Korrupsiyaya qarşı mübarizədə hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı, ictimai
Yüklə 340,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
- Transparency International”
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
14 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
baş vermir. Digər tərəfdən, biznesin zəif inkişafı, kiçik və orta biznesin sıxışdırılması və büdcə vəsaitlərinin mənimsənilməsi sonda sosial rifahı ağırlaşdırır. Xüsusilə, məişət korrupsiyası birbaşa olaraq vətəndaşların ailə büdcəsinə mənfi təsir etməklə ümumi alıcılığı zəiflədir ki, bu da sonda pilləli şəkildə bütünlüklə iqtisadi inkişafı əngəlləyir.
böyük qurbanı ictimai vəsaitlər hesab edilir. İctimai vəsaitlərin korrupsiya predmetinə çevrilməsi, ölkənin sosial siyasətini sarsıtmaqla yanaşı, bu vəsaitlərin süni xərc maddələri üzrə xərclənməsini, real dəyərliliyin azalmasını, gərəksiz layihələr üzrə xərcləmə hallarının artmasını sürətləndirir. Digər tərəfdən isə korrupsiyalaşmış hökumətlərdə prosesin ilk təzahürləri büdcə sənədi hazırlanarkən başlamaqla hökumətin fiskal kursunda belə dəyişiklərə səbəb olur.
təbəqələşmə sürətlənir – korrupsiya və rüşvətin əsas səbəbi kimi fərdin maddi imkanlarını sürətlə artırılması cəhdi olduğu üçün bu hallar müəyyən qrupların, xüsusilə də məmurların ciddi şəkildə varlamasına yol açmaqla cəmiyyətdə təbəqələşməni sürətləndirir ki, nəticədə buna bənzər cəmiyyətlərdə aqressiya halları artır, sosial balans o cümlədən iqtisadi tarazlıq pozulur. Təcrübə onu göstərir ki, uzun müddət korrupsiyanın hakim olduğu cəmiyyətlərdə bu amili aradan qaldırmadıqda idarəetmədə və davranışlarda ciddi boşluqlar meydana gəlir, bazarlarda nağd pul qıtlığı yaranır, ölkənin maliyyə balansı belə pozulur. Yəni, korrupsiya pullarının bazarlara axını dayandıqda alternativ maliyyə qaynaqlarına və maliyyə siyasətində ciddi dəyişikliyə ehtiyac yaranır. Əks halda, hətta iqtisadi daralmalar belə mümkündür ki, bu da korrupsiyanın bir ölkənin həyatında yaratdığı fəsadların dərinliyini təsəvvür etmək üçün daha real nümunə hesab edilə bilər.
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
15 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Göründüyü kimi, korrupsiya və rüşvət həyatın bütün sferalarında insanların qarşısına çıxır ki, bu da problemin sektorial deyil, daha genişmiqyaslı olmasını, həmçinin milli maraqları, dövlətçiliyi, beynəlxalq münasibətləri, iqtisadi və sosial sferanı, hökumət-vətəndaş münasibətlərini daim təzyiq altında saxlamaqla təbii inkişafı əngəlləyir. Məhz bu səbəbdəndir ki, müasir cəmiyyətlərdə korrupsiya və rüşvətlə mübarizə prioritet məsələlərdən biri olmaqla, hətta bu istiqamətdə beynəlxalq əməkdaşlığa və birgə mübarizə üsullarının tətbiqinə zəmin yaradıb. Hazırda dünyada korrupsiyanın olmadığı ölkə yoxdur. Hətta dünya demokratiyasının beşiyi hesab edilən Avropa cəmiyyətlərində belə korrupsiya və rüşvətxorluq kimi problemlər tam olaraq həll edilməyib. Belə ki, aparılan sorğular onu göstərir ki, avropalıların 74% korrupsiyanın milli hökumətlər üçün ən böyük problem olduğuna inanır. Xüsusilə, Yunanıstan və İtaliya vətəndaşları maliyyə böhranlarının kökündə korrupsiyanın dayandığı fikrindədilər. Maliyyə böhranından çıxış yolu kimi kəmərsıxma siyasəti həyata keçirmək istəyən Avropa ölkələrində hökumətlər haqlı olaraq cəmiyyətin etirazı ilə üzləşir. Belə ki, hökumət əmək haqlarını azaltmaqla, dövlət proqramlarını dayandırmaqla, büdcənin sosial yükünü zəiflətməklə, vergi dərəcələrini artırmaqla dövlətin borclanma sürətini azaltmaq fikrini müdafiə etdiyi halda, vəsaitlərin korrupsiya predmetinə çevrilməsini əngəlləməkdə ciddi mövqe ortaya qoymur ki, bu da ictimai qınaq və ictimai etirazlara yol açır. Son bir neçə ildə Yunanıstan, Portuqaliya, İspaniya və İtaliya kimi ölkələrdə yaşanan xalq etirazlarının kökündə də məhz hökumətlərə ictimai inamsızlıq, korrupsiya ilə mübarizədə nəticəsizlik kimi amillər dayanır.
