Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fəaliyyətdə olan təşkilatlar
konvensiyalar, sazişlər, məcəllələr qəbul edilir. Qəbul olunan qərarlar tövsiyə xarakteri daşısa da,
təşkilatın analitik hesabatları layiqincə qiymətləndirilməlidir. Bu hesabatlar fundamental tədqiqat bazasına istinad etməklə, müxtəlif ölkələrə və onlann təşkilatlarına dünyadakı ümumi ticari-iqtisadi vəziyyəti nəzarətdə saxlamağa, dərc olunan məlumatlardan öz xarici iqtisadi əlaqələrinin inkişafı planlarında istifadə etməyə imkan verir. Beləliklə, UNCTAD-m yaradılması ilk dövrdə müstəmləkə sisteminin dağılması və siyasi müstəqillik qazanan gənc dövlətlərin dünya ticarətinə yeni, bərabərlik əsasında inteqrasiya olunmaq cəhdləri ilə şərtləndirilmişdi. UNCTAD bu məsələlərin həllində onlara kömək göstəmıəli idi. Müasir dövrdə UNCTAD-m əsas məqsədlərindən biri, inkişaf etməkdə olan ölkələrin beynəlxalq ticarəti onlar üçün daha əlverişli olan şərtlərlə apannaq səylərini cəmləşdirməkdir. Bu, onların iqtisadi müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi və milli təsərrüfatlarının inkişafı üçün lazımi baza yaratmağa imkan verəcəkdir. Konfransın maliyyələşdirilməsi BMT-nin büdcə-sindən və büdcədənkənar resurslar hesabına həyata keçirilir. UNCTAD-ın fəaliyyəti-nin 2 əsas istiqaməti var; 1) inkişaf etməkdə olan ölkələrin dünyanın xammal və kənd təsərrüfatı məhsulları bazarlarında mövqelərini möhkəmlətmək; 2) inkişaf etməkdə olan ölkələrin ixracının əmtəə strukturundakı disproporsiyanın dərin emal olunmuş mallar qmpunun genişləndirilməsi hesabına tədricən aradan qaldırılması. UNCTAD-m strukturu 22.4-cü şəkildə təsvir olunmuşdur. UNCTAD-m fəaliyyəti nəticəsində bir sıra mühüm beynəlxalq sazişlər, o cümlədən prefercnsial, xüsusilə də xammalla ticarət rejimləri; zəif inkişaf etmiş ölkələrin borclarının azaldılması; dəniz daşımalarının tənzimlənməsi və s. bağlanmışdır.
ayrıca götürülmüş dövlət inkişafın yeganə subyekti olmasa da, əvvəlki kimi, öz tərəqqisinə görə əsas cavabdehlik daşıyır. Dövlətin vəzifəsi yaxud xalqlann hüququ kimi nəzərdən keçirilməsindən asılı olmayaraq, inkişaf səriştəli dövlət idarəçiliyi, ardıcıl milli siyasət və xalqın bu məqsədə sadiqliyini tələb edir. Hərtərəfli inkişaf məsələlərini xaricdən kömək olmadan həll edə bilməyən cəmiyyətlər məlum olsa da, onların sayı azdır. İnkişaf beynəlxalq əməkdaşlığın, o cümlədən dövlətin səylərinə başqa təşkilatlar tərəfindən yardım göstərilməsini tələb edir.
