Salatın Əhmədli
273
Xeyrinin anası tez-tez qızıgilə gəlirdi, ailənin hər
işinə qarışır, Nəsibənin varlığını saya almır, onun
şəhərdəki uşaqlarının yanına köçüb getməsinə çalışır,
az qala qızının evində böyüklük edirdi. Xeyri anasının
sözü ilə oturub-durur, qayınanasına etinasızlıq göstə-
rirdi. Nəsibənin səbr kasası dolub-daşırdı. Oğluna
şikayətlənəndə o da anasını günahlandırırdı. O, söz-
söhbətə son qoymaq qərarına gəldi. Xeyrinin anasına
məsələni açdı:
- Səkinə, biz gor qonşusuyuq, qonşu olmaqla
bərabər indi biz həm də qohum olmuşuq, qudayıq. Bu
qədər saymamazlıq olmaz. Qızını düz yola çəkmək-
dənsə onu mənim üstümə qaldırırsan. Belə olmaz axı!
Sən bilirsən ki, mən o uşaqları nə zülmlə böyütmü-
şəm. Bir üzüm qız, bir üzüm gəlin…
Səkinə Nəsibənin sözünü bitirməyə qoymadı,
güllə kimi açıldı:
- Bilirik, bilirik, sən onları necə böyütmüsən?
Sən yox, sənin aşnan o qoca dəyirmançının unu
böyütdü sənin uşaqlarını. İndi sən mənə dərs verirsən,
ay namussuz? Günah məndədir ki, gül kimi qızımı
sənin kimi qaynananın yanında qoyuram. Ayıracam
qızımı, oğluna get özün kimisini tap, evləndir.
Salatın Əhmədli
274
Nəsibənin qulaqları uğuldadı, haqsız eşitdiyi
ittihamlardan, hədə-qorxudan bədəni lərzəyə gəldi.
Gəlininin şübhəli və istehzalı baxışlarına dözəmmədi.
Qorxdu, bir anlığa elə bildi ki, yer ayrıldı, yerin tərki-
nə düşdü. Yalvarıcı səslə Səkinəyə dedi:
- Səkinə, yalvarıram sənə, daha danışma, oğlu-
mun işdən gələn vaxtıdır, eşidər, biabır olaram. Mənə
böhtan atmayın. Mən özüm çıxıb gedərəm bu evdən.
Səkinə sevincək oldu, ancaq sevincini biruzə ver-
mədi:
- Bax, bu çox yaxşı qərardı, indi qızımın yeri
rahat olar, sənin üzünü görməkdən bezmişdi. Sənin
haqqın yoxdur nə mənə, nə də qızıma güldən artıq söz
deməyə, ay bir çanaq buğdaya, una namusunu satan
ifritə!
Xeyri anasının sözünə qüvvət verərək qaynanası-
nın üstünə yeridi:
- Sənin nazını çox çəkdim, daha dözə bilmirəm.
Axşamlar ərim gələndə məndən qabaq özünü verirsən
qabağa. Səhər tezdən mən duranda görürəm ərimin
çayı-çörəyi stolun üstündədir. Qoymursan azad nəfəs
alaq, qoymursan ərimə özüm qulluq edəm.
Salatın Əhmədli
275
Eşitdiyi ədalətsiz sözlərdən yer-göy ananın
başına fırlandı. Bayılmaq dərəcəsinə çatdı. Əl atıb
yaxındakı stuldan yapışaraq onun üstünə çökdü. «Ah,
etibarsız dünya! Nankor insanlar! Beş balanın sağ
qalması üçün atdığım bir addım, şər-böhtan, dedi-
qodu məni dul qoydu, övladlarım ac qalmasın, ölmə-
sin deyə yenə tənələrə dözüb onları böyütdüm, oxut-
dum, çörək sahibi elədim, bu da axırı!» Ana xeyli
hərəkətsiz oturdu. Bir az özünə gələndən sonra ayağa
durub otağına keçdi. Paltarlarını yığaraq aşağı, həyətə
düşdü. Həyətin o biri başındakı keçmiş günlərinin
yadigarı olan köhnə daxmasına tərəf addımladı. Qapı-
nı açıb boxçasını köhnəlmiş sandığın üstünə atdı.
Köhnə palaz salınmış dəmir çarpayıya yaxınlaşıb
üstünə uzandı. Uzun müddət yata bilmədi, gözləri bir
nöqtəyə dikildi.
Səhər Nəsibə oğluna şəhərə qızı Gülzarın yanına
köçmək istəyini bildirəndə onun gözündə gördüyü
gizli sevinc sinəsinə bıçaq tiyəsi kimi sancıldı. Məhz
bu gözlərin yaşına-kiçiyi olan Gərayının aclıqdan nalə
səsinə dözməyib dəyirmançının yanına qaçdığı qarlı
gecəni xatırladı, sinəsindən gələn bir dəhşətli ağrı bü-
Salatın Əhmədli
276
tün bədənini bürüdü. Nəsibə ayılanda başının üstün-
dəki ağxalatlıları gördü.
