Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tollinq
bağlanmasına münasibətdə bildiyi yaxud bilməli olduğu, beynəlxalq ticarətdə geniş məlum olan və bu növ ticarətin müvafiq sahəsində bağlanılan müqavilələrdə tərəflərin daim riayət etməli olduğu adət tətbiq edilir. Xarici iqtisadi əlaqələr sahəsində işgüzar mübadilə adətləri bir çox hallarda beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən təfsir olunur. BTP tərəfindən işlənib hazırlanmış Ticarət terminlərinin təfsirinin beynəlxalq qaydalarını (Inkoterms 2010) buna nümunə göstənnək olar. Müqavilə bağlayarkən, tərəflər bu qaydaları öz münasibətlərinə şamil edə bilər. İxrac - malların, işlərin, xidmətlərin, əqli mülkiyyətin nəticələrinin, habelə onlar üzərində müstəsna hüquqların geri qaytanua öhdəliyi olmadan gömrük ərazisindən xaricə çıxarılmasıdır. İxrac faktı malın gömrük sərhədini keçdiyi, xidmətlərin və əqli fəaliyyətin nəticələri üzərində hüquqların verildiyi anda təsbit olunur. Əmtəələri gömrük ərazisindən xaricə çıxarmadan həyata keçirilən bəzi kommersiya əməliyyatları da ixrac hesab olunur. Beynəlxalq ticarətin, başqa sözlə, dünya üzrə ticarət dövriyyəsinin həcmi ancaq ixrac həcminin toplanılması yolu ilə, adətən, ABŞ dolları yaxud FOB (free on board) qiymətləri əsasında hesablanır. FOB qiyıuəti satıcının daşınma və sığorta üzrə xərclərin bir hissəsini yalnız malın gəmi göyərtəsinə çatdırıldığı anadək çəkdiyini nəzərdə tutur. Bu barədə dərsliyin 11-ci fəslində daha ətraflı danışılır.
təsnifatı idxal - malların, işlərin, xidmətlərin, əqli mülkiyyətin nəticələrinin, habelə onlar üzərində müstəsna hüquqların geri qaytarma öhdəliyi olmadan xaricdən gömrük ərazisinə gətirilməsidir. İdxal faktı malın gömrük sərhədini keçdiyi, xidmətlərin və əqli fəaliyyətin nəticələri üzərində hüquqların alındığı anda təsbit olunur. CIF - dəyər, sığorta, fraxt (CIF - cost, Insurance and freight) - bu göndəriş şərtinə əsasən satıcı malın təyinat məntəqəsinədək (adətən, bu idxal edən ölkədəki limandır) daşınmasını və daşınma zamanı malların sığorta olunması xərclərini öz üzərinə götürür. Buna görə də CIF qiymətinə malın dəyəri, onun fraxtı və sığortalanması xərcləri daxildir. Bazar agentinin xarici iqtisadi fəaliyyəti mallar, işlər, xidmətlər, infonnasiya, əqli fəaliyyətin nəticələri, o cümlədən onlar üzərində müstəsna hüquqlarla (əqli mülkiyyət) beynəlxalq mübadilə sahəsində sahibkarlıq fəaliyyətidir. Bu halda «mal» anlayışı istənilən daşmar əmlakı (enerjinin bütün növləri daxil olmaqla), habelə daşınmaz əmlaka aid edilmiş hava, dəniz gəmilərini, daxili sularda üzən gəmiləri və xarici ticarət fəaliyyətinin predmeti olan kosmik obyektləri ifadə edir. Beynəlxalq daşımalar haqqında müqavilələrdə istifadə edilən nəqlİ3^at vasitələri mal deyil. Xidmətlərlə beynəlxalq ticarət gözəgörünməz ixrac da adlandırılır. O, insanların və təşkilatların ehtiyacları ilə bağlı olan ən müxtəlif fəaliyyət növlərini həyata keçirməklə, başqa şəxslərin tələbatlarının ödənilməsinə yönəlmiş sahibkarlıq fəalij^əti kimi təfsir olunur. Xidmətlərlə ticarətə aşağıdakılar aiddir: •
tutulan sənədlər) əsasında göstərilən xidmətlər; •
xarici gəmilərə xidmət göstərilməsi - losman bələdçiliyi, liman yığımlarının bütün növləri, liman donanmasının xidmətləri, təmir və başqa işlərlə bağlı olan xidmətlər (işlər); •
bilavasitə Rusiya hava limanlarında və hava məkanında xarici hava gəmilərinə göstərilən xidmətlər, o cümlədən aeronaviqasiya xidmətləri; •
salınıb, MDB iştirakçısı olan dövlətlərin sərhədlərindən kənara çıxarılmaq üçün onun gömrük ərazisinə əcnəbi sifarişçinin gətirdiyi xammalın emalı üzrə xidmətlər (tollinq əməliyyatları).
məhsul üçün razılaşdırılmış gömrük rüsumunun bir növüdür. Françayzinq (franchise - iistimliik, hüquq) - texnologiyaya və əmtəə nişanına lisenziyanın verilməsi yaxud satılması sistemidir. Beynəlxalq françayzinq assosiasiyası bu sistemi françayz alanın lisenziya müqaviləsi əsasında ödədiyi maliyyə kompensasiyası müqabilində françayz verən tərəfindən ona sahibkarlıq fəaliyyətində və təlim keçilməsində yardım göstərilməsinə, marketinq, idarəçilik və s. sahələrdə müstəsna hüquqların verməsini nəzərdə tutan davamlı münasibətlər kimi müəyyənləşdirir. Françayzinqin mahiyyəti, bazarda möhkəm müsbət imici olan firmanın (françayz verənin) öz texnologiyalarım və əmtəə nişanı altında işləmək hüququnu, yəni lisenziyanı (françayzı) istehlakçılara məlum olmayan firmaya (françayz alana) razılaşdırılmış şərtlərlə verməsi müqabilində müəyyən kompensasiya (gəlir) əldə etməsindədir. Françayzinq müqaviləsinə əsasən fəaliyyət göstərmək hüququ, adətən, müəyyən ərazi üzrə və müəyyən müddətə verilir. Rusiya Federasiyasında françayzinqin qüvvədə olması RF Mülki Məcəlləsinin 54-cü, «Kommersiya konsessiyası» və 4-cü hissəsi ilə reqlament- ləşdirilir. Françayzinqin əsas prinsipi françayz verənin nou-hausunun françayz alanın kapitalı ilə əlaqələndirməkdir. Françayz alan iki funksiyam yerinə yetirir: •
•
öz ticarət müəssisəsinin idarə olunması. Beləliklə, françayzinqin ən mühüm elementi françayz alanın kapital mənbəyi rolunu 05mamasıdır. İnjinirinq - müəssisələrin və obyektlərin yaradılması üzrə mühəndis- məsləhətvermə xidmətləridir. Sahibkarlıq fəaliyyətinin xüsusi növü kimi, injinirinqin aşağıdakı özəllikləri vardır: •
bu, istehsal təyinatlı xidmətlərin məhsulun əşyalaşmış deyil, ondan əldə olunan səmərədə təcəssüm olunan formasıdır. Bu səmərə maddi daşıyıcıda (layihələr və texniki sənədlər, qrafiklər, çert.yojlar və s.) və başqa formada (təlim keçmə, idarəçilik və s.) ola bilər; •
•
françayzinq və nou-haudan fərqli olaraq, injinirinq təkrarlana bilən, yəni dəyəri istehsal edilməsi üçün ictimai-zəruri olan vaxtla rriüə3^ənləşdirilən 82 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|