Şəkil 22.4. UNCTAD-ın fəaliyyətinin təşkili strukturu Hər bir dövlətin inkişafa öz yanaşması vardır. Hətta bir ölkədə inkişafın bir-biri ilə bağlı olan məsələləri çox zaman müxtəlif dövlət idarələrinin fəaliyyət dairəsinə daxildir. Hazırda ölkənin hökuməti inkişaf sahəsində fəaliyyət göstərən müəyyən beynəlxalq təşkilatda növbə ilə müxtəlif - kənd təsərrüfatı, ətraf mühit, maliyyə, iqtisadiyyat və xarici işlər nazirlikləri ilə təmsil oluna bilər. İndi ideyaların diapazonu, vəsaitlərin məbləği, layihələrin və cəlb olunan qrupların dairəsi baxımından, inkişaf həqiqətən də qlobal fəaliyyət sahəsinə çevrilmişdir. İnkişaf subyektlərinin - dövlət və özəl, milli və beynəlxalq sayı da getdikcə artır. İnkişaf subyektlərinin və iştirakçılarının çoxsaylı olması nəticəsində isə bəzi cəmiyyətlərdə bu sahədəki səylərin nizamlanması üçün təhlükə yarana bilər. İnkişaf sahəsində aparılan iş daha yüksək səviyyədə əlaqələndirilmə tələb edir. Bundan başqa, resursların inkişafın müxtəlif parametrləri arasında bölgüsü, əvvəlki kimi, qeyri-mütənasibliklə səciyyələnir və buna görə də fəaliyyətin bir çox növləri (xüsusilə də sosial sahədə) kifayət qədər maliyyələşdirilmir. İnkişafa cəlb olunmuş hər bir strukturun öz konkret vəzifələri, proqramı, maraq göstərən qrupları və hərəkət üslubu olduğuna görə 677 paritetlərin müəyyənləşdirilməsi və əlaqələndirilməsi həlledici əhəmij^ət kəsb etməyə başlayır. Beynəlxalq əməkdaşlığın yaradılan sistemi daxili resursların və xarici köməyin (həm texniki, həm də maliyyə) sülh, iqtisadiyyat, ətraf mühit və demokratiya naminə səfərbərliyini təmin etməlidir. Nizamnaməyə əsasən BMT-nin orqanlarına inkişaf sahəsində həvalə olunan funksiyalar əlaqələndinnənin yeni səviyyəsini tələb edir. Nizamnamənin IV, IX və X fəsillərinə müvafiq olaraq. Baş Assambleya beynəlxalq iqtisadi və sosial əməkdaşlıq sahəsində əsas məsuliyyəti daşıyır. Fəaliyyətinin ilk 50 ili ərzində Assambleya bütün dövlətlərə aid olan inkişaf məsələlərinin müzakirəsi və müvafiq qərarların qəbul edilməsi üçün universal foruma çevrilmişdir. İqtisadi və İctimai Şura Nizamnamənin X fəslində nəzərdə tutulan funksiyalarına və səlahiyyətlərinə görə, inkişafa aid olan məsələlərin öyrənilməsində və əlaqələndirilməsində geniş vəzifələr dairəsinə malikdir. VII fəslin müddəalarına görə Təhlükəsizlik Şurası sanksiyaların tətbiqi obyektinə çevrilən dövlətlərdə, habelə onunla qonşu və başqa ölkələrdə inkişafın gedişi prosesinə müdaxilə etmək hüququna malikdir. Katiblik məsələlərin mahiyyəti üzrə yardım göstərilməsinin, o cümlədən inkişafın planlaşdırılması və inkişaf siyasətinin işlənib hazırlanması, statistika, energetika, təbii resurslar, dövlət- inzibati fəaliyyət sahələrində inkişafın ehtiyaclarının müəyyənləşdirilməsi üçün texniki kömək göstərilməsinin və məsləhətlər verilməsinin mənbəyidir. Vəzifələrin müxtəlif orqanlar arasında səpələnməsi, hərəkətlərin əlaqələndirilməsinin vacibliyini aydın göstərir. Katiblik regional komissiyaların vasitəsilə sektorlararası proqramların və texniki əməkdaşlıq planlarının üzv- dövlətlərin mənafeyi naminə əlaqələndirilməsinə xidmət edir. BMT-nin proqramları və fondları hər il operativ fəaliyyətə külli məbləğdə vəsait yönəldir. Onların işi irəlilədikcə, yeni təzahürlər meydana çıxır. Mövzular və məqsədlər üzrə maliyyələşdirməyə doğru meyil, BMT-nin İnkişaf Proqramının (UNDP) qarşısında yeni vəzifələr qoyur və resipiyent- dövlətlərin insanların rifahı naminə dayanıqlı inkişaf proqramlarının ardıcıllıqla həyata keçirilməsini dəstəkləyir. Digər meyil əsas istinad nöqtəsinin inkişafdan, fövqəladə yardım göstərilməsi üzərinə keçirilməsidir. Məsələn, Dünya Ərzaq Proqramının işi barədə danışıldıqda, görürük ki, onun göndərişlərinin ümumi həcmi rekord səviyyəyə çatsa da, uzunmüddətli inkişaf məqsədlərinə deyil, təqribən 3/5 hissəsi zərurət üzündən fövqəladə yardım göstərilməsinə yönəldilmişdir. Zorakılıq, sosial sarsıntılar yaxud ehtiyacla 678 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|