücüləri mərkəzləri xarici valyuta ilə aparılan əməliyyatlar, ödəmə-lərin, beynəlxalq
ticarət sənədlərinin etibarlılığının təsdiqi və s. haqqında məlumat-ları ötünnəyə imkan verən beynəlxalq xətlərlə birləşdirilmişdir. Onun alternativi olan Britaniyanın «Röyter» {ingiliscə - Reuters) isə valyutalar haqqında nisbətən az məlumatlıdır. SVİFT dünyanın bütün maliyyə mərkəzləri ilə əməkdaşlıq edir, Nyu-Yorkun valyuta və avrodollar əqdləri üzrə Banklararası
vasitəsilə hesablaşmalar aparan iri banklarının çoxuna (150-dən artıq) xidmət göstərir.
maliyyə-iqtisadi böhranının miqyasını anladıqca (bu böhranın o qədər də tez başa düşülmədiyi qeyd olunmalıdır), sistemyaradıcı dövlətlər' konkret hərəkətlərə keçməyə başladı. Belə ki, qlobal maliyyə nəzarəti sahəsində ümumi razılaşdırılmış tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə aparıcı dövlətlərin real əməkdaşlığı möhkəmlənirdi. Bu zəruriliyin siyasi cəhətdən dəstəklənməsində qlobal maliyyə nəzarəti sistemi üçün bir sıra yeni mexanizmlərin hazırlanmasını və tətbiqini təmin edən G-8 və G-20 böyük rol oynamışdır. Qeyd etmişik ki, sonuncu ümumdünya böhranı zamanı maliyyə-iqtisadi inkişaf sahəsində qərarların və əsas tövsiyələrin qəbulu G- 8-dən G-20-yə «keçmişdir»; bu məqam aparıcı dövlətlərin bazar iqtisadiyyatı fonnalaşan ölkələrin iştirakı olmadan (BİF) əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmək iqtidarında olmadığını məxsusi formada təsdiqləyir. G-20 1999-cu ildə inkişaf etmiş ölkələrlə BİF arasında iqtisadi və maliyyə siyasətinin mühüm
məsələlərinin müzakirəsinin genişləndirilməsi məqsədilə yaradılmışdır. Qlobal böhran şəraitində böhranın aradan qaldırılması tədbirlərinin işlənib hazırlanması və həmin məsələlər üzrə ayrı-ayrı ölkələrin fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi üçün məhz bu qrupun daha münasib olduğu aşkarlandı. 15 noyabr 2008-ci ildə Vaşinqtonda G-20-nin birinci sammiti keçirildi. Onun yekunu olaraq, beynəlxalq maliyyə sahəsində bir sıra yeni təşəbbüslərin həyata Sistem yaradan dövlətlərə ümumdünya ÜDM-nin, ticarətinin və əhalisinin ən böyük payları düşənlər aid edilir. Bazar münasibətlərinin inkişaf səviyyəsinə görə onların tərkibinə inkişaf etmiş və bazar iqtisadiyyatı formalaşan ölkələr daxil edilir. ^ G-20-nin tərkibinə ABŞ, Almaniya, Argentina, Avstraliya, Böyük Britaniya, Braziliya, CAR, Cənubi Koreya, Çin, Fransa, Hindistan, İndoneziya, İtaliya, Kanada, Meksika, Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı, Türkiyə, Yaponiya, habelə Aİ, BVF və DB (kollektiv üzv qismində) daxildir. 544 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|