Kur’an-i keriM’İn cihad ve teröre bakişI

  
 
 
50
Bütün bunların ötesinde Allah Teâlâ, Müslümanların karşısındaki düşmanı, 
istediği takdirde herhangi bir şekilde ortadan kaldırıvereceğini ifade buyuruyor
202
, 
ancak inanan kimse için savaşı bir imtihan vesilesi kılıyor ki, itaat konusunda 
müslümanın samimiyeti ortaya çıksın.
203
 
Ayrıca savaş ile ilgili bir nokta daha vardır ki, o da şudur:  İslam da düşman 
kabul edilen tarafın düşman kabul edilmesinin asıl sebebi, Allah ve Rasulü’nün emir 
ve yasaklarına riayet etmemeleridir; bu ister müşrik, kafir ve putperest bir topluluk, 
isterse inanan bir topluluk olsun, İslam’a itaat noktasında asilik ederlerse onlar da 
İslam’a göre düşman kabul edilirler, ta ki doğru yola gelene kadar, ne şekilde olursa 
olsun asi olan doğru yola geldiğinde ise onlara karşı  şiddet ve kaba kuvvet 
uygulamak doğru olmaz
204
  
ِنﺎَﺘَﻔِﺋﺎَﻃ نِإَو
 
ﺎَﻤُهاَﺪْﺣِإ ْﺖَﻐَﺑ نِﺈَﻓ ﺎَﻤُﻬَﻨْﻴَﺑ اﻮُﺤِﻠْﺻَﺄَﻓ اﻮُﻠَﺘَﺘْﻗا َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟا َﻦِﻣ
 
 ﻰَﻠَﻋ
  اﻮُﻠِﺗﺎَﻘَﻓ  ىَﺮْﺧُﺄْﻟا
  ِﺮْﻣَأ  ﻰَﻟِإ  َءﻲِﻔَﺗ  ﻰﱠﺘَﺣ  ﻲِﻐْﺒَﺗ  ﻲِﺘﱠﻟا
ِﻪﱠﻠﻟا
 
ْتءﺎَﻓ  نِﺈَﻓ
 
 اﻮُﺤِﻠْﺻَﺄَﻓ
  ﱠنِإ  اﻮُﻄِﺴْﻗَأَو  ِلْﺪَﻌْﻟﺎِﺑ  ﺎَﻤُﻬَﻨْﻴَﺑ
َﻪﱠﻠﻟا
 
ﱡﺐِﺤُﻳ
 
َﻦﻴِﻄِﺴْﻘُﻤْﻟا
 
 {}
 ٌةَﻮْﺧِإ  َنﻮُﻨِﻣْﺆُﻤْﻟا  ﺎَﻤﱠﻧِإ
 اﻮُﻘﱠﺗاَو ْﻢُﻜْﻳَﻮَﺧَأ َﻦْﻴَﺑ اﻮُﺤِﻠْﺻَﺄَﻓ
َﻪﱠﻠﻟا
 
ْﺮُﺗ ْﻢُﻜﱠﻠَﻌَﻟ
 َنﻮُﻤَﺣ
{}
 
 
 “Eğer müminlerden iki gurup birbirleriyle vuruşurlarsa aralarını düzeltin. 
Şayet biri ötekine saldırırsa, Allah'ın buyruğuna dönünceye kadar saldıran tarafla 
savaşın. Eğer dönerse artık aralarını adaletle düzeltin ve (her işte) adaletli davranın. 
Şüphesiz ki Allah, âdil davrananları sever. Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse 
kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allah'tan korkun ki esirgenesiniz.”
205
 
Ayet-i kerimenin nüzul sebebi hakkında birkaç rivayet vardır
206
, ancak 
rivayetlerden çıkan netice şudur ki, hak yoldan ayrılıp haksızlık yapan kimse kim 
olursa olsun, o kimseyle veya toplulukla gerektiği  şekilde sonuna kadar mücadele 
edilmelidir. 
Savaş ile ilgili şimdiye kadar ifade edilenlerden anlaşılan  şudur ki, bizzat 
savaşın kendisi ve bu çerçevede gelişecek olayların tümü – savaş esnasında 
                                                 
