Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fiziki aktivliyə dair tövsiyələr
- ÜDX diaqnozu müəyyənləşdirilmiş xəstələrdə fiziki aktivliyin xüsusiyyətləri
- Fiziki fəaliyyətin intensivliyi və həcmi.
- Risk dərəcəsinin klinik qiymətləndirilməsi.
36 və arterial hipertoniyası olan xəstələrdə AT-nin enməsinə səbəb olur, ХS-YSLP sıxlığını artırır, bədən çəkisinə nəzarət edir və II tip ŞD-nin əmələ gəlməsi riskini azaldır 67,163 . Bundan başqa, fiziki məşqlər ötüb keçən miokard işemiyası zamanı yüklənməni artırmaqla sonradan baş verə biləcək daha uzunmüddətli işemik təsirə qarşı miokardın dözümlü olmasını artırır. Beləliklə, miokardın zədələnməsi və potensial ölümcül mədəcik taxiaritmiya hallarının baş verməsi riskini azaltmış olur.
► İstənilən yaşda olan sağlam böyüklər fiziki aktivliyə və ya orta intensivli aerob fiziki məşqlərə həftədə 2,5-5 saat və ya intensiv fiziki məşğələlərə həftədə 1-2,5 saat ayırmalıdırlar. Oturaq həyat tərzi keçirən insanlar yüngül intensivli fiziki məşğələlər proqramından başlamalıdırlar (A) 154 ► Fiziki aktivlik/aerob fiziki məşqlər həftədə bir neçə dəfə aparılmalıdır. Hər bir məşqin müddəti 10 dəqiqədən çox olmalı və həftə ərzində 4-5 gündən az olmamaqla bərabər şəkildə bölüşdürülməlidir (A) 154
► Mİ, aorta-koronar şuntlanma (AKŞ), dərialtı koronar müdaxilələr (DKM), sabit stenokardiya və ya xronik ürək çatışmazlığı olan
xəstələr həftədə 3 dəfədən çox 30 dəqiqəlik orta intensivli aerob fiziki məşqlər etməlidirlər. Oturaq həyat tərzi keçirən insanlar yüngül intensivli fiziki məşqləri mümkün risklər
qiymətləndirildikdən sonra başlamalıdırlar (A) 119,155
Sağlam insanlarda fiziki aktivliyin intensivliyi və həcmi Sağlam insanlar arasında fiziki aktiv və fiziki inkişaf edənlərdə ÜDX əmələ gəlməsi riski aşağıdır. Sadə fiziki aktivlik edənlərlə müqayisədə aerob fiziki məşqlər edənlərin riski iki dəfə azdır 159,175 .
edə bilən fiziki aktivliyin və ya orta intensivli aerob fiziki məşqlərin həcmi həftədə 2,5-5 saat təşkil edir 130,163 . Həftə ərzində görülən fiziki bax: “Sabit stenokardiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol”. Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi, Bakı, 2009. - 48 səh. bax: “Ürək çatışmazlığının diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol”. Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi, Bakı, 2010. - 64 səh.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 37 aktivliyin və ya aerob fiziki məşqlərin daha da artırılması əlavə fayda verir. Belə nəticələr, eyni zamanda, həftədə 1-2,5 saat ərzində artıq intensvliyə malik fiziki aktivlik/aerob fiziki məşqlər və ya orta və intensiv fiziki aktivliyin/aerob fiziki məşqlərin ekvivalent kombinasiyası vasitəsi ilə də əldə olunur. Fiziki fəaliyyətin/aerob fiziki məşqlərin ümumi həftəlik tövsiyə olunan həcminə gündəlik 10 dəqiqədən çox olan məşqlərin toplanması ilə nail olmaq olar və bu halda fiziki fəaliyyət/aerob fiziki məşq həftənin günləri arasında bölüşdürülməlidir. Fiziki fəaliyyətin/aerob fiziki məşqlərin nümunəsi qismində piyada turizm, qaçış və ya sürətlə qaçış, velosiped gəzintisi, avarçəkmə, üzgüçülük, ayaq xizəyi idmanı və aerobika kimi təkcə idman məşqləri deyil, həm də gündəlik fəaliyyət, məsələn, sürətli gəzinti, pilləkənlərlə qalxmaq, ev işlərinin görülməsi, bağda iş, aktiv əyləncə tədbirləri ola bilər. Fiziki fəaliyyətin intensivliyinin müəyyən edilməsi üsullarından biri də ürək döyüntülərinin tezliyinin sayılmasıdır 130 .
