Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yoxlama sualları
- Referatlann mövzuları
dəyişikliklər baş vennişdir. Bir sıra göstəricilərdə, o cümlədən xarici ticarət dövriyyəsinin əhalinin hər nəfərinə düşən həcminin ilbəil çoxalmasında müsbət dinamika müşahidə olunur. Bu, Rusiya iqtisadiyyatının miqyasının genişləndiyinin sübutudur. Özü də, idxalla müqayisədə ölkənin ixracı daha sürətli templərlə artır və bu, onun dünya üzrə ticarət dövriyyəsində payını artırmaq, dünyanın bir çox ölkələri ilə ticarət münasibətlərini möhkəmləndirmək səylərini ifadə edir. Lakin bunların əsasən xammal sektorunda ekspansiya sayəsində baş vennəsi neqativ, o cümlədən malların idxal qiymətlərinin ixrac qiymətləri ilə müqayisədə bahalaşması kimi meyilləri formalaşdırır. Rusiyanın öz mallarını ucuz qiymətlə ixrac edib, xaricdən malları baha qiymətə alması, kapitalın ölkədən axınını asanlaşdırır. Bu isə, ölkə iqtisadiyyatına ümumilikdə neqativ təsir göstərir. • Dövlət müxtəlif alətlərin köməyi ilə idxalı azaltmalı və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi vasitəsilə diqqəti məhsulların ölkə daxilində istehsalının genişləndirilməsinə yönəltməli, onların dünya bazarlarında rəqabət qabiliyyətini təmin etməlidir. İqtisadiyyatın açıqlığına gəldikdə isə, Rusiya iqtisadi}^atı qismən açıq olan ölkələr sırasındadır. Qeyd edildiyi kimi, 2009-2010-cu illərdə ixracın həcmi ölkənin ÜDM-nin 14 hissəsinə yaxınlaşmışdır. Amma ölkənin idxaldan asılılığı ciddidir: 2009-2010-cu illərdə idxal ÜDM-in 17-18%-i qədər olmuşdur. Özü də, Rusiya maşınların, avadanlığın, qida məhsullarının, xammalın və s. idxalından asılı vəziyyətə düşmüşdür. Bunu da qeyd etməliyik ki, 1991-ci ildə Rusiya Federasiyasının xarici bazarlardan asılılığı bütövlükdə iqtisadiyyat üzrə 5% idi (müxtəlif sahələrdə vəziyyət fərqlənirdi). Buna görə də ixracı inzibati tədbirlər vasitəsilə deyil (bu əhalinin ərzaqla və geniş istehlak malları ilə təminatını pisləşdirir, qıtlıq yaradır, qiymətləri bahalaşdırır), ölkədə istehsalın genişləndirilməsi yolu ilə azaltmaq gərəkdir. Lakin bunun üçün başqa iqtisadi siyasət lazımdır. Yoxlama sualları 1.
Rusiyanın hansı geosiyasi, təbii-iqlim və iqtisadi xüsusiyyətləri var? 2.
Ölkənin əsas makroiqtisadi göstəricilərinin təhlilini aparın. 3.
1991-2010-cu illər ərzində ölkənin ÜDM-nin dinamikasını göstərin. 1994-2000-ci illərdə ölkənin tərk-sənaye olunmasının səbəbləri nədir? 2001- 2008-ci illərdə Rusiya iqtisadiyyatının artımına hansı amillər təsir göstənnişdir? 4.
Rusiyanın beynəlxalq iqtisadi mövqeləri necədir? 209
5.
Ölkə ixracının və idxalının əmtəə strukturu necədir? Onlar nəyə dəlalət edir? 6.
Ölkənin ən mühüm ticarət tərəfdaşları hansı dövlətlərdir? 7.
«İxrac kvotası», «idxal kvotası», «ixracın və idxalın təmərküzləşməsi və şaxələnməsi» kimi anlayışların mahiyyətini və məzmununu izah edin. Referatlann mövzuları 1.
Rusiya iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatı sistemində tutduğu yeri və əhəmiyyəti: müasir vəziyyət və perspektivlər 2.
210 Fəsil 9 ABŞ-ın BEYNƏLXALQ TİCARƏTİ 9.1. ABŞ-ın beynəlxalq ticarət tutduğu mövqelər Bəzi hallarda ABŞ-ın ixraca verdiyi töhfə, onun idxala olan ehtiyacı ilə müqayisədə qabarıq nəzərə çarpmasa da, ölkə dünyada malların və xidmətlərin ən böyük idxalçısı və ixracatçısıdır. Bunun səbəbi ABŞ ixracının əsas hissəsinin pərakəndə satışa çıxarılmayan istehsal vasitələrindən ibarət olmasıdır. Başqa ölkələrlə müqayisə olunduqda, Amerika ixracının strukturu ixtisaslı işçi qüvvəsinin və yüksək texnologiyaya əsaslanan istehsalların izafıliyini əks etdirir. ABŞ-ın ixraca təyyarələr göndərib, əvəzində ayaqqabı və paltar idxal etməsinin səbəbi də bu izafıliklə izah olunur. ABŞ tutumuna görə nəhəng daxili bazara malik olsa da, onun ixracı dünyanın ixrac bazarlarının həyat qabiliyyətindən qismən asılıdır. ABŞ-ın ticarət tərəfdaşları, ilk növbədə, Avropa və Yaponiyanın artımı zəiflədikdə (bu isə, böhrandan əvvəlki bir neçə il ərzində olmuşdur), onlar ABŞ-dan az mal idxal edir və öz mallarının və xidmətlərinin ixracını artırmağa çalışırdı. ABŞ ticarətinin miqyasına (ixrac 1,3 milyard dollar yaxud dünya üzrə ixracın 11%-i, idxal 2,1 milyard dollar yaxud dünya üzrə idxalın 16,4%-i) görə beynəlxalq ticarət sistemində mühüm yer tutur. Malların və xidmətlərin ixracı baxımından ABŞ ticarətin beynəlmiləlləşməsi indeksinə (ÜDM-in həcminin 12%-i) görə liderlər sırasına daxil deyil.
Amerikanın xarici ticarətinin miqyası böyükdür, coğrafiyası isə bütün dünyadır (cədvəl 9.1). Amerikanın əsas ticarət tərəfdaşları Avropa İttifaqıdır (əsasən avro zonası ölkələri) və 2008-ci ildə onların payı müvafiq olaraq 335 və 272 milyard dollar idi. İkinci yerdə ixrac həcnji 272 milyard dollar olan Kanada, üçüncü yerdə isə Meksikadır (148 milyard dollar). Xatırladaq ki, ABŞ, Kanada və Meksika Qitə Beynəlmiləl Qrupunun üzvləri olduğuna görə mallar və xidmətlər onlar arasında maneəsiz hərəkət edir. Avropa ölkələrindən Amerika ixracının daha böyük həcmi Böyük Britaniya (57,3 milyard dollar), Almaniya (55,3 milyard dollar), Fransa (29,6 milyard dollar) ilə aparılan 211
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|