202
 İbn Kesir, a.g.e. , V/431;  Mevdudi, a.g.e. , V/378. 
203
 İbn Kesir, a.g.e. ,V/431. 
204
 Razi, a.g.e. , XX/219; Mevdudi, a.g.e. , V/409 . 
205
 Hucurat Suresi, 49/9-10. 
206
 Yıldırım, a.g.e. , XI/5751. 

---

  
 
 
51
yaşanacak bütün hadiseler, müslümanların düşmanlarına karşı tutumu, savaş 
kurallarına itaat-  birer imtihan-ı ilahidir; orada bulunanların mahiyetlerini, iman 
derecelerini belirlemenin bir yoludur.
207
 “Yoksa Allah içinizden cihad edenleri belli 
etmeden, sabredenleri ortaya çıkarmadan cennete gireceğinizi mi sandınız?”
208
 ayet-i 
kerimesi de bunu vurgulamaktadır. Tabii ki bu imtihanın amacı, yeryüzünü daha 
yaşanabilir hale getirmek, insanlara mutlu, huzurlu, sakin bir yaşam hazırlamak ve 
insanların ilahi mesaj ile aralarında ki engelleri ortadan kaldırmaktır. Bu düşüncelerle 
yapılan savaş ise hiçbir zaman İslam’ı insanlara dayatmak anlamına gelmez. 
Abdullah Azzam’ın da ifade ettiği gibi, İslam’ın savaşı, beşerden ilahlık taslayanları, 
kulluk makamına indirmek ve insanları kullara kulluk yapmaktan kurtarıp 
hürriyetlerini geri vermek için yapılır.
209
 
 
 
     c.a. 
Savaş Esnasında Ganimet Hırslısı Olmamak ve Haddi 
Aşmamak 
 
İslam Allah uğrunda mücahedeyi emrederken, aynı zamanda Müslümanlardan 
İslam’ın savaş konusundaki emir ve yasaklarına uymalarını istemiş, inananların 
ganimet hırsına kapılmamaları ve haddi aşmamaları gerektiğini ifade etmiştir:  
ﺎَﻬﱡﻳَأ ﺎَﻳ
 
 ِﻞﻴِﺒَﺳ ﻲِﻓ ْﻢُﺘْﺑَﺮَﺿ اَذِإ ْاﻮُﻨَﻣﺁ َﻦﻳِﺬﱠﻟا
ِﻪّﻠﻟا
 
َو ْاﻮُﻨﱠﻴَﺒَﺘَﻓ
ْاﻮُﻟﻮُﻘَﺗ َﻻ
 
 ُﻢُﻜْﻴَﻟِإ ﻰَﻘْﻟَأ ْﻦَﻤِﻟ
َنﻮُﻐَﺘْﺒَﺗ ًﺎﻨِﻣْﺆُﻣ َﺖْﺴَﻟ َمَﻼﱠﺴﻟا
 
 َﺪﻨِﻌَﻓ ﺎَﻴْﻧﱡﺪﻟا ِةﺎَﻴَﺤْﻟا َضَﺮَﻋ
ِﻪّﻠﻟا
 
ٌةَﺮﻴِﺜَآ ُﻢِﻧﺎَﻐَﻣ
 
 َﻚِﻟَﺬَآ
 ﱠﻦَﻤَﻓ ُﻞْﺒَﻗ ﻦﱢﻣ ﻢُﺘﻨُآ
ُﻪّﻠﻟا
 
ْﻢُﻜْﻴَﻠَﻋ
 
 ﱠنِإ ْاﻮُﻨﱠﻴَﺒَﺘَﻓ
َﻪّﻠﻟا
 
ِﺒَﺧ َنﻮُﻠَﻤْﻌَﺗ ﺎَﻤِﺑ َنﺎَآ
 ًاﺮﻴ
{}
 
 
“Ey iman edenler! Allah yolunda savaşa çıktığınız zaman iyi anlayıp dinleyin. 
Size selam verene, dünya hayatının geçici menfaatine göz dikerek "Sen mümin 
değilsin" demeyin. Çünkü Allah'ın nezdinde sayısız ganimetler vardır. Önceden siz 
                                                 