Yoxlamadan sonar Nəsibəyə həkimlər Bakiya-
Onkologiya xəstəxanasına getməli olduğunu bildirdi-
lər. Ağ ciyərində şiş vardı. Nəsibə getmək istəmədi.
Bu zəhirmar xəstəlikdən qurtula bilməyəcəyini bildi-
yindən ömrünün qalan günlərini öz evində keçirmək,
öz evində ölmək istəyirdi. Lakin gəlini Xeyrinin “Sənə
burda kim baxacaq? Körpə uşağıma baxa bilmirəm,
anam kömək edir. Yoxsa səni də boynumuza götürmü-
şük? Get qızının yanına...” deyəndə əlacsız qalıb yola
hazırlaşdı.
Oğlu Gəray onu qatarla Bakıya yola saldı...
…Nəsibə başına gələnləri danışıb qurtarmışdı.
Bu dəfə onun gözləri bulağa dönmüşdü. Nəsibə için-
için ağlayırdı. Zərnişan ananın göz yaşları qurumuşdu.
Eşitdiyi söhbətdən yerində heykəl kimi donub
qalmışdı. Nəsibə göz yaşlarını silib gülümsəməyə çal-
ışdı:
- Mənim sözlərimi qəribliyə salma. Həyatda hər
cür hadisələrlə, söz-söhbətlərlə qarşılaşmışıq. Yaxşı
adamlar, yaxşı övladlar çoxdur, belə naqis gəlinlər,
analar az da olsa var. Deməyimin canı odur ki, bu
Salatın Əhmədli
277
sözlərim sənə təsəlli olsun, bu cür ağlayıb özünü
öldürmə.
Qadınlar hərəsi kupenin bir küncünə çəkilib göz-
lərini yummuşdular. Biri balasının aldığı yaraların
ağrısından göynəyir, biri isə balasından aldığı yaradan
için-için sızıldayırdı... Aldıqları ağır zərbə qatarın baş-
ağrıdıcı aramsız taqqıltılarını onlara tamamilə unut-
durmuşdu...
Nəsibə başına gələn müsibətlərin baisi mühari-
bəyə nifrət yağdırırdı. Gözünün önünə aclıqdan ölən,
ölüsünü belə dəfn etməyə gücü çatmayan insanlar
gəlir, son beşiyi Gərayını, uşaqlarını müharibənin
odundan, səfalə-tindən salamat qurtarıb, böyüdüb
boya-başa çatdırdığı üçün içindən gələn rahatlığa
dəyirmançının verdiyi bir qab unu zəhər kimi qatıb
xəyalən yeyirdi və yedikcə də boğazına tıxanan acı
zəhəri duyurdu... o acı zəhər iç-çalatını dağıda-dağıda
müharibəyə, onu törədənlərə lənət yağdırırdı... Gözünə
yuxu getməyən Zərnişan bütün gecəni onun pıçıltı-
larını eşitdikcə onun da dərdini özünə dərd elədi. Bala
yaman bəladı, acısı çox ağır olur...
Salatın Əhmədli
278
ƏCƏM COCUQLARI
1918-ci il erməni-müsəlman qırğını idi. Ermə-
nilərə «Daşnaksütyun» təşkilatı əməlli-başlı yaraq-
yasaq vermiş, təpədən-dırnağa kimi silahlandırmışdı.
Onlar top silahını atlara yükləyərək Qaradağın başına
çıxarmış, oradan kəndin ortasını nişan almışdılar.
Ermənilər «Sarı demi»dən kəndə hücum etdilər.
Erməni sərkərdəsi topçuya «atəş» əmri verdi. Topdan
atılan güllə kəndin ortasına düşüb neçə evi dağıtdı.
Ağlaşma, arvad-uşaqların çığırtısı kəndi başına
götürdü. Kişilər tez atlandılar; arvad-uşağı kənddən
çıxarmaq lazım idi. Evlərində gizlətdikləri beşatılan,
üçatılan tüfəngləri götürdülər. Arvad-uşağı arabalara,
ulaqlara mindirərək kəndi tərk etməyə tələsdilər.
Kişilər bir təhər onları kənddən çıxardıb gözdən uzaq
bir dağın dərəsinə gətirdilər. Özləri ermənilərin
qabağını kəsməkdən ötrü kəndə tərəf döndülər.
…Türk qoşunu kömək üçün atlarını qırmanc-
layırdı. Onlar qonşu kəndləri erməni daşnaklarından
təmizləyə-təmizləyə gəlirdilər. Erməni qaniçənləri
türk qoşununun uzaqda olduğunu zənn edərək bu
Dostları ilə paylaş: |