yaşlıların idman üçün asudə vaxtlarının təşkilinə mütləq qaydada fərdi ürək-damar risklərinin qiymətləndirilməsi, gündəlik fiziki fəaliyyətin səviyyəsinin və daha aktiv skrininq vasitəsi ilə aerob fiziki yüklənməyə qarşı dözümlülüyün (məsələn, yüklənmə testi vasitəsi ilə) müəyyən edilməsi daxildir. Oturaq həyat tərzi sürən və/və ya ürək-damar risk faktorları olan şəxsləri intensiv fiziki yüklənmələrə hazır olan şəxslərdən ayırmaq lazımdır 23 . Bəzən məşq edən şəxslərdə fiziki yüklənmə zamanı və ya onlardan sonra koronar hadisələr və qəfil ürək patologiyasına görə ölüm hallarının baş verməsi riskləri daha yüksəkdir 62,157
. Bu səbəbdən oturaq həyat tərzi keçirən və ürək-damar risk amilləri olan şəxslər üçün aşağı intensivli yüklənmələrdən başlamaq məsləhət görülür.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 38 ÜDX diaqnozu müəyyənləşdirilmiş xəstələrdə fiziki aktivliyin xüsusiyyətləri ÜDX olan xəstələrdə aerob fiziki fəaliyyət, adətən, kardioloji reabilitasiya proqramının bir hissəsi kimi qəbul olunur. Aerob fiziki məşqlər proqramına riayət etmə proqnostik faydanın müəyyən edilməsində aparıcı rol oynayır 112
. ÜDX olan xəstələrdə ilk növbədə fiziki fəaliyyətin adi səviyyəsinin qiymətləndirilməsinə deyil, ürək-damar sisteminin funksional göstəricilərinə diqqət yetirmək lazımdır. Beləliklə, belə xəstələrdə həm fiziki fəaliyyət qabiliyyəti, həm də fiziki yüklənmə ilə əlaqəli risklər qiymətləndirilməlidir. Fiziki fəaliyyətin intensivliyi və həcmi. ÜDX xəstələrində fiziki məşqlər proqramı onların klinik vəziyyətinə əsasən fərdi qaydada müəyyən edilməlidir (Əlavə 1). Aşağı klinik riski olan (SCORE şkalası əsasında müəyyən edilir) və Mİ, AKŞ, DKM keçirmiş və ya stabil stenokardiyası və ya xronik ürək çatışmazlığı olan xəstələr, hər bir məşqin müddəti 30 dəqiqə olmaqla, həftədə 3-5 dəfə orta və yüksək intensivlikdə məşq edə bilərlər və həmin məşqlər xəstənin klinik vəziyyətinə uyğunlaşdırılaraq mütləq nəzarət altında edilməlidir. Orta və yüksək klinik riski olan xəstələr, xoşagəlməz əlamət və simptomları olmadan davamgətirmə qabiliyyətindən asılı olaraq fiziki yüklənmənin fərdiləşdirilmiş proqramına daha ciddi riayət etməlidirlər. Hətta ən ağır hallarda belə minimal nəzarət altında olan fiziki fəaliyyət xəstənin özünə xidmətetmə bacarığının saxlanması və xəstəliklə bağlı depressiyanın azaldılması üçün faydalı olan bilər 118
. Risk dərəcəsinin klinik qiymətləndirilməsi. ÜDX xəstələrində fiziki yüklənmənin təyin edilməsi yalnız həmin yüklənmə ilə əlaqəli olan nisbi risklə müəyyən olunur. Riskin stratifikasiyasına dair mövcud alqoritm yüksək ürək-damar fəsadlaşması riski olan və daha ciddi kardioloji monitorinq tələb
edəcək xəstələri müəyyənləşdirməyə yardım edir 9,10
. Riskin belə stratifikasiyasını nəzərə alan fiziki məşq proqramlarının təhlükəsizliyi çox yaxşı məlumdur 61,144
.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|