207
 Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’an-a Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, Bilmen Yay. İst. trsz. , 
I/508. 
208
 Al-i İmran Suresi, 3/142; ayrıca bkz. Bakara Suresi, 2/155. 
209
 Azzam, Abdullah, Cihad Adap ve Ahkamı, (çev. Mustafa Özel ve Yücel Şimşek), İst. 1992, s. 55. 

---

  
 
 
52
de böyle iken Allah size lütfetti; o halde iyi anlayıp dinleyin. Şüphesiz Allah bütün 
yaptıklarınızdan haberdardır”
210
. 
 Ayet-i kerime Müslümanlara Allah yolunda savaşa çıktıklarında insanların 
hakikatlerini yani Müslüman olup olmadıklarını iyice araştırmalarını, inkârcı ve 
inatçı düşman haricindekilerle savaşmamalarını ve onları öldürmemelerini ve 
kendilerine selam veren veya barış ve uzlaşma teklif eden yahut da Müslüman 
olduğunu ifade edenlere karşı onların yanındaki mal ve ganimeti arzu ettikleri için 
kendi fikirleri çerçevesinde karşı taraftaki insanın Müslüman olmadığına kanaat 
getirerek hareket etmemelerini istemektedir.
211
 
Aynı zamanda bu ayet-i kerime, savaşa girmeyenleri düşman olarak görmeyi ve 
farazi inançsızlıklarını onları  aşağılamanın bir bahanesi olarak kullanmayı 
yasaklamaktadır. Müminlerden, karşılaştıkları durumları iyice kavramalarını 
istemekte ve müminlere her durumda karşıdaki kişilerin aktif şekilde düşmanlık 
yapıp yapmadığından emin olma sorumluluğunu yüklemektedir.
212
 Ayrıca  şunu da 
ifade etmek gerekir ki, ayet-i kerimedeki ‘önceden siz de öyleydiniz’ ifadesi, şu anda 
Müslüman olan kimselerin bir zamanlar Müslüman olmadıklarını vurgulamakta ve 
Allah’ın lütfuyla imana eriştiklerini ifade etmekte ve karşıdaki kişinin ya da 
topluluğun da aynı  şekilde Allah’ın hidayeti ve fazlı ile Müslüman olabileceğini 
hatırlatmaktadır.
213
 
 
 
Müfessirler ayet-i kerimenin nüzul sebebi ile ilgili şu rivayetleri 
nakletmektedirler: 
 Müslümanlardan bazıları bir cihad seriyyesine çıktılar ve yanında mal ve koyun 
bulunan bir şahsa rastladılar. Bu şahıs onları hemen selamladı ve hemen arkasından 
kelime-i tevhid getirdi. Fakat Müslümanlar bu adamın getirdiği tevhidden şahsın 
takiyye yaptığı ve onları aldatmaya çalıştığı zannına kapılarak adamı öldürdüler ve 
malına el koydular. Bu olay Rasulüllah’ın kızgınlığına ve onları o şahsın malına göz 
dikmekle suçlamasına sebep oldu. Hatta onlar Peygamber (s.a.v.)’den özür 
                                                 
210
 Nisa Suresi, 4/94. 
211
 Kutub, Tefsir, III/396-397; Derveze, a.g.e. , VI/191. 
212
 Esed, a.g.e. , s. 161. 
213
 Kutub, Tefsir, III/397; Derveze, a.g.e. , VI/191. 

---