Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı

ixrac 

303388 

X 

100% =  .... 

 .............. X 

100% = 24,44% 

UDM 

1241511 

İxrac  kvotasının  ölkənin  ÜDM-nin  24,44%-i  səviyyəsində  olması  çox 

yüksək  göstəricidir.  İxrac  kvotası  milli  iqtisadiyyatın  (və  resursların)  BƏB-ə 

cəlbohınma dərəcəsini

 

göstərir. Bu göstərici üzrə Rusiya iqtisadiyyatını sadəcə 

«açıq»  yox,  ciddi  beynəlmiləlləşmiş  hesab  etmək  olar.  Bunu  digər  göstərici  - 

idxal kvotası da sübut edir. Bu kvota da göstərilən metodika üzrə hesablanır: 

İdxal 

ÜDM 

X 

100% = 

210984 

1241511 

X 

100% = 16,99% 

Buna  müvafiq  olaraq,  2009-eu  ildə  Rusiyanın  idxalı  onun  ÜDM-nin 

təqribən  17%-i  qədər  idi.  İdxal  kvotası  ölkənin  xariei  amildən,  yəni  dünya 

iqtisadiyyatmmm vəziyyətindən asılılığını göstərir. 2009-eu ilin idxal kvotasına 

əsaslanaraq, Rusiya iqtisadiyyatının idxaldan asılı olmadığını söyləmək olsa da, 

bu  yalnız  nəzəriyyə  baxımından  düzgündür.  Məsələ  burasındadır  ki,  kvota 

ümumi göstəricidir və sahə kvotalarını

 

nəzərə almır. 

Kvotanın  müddətlər  üzrə  göstəricilərinin  ümumiləşdirilməsi  əsasında 

Rusiyanın  bütövlükdə  xarici  ticarət  kvotasını  hesablamaq  olar.  Nəzərdən 

keçirdiyimiz 2009-cu ildə bu göstərici aşağıdakı üsulla hesablana bilər: 

1 

Y ( İxrac + İdxal) 

UDM 

x 100% = 

i (303 388 + 210984) 

1 241511 

X 

100% 

= 20,72% 

Beləliklə,  2009-eu  ildə  Rusiyanın  xarici  ticarət  kvotası  20,72%,  başqa 

sözlə, malların və xidmətlərin ixracı və idxalı ölkənin ÜDM-nin 1/5 hissəsindən 

bir az artıq olmuşdur. Buradan belə nəticə çıxarmaq olar ki, Rusiya iqtisadiyyatı 

nisbətən açıq

 

və lazımi  qədər beynəlmiləlləşmişdir.

 

Konkret  göstəricilərdə bu, 

aşağıdakı rəqəmlərlə ifadə edilir: 1999-cu ildə Rusiyada xarici ticarətin əhalinin 

hər nəfərinə düşən həcmi 810 dollar, 2008-ci ildə isə artıq 5607 dollara bərabər 

olmuşdur.  2009-cu  ildə bu  göstərici  3651  dollara  düşsə  də,  2010-cu  ildə  4000 

dolları  ötüb  keçmişdir  (xarici  ticarət  dövriyyəsinə  dair  məlumatlar  8.8-ci 

cədvəldə verilmişdir). 

205 

---

Cədvəl 8.7 

Rusiyanın tədiyyə balansı*, milyon dollar 

Tədiyyə balansının hesabları

 

1999

 

2000

 

2001

 

2002

 

2003

 

2004

 

2005

 

2006

 

2006

 

2007

 

2008

 

Cari əməliyyatlar hesabı

 

24616

 

46839

 

33935

 

29116

 

35410

 

55512

 

84602

 

94686

 

77768

 

103661

 

49433

 

Kapital və maliyyə resursları ilə 

əməliyyatlar hesabı

 

-14357

 

-21539

 

-16172

 

-11664

 

129

 

-8403

 

-15228

 

3263

 

84507

 

-131311

 

-43491

 

Rusiya Bankının saytından götürülmüşdür. 

Cədvəl 8.8 

Xarici ticarət dövriyyəsinin əhalinin hər nəfərinə düşən həcmi*, dollarla 

Göstərici

 

1999

 

2000

 

2001

 

2002

 

2003

 

2004

 

2005

 

2006

 

2007

 

2008

 

2009

 

Xarici  ticarətin  əhalinin  hər 

nəfərinə düşən həcmi

 

810,11

 

1054,68

 

1102,59

 

1199,70

 

1518,73

 

2018,08

 

2666,61

 

3403,40

 

4228,80

 

5607,98

 

3651,32

 

* Müəllif tərəfindən UNCTAD-ın 2010-cu ilin məlumatları əsasında tərtib olunmuşdur. 

Rusiya ixracının və idxalının təmərküzləşmə və şaxələndirmə indeksləri* 

Cədvəl 8.9 

 

1999

 

2000

 

2001

 

2002

 

2003

 

2004

 

2005

 

2006

 

2007

 

2008

 

2009

 

İxracın təmərküzləşmə indeksi

 

0,23

 

0,26

 

0,27

 

0,29

 

0,30

 

0,31

 

0,36

 

0,36

 

0,36

 

0,37

 

0,38

 

İxracın diversifikasiya indeksi

 

0,67

 

0,65

 

0,64

 

0,65

 

0,66

 

0,65

 

0,65

 

0,64

 

0,62

 

0,61

 

0,64

 

İdxalın təmərküzləşmə indeksi

 

0,04

 

0,04

 

0,05

 

0,05

 

0,05

 

0,06

 

0,06

 

0,07

 

0,08

 

0,09

 

0,05

 

İdxalın diversifikasiya indeksi

 

0,37

 

0,37

 

0,35

 

0,34

 

0,32

 

0,32

 

0,34

 

0,34

 

0,34

 

0,36

 

0,32

 

*

 Müəllif tərəfindən UNCTAD-m 2010-cu ilin məlumatları əsasında tərtib olunmuşdur. 

---