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
16 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Korrupsiya və rüşvətxorluq yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, fərdi və yaxud qrup maraqlarının ictimai maraqları üstələdiyi anda ortaya çıxır. Korrupsiya aktını şərtləndirən obyektiv və subyektiv səbəblər var. Obyektiv səbəblərə hökumətin problemə loyal yanaşması, münbit şərait, iyerarxik tələblər, cəzasızlıq və s. aid edilir. Lakin bir çox hallarda korrupsiyaya və rüşvətxorluq halları subyektiv səbəblərdən doğur. Subyektiv səbəblərə şəxsin dünya görüşü, psixoloji vəziyyəti, təhsil səviyyəsi, strateji hədəfləri kimi amillərlə yanaşı, ağır maddi vəziyyət, şöhrətpərəstlik, hegemoniya iddiası, pis mənada rəqabət və s. aiddir. Məhz bu səbəbdəndir ki, hətta obyektiv səbəblərin olmadığı, ən sərt və ən səmimi mübarizəni aparıldığı ölkələrdə belə korrupsiya hallarına rast gəlinir. Lakin bu korrupsiya ilə mübarizədə usanmağa əsas vermir. Çünki mübarizə nəticəsində həm idarəetmənin aliliyi qorunur və həm də problemin daha çox yayılması əngəllənir. Korrupsiya ilə mübarizənin nəticələri sonda beynəlxalq hesabatlarda ölkələrin mövqeyində öz əksini tapır. Bu hesabatlar həmçinin hökumətlərin səmimiliyini üzə çıxarmış olur. Ümumiyyətlə, ölkələrin korrupsiyalaşma səviyyəsinin ölçülməsi üzrə ixtisaslaşmış müxtəlif beynəlxalq qurumların olmasına baxmayaraq, daha əhatəli və müstəqil mövqe sərgiləyən “Transparency International” təşkilatı xüsusilə seçilməkdədir. Təşkilat 1993-cü ildə Berlində təsis edilib. Hazırda isə 100-dən artıq ölkədə təşkilatın rəsmi nümayəndəliyi yerləşir ki, bu da ölkələrin korrupsiya qavrama indeksinin daha dəqiq hazırlanmasını şərtləndirir. Hazırkı şərtlər daxilində korrupsiya ilə mübarizənin müxtəlif üsulları kompleks şəkildə tətbiq edilir ki, bunlara aşağıdakıları aid etmək lazımdır:
Dövlət qurumlarında hesabatlılığın artırılması-nəticədə hər hansı qanun pozuntusu və yaxud mənimsəmə halları daha tez aşkarlanır. Digər tərəfdən, hesabatlılıq məmur məsuliyyətini artırır.
İctimai vəsaitlərə kənar nəzarətin, o cümlədən ictimai nəzarətin təkmilləşdirilməsi -hökumətin fəaliyyətinə nəzarət edən, fəaliyyətin-ictimai Yüklə 340,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|