termometr bax hərarətölçən
TERROR [Rüstəm bəy:] Mənim eşitdi
yimə görə, - dedi, - Ağabəyin Qafqazdan
getməsinin səbəbi “Difai” məsələsi olmuş,
çünki “Difai” terror gücü ilə zənginlərdən
pul tələb etməyə başlamışdı (Çəmənzəminli);
TƏDHİŞ
(k ö k
i l
).
TERRORÇU, QƏSDÇİ, TERRORİST,
TƏDHİŞÇİ
TERRORÇULUQ, QƏSDÇİLİK, TƏD-
HİŞÇİLİK
terrorist bax terrorçu
teyf bax kabus
tez bax əlüstü, təcili
TEZDƏN, ERKƏN Kənddə səhər erkən
oyanmağa adət etmiş Çiçək, Neft Daşlarında
da tezdən durdu (Ə.Qasımov); ERTƏ(DƏN)
Sübh ertə oyanardı qarı; Durğuzar idi hamı
xidmətkarı (A. Səhhət); OBAŞDAN Elə bil,
səhər obaşdan işə getməyəcək (Ə.Qasımov);
SÜBHDƏN [Aytəmiz:] Anamla
sübhdən
oyanıb həyəti süpürür, güllərə su verirdik
(Ə.Qasımov); ALAQARANLIQ (bax).
TEZLİKLƏ [Şahbaz:] Qəm etmə, ya
ran yüngül yaradır. Tezliklə sağalarsan..
(S.S.Axundov); BİR AZDAN Bir azdan..
qayalıqların başı qıpqırmızı işığa qərq oldu
(S.Rəhimov); ƏNQƏRİB Vaqifin ağlına,
kəmalına, şir danışıqlarına bənd olub həmi
şəlik yanında saxlayıb, ənqərib vəzirlik
mənsəbini ona verir (Ə.Haqverdiyev); TEZ
BİR ZAMANDA, YAXIN GÜNLƏRDƏ,
YAXIN ZAMANDA.
TEