Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
•
ödənişli məzuniyyətlər; •
muzd xidmətləri və s. BƏT-in Konvensiyasını ratifikasiya edən dövlət, üzərinə onun müddəalarını reallaşdırmaq və bunun yerinə yetirilməsi barədə Beynəlxalq Əmək Bürosuna mütəmadi qaydada hesabatlar vermək öhdəliyini qəbul edir. Ratifikasiya olunan konvensiyalara münasibətdə BƏT milli qanunvericiliyin mövcud normalara uyğunluğu barədə informasiya verilməsi xahişi ilə müraciətlə kifayətlənir. Konvensiyaların müddəaları müvafiq tövsiyələr əsasında inkişaf etdirilir. Texniki əməkdaşlıq proqramları üzv-dövlətlərə əməyin təşkili və müəssisələrin idarə edilməsində, əmək qanunvericiliyinin, sosial təminat sistemi üçün ixtisaslı işçilərin hazırlanmasında və s. yardım göstərilməsini nəzərdə tutur. BƏT-in rəhbər orqanları Beynəlxalq Əmək Konfransı və İnzibati Şuradır. BƏT-də məşvərət funksiyalarını yerinə yetirən üçtərəfli komitələr və şuralar var. BƏT-in regional və xüsusi konfransları regional yaxud sahə marağı doğuran məsələlərə baxır. BƏT, həmçinin sosial-əmək sahəsində elmi-tədqiqatlar aparır və nəşrlər edir, Turindəki (İtaliya) Beynəlxalq Tədris Mərkəzində mütəxəssislərin peşə hazırlığını həyata keçirir. 2009-cu ilin yanvarında BƏT «Dünyada əmək haqqı: 2008-2009-cu illər» mövzusunda geniş hesabat dərc etmişdi. Burada göstərilir ki, qlobal iqtisadi böhran nəticəsində milyonlarla muzdlu işçinin əmək haqqı aşağı düşür. BƏT-in Baş direktoru Somavia qeyd edirdi ki, «dünyanın müxtəlif regionlarında 1,5 milyard muzdlu işçi üçün çətin zaman başlayır». Hesabatda həmçinin, qeyd olunur ki, hazırda muzdlu işçilər məşğulların təqribən yarısını təşkil edir və onların payı getdikcə artır. İqtisadi artım templərinin aşağı düşməsi və digər neqativ təzahürlər milyonlarla zəhmətkeşin (xüsusilə də az ödəniş alanların) real əmək haqqının aşağı düşməsi ilə nəticələnəcək, bir sıra ölkələrdə isə orta təbəqənin də vəziyyətini pisləşdirəcəkdir. 1995-2007-ci illərdə dünyanın əksər ölkələrində əmək haqqının zəif sürətlə artması səciyyəvi idi. Həmin dövrdə ölkələrin yarısında real əmək haqqının artımı ildə 1,9%-dən çox olmamışdı. Bu halda da regionlar arasında əhəmiyyətli fərqlər müşahidə olunurdu. İnkişaf etmiş ölkələrdə əmək haqqı ildə orta hesabla 0,9%, Latın Amerikası və Karib dənizi hövzəsi ölkələrində 0,3%,
Asiya ölkələrində 1,7%, Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrində (Aİ üzvü olmayan) və MDB-də 14,4% artmışdı. BƏT-in icmalında qlobal və regional qiymətləndirmələr payına dünya əhalisinin təqribən 70%-i düşən 83 ölkədə əmək haqqına dair məlumatlara (Afrika və Yaxın Şərq üzrə rəqəmlər dürüst deyildi) əsaslanırdı. Əmək haqqındakı qeyri-bərabərlik artmaqda davam edir. 1995-2000-ci illərdə əmək haqqının maksimum və minimum məbləği arasındakı fərq, məlumatlar olan ölkələrin % hissəsində çoxalmışdı. İnkişaf etmiş ölkələrdə əmək haqqının maksimum və minimum səviyyələri arasındakı fərqin artımının ən yüksək templəri ABŞ, Almaniya və Polşada müşahidə olunurdu. Ölkələrin bəzi qruplarında da bu fərq artmışdır (xüsusilə Argentina, Çin və Tailandda). Fransa, İspaniya, Braziliya və İndoneziyada əmək haqqındakı bərabərsizlik müəyyən qədər azalsa da, son 2 ölkədə hələ də əhəmiyyətli dərəcədədir. Kişilərin və qadınların əməyinin ödənişindəki fərqlər zəif templərlə azalır. Məlumatlar olan ölkələrin 80%-də qadınların və kişilərin orta əmək haqqı arasındakı nisbət təqribən 80% artsa da, dəyişikliklərin kəmiyyəti cüzidir. Ölkələrin əksəriyyətində qadınların əmək haqqı kişilərin əmək haqqının 70- 90%-nə bərabərdir, Asiya ölkələrində isə bundan da azdır. Son illərdə dünyada əmək haqqının səviyyəsi və bölgüsü barədə əsas meyillərin təhlilinə istinad edərək. Hesabatın müəllifləri əmək haqqının artımının iqtisadi artım templərindən geri qaldığını, iqtisadi tənəzzül dövrlərində isə zəiflədiyini qeyd edirlər. 1995-2007-ci illərdə ÜDM-in əhalinin hər nəfərə düşən həcminin 1% azalması əmək haqqının 1,55% aşağı düşməsi ilə nəticələnirdi. ABŞ, Yaponiya və İspaniyada real əmək haqqının artımı sıfra yaxın, Çin, Rusiya və Ukraynada ildə 10%-ə çatırdı. Hindistan, Meksika, Polşada və CAR-da əmək haqqının illik artımı orta göstəriciyə yaxınlaşaraq, 2% təşkil edirdi. 1995-2010-cu illərdə ÜDM-in əhalinin hər nəfərinə düşən həcmi 1% artdıqda, əmək haqqı 0,76% çoxalırdı. Əmək haqqının elastikliyi, onun artımının ÜDM-in əhalinin hər nəfərinə düşən həcminin çoxalmasından geri qaldığını göstərir. Elastiklik 1995-2000-ci ildəki 0,8%-dən 2001-2010-cu ildəki 0,72%-dək azalmışdır. Ölkələrin, demək olar ki, Y4 hissəsində ÜDM-in əmək haqqına yönəldilən hissəsinin azalması (mənfəətdən və gəlirlərin başqa növlərindən ibarət paydan fərqli olaraq) meyli müşahidə olunurdu. İqtisadi artım zamanı dəyişikliklərə zəif reaksiya verən əmək haqqı, iqtisadi tənəzzül dövründə həddən artıq kəskin dəyişir və bu meyil müasir dünyadakı vəzi}^ət üçün səci)q/əvi haldır.
22.12. Bazarın ayrı-ayrı seqmentlərində fəaliyyət göstərən beynəlxalq dövlətlərarası təşkilatlar Dünya bazarının ayrı-ayrı seqmentlərində fəaliyyət göstərən beynəlxalq təşkilatlar çox vaxt ölkələrin geniş yaxud dar çərçivəsindən ibarət olan əmtəə təşkilatları (müqavilələri) fonuasmda çıxış edir. Bu səbəbdən onların tərkibinə çox zaman aşağıdakılar daxil edilir: •
Neft ixrac edən ölkələr Birliyi, 1960-cı il (OPEC - Organization of the Petroleum Exporting Countries); •
•
Kakao üzrə beynəlxalq Müqavilələr (mütəmadi olaraq 1960-cı ildən bağlanır); •
Toxuculuq malları üzrə beynəlxalq müqavilələr (1974-cü il). «Beynəlxalq təşkilat» və «Beynəlxalq müqavilə» anlayışları arasındakı fərq çox vaxt o qədər də aydın görünmür (burada ikitərəfli müqavilələr nəzərə alınmır). Bəzi faktiki beynəlxalq təşkilatlar rəsmi baxımdan müqavilədir və əksinə: beynəlxalq müqavilə əsasında daimi əsasda təşkilati funksiyaları yerinə yetirən, vaxtaşırı olaraq üzv-dövlətlərin görüşünü təşkil edən, statistik və başqa infonuasiyanı toplayan və ümumiləşdirən, nəşrlər edən katiblik yaradılır.
dövlətlər tərəfindən yaradılmış hökumətlərarası təşkilatdır. İqtisadiyyatı neft ixracından əhəmiyyətli dərəcədə asılı olan ölkələr bu təşkilatın üzvüdür. Daimi fəaliyyət göstərən təşkilat kimi, OPEC 10-14 sentyabr 1960-cı ildə Bağdadda keçirilmiş konfransda yaradılmışdır. Əvvəlcə təşkilatın tərkibinə İran, İraq, Küveyt, Səudiyyə Ərəbistanı və Venesuela (yaradılmanın təşəbbüskarı) daxil olmuşdu. Təşkilatı təsis edən 5 dövlətə sonradan daha 9 dövlət qoşulmuşdur: Qətər (1961), İndoneziya (1962-2008-ci illər. 1 noyabr 2008-ci ildə OPEC tərkibindən çıxmışdır), Liviya (1962), Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (1967), Əlcəzair (1969), Nigeriya (1971), Ekvador (1973-1992, 2007), Qabon (1974- 1994), Anqola (2007). 2007-ci ildə tərkibində baş verən dəyişikliklər: Anqolanın yeni üzv kimi qəbul olunması və Ekvadorun yenidən qayıtması nəzərə alınmaqla, hazırda OPEC-ə 12 dövlət daxildir. 2008-ci ildə Rusiya karteldə daimi müşahidəçi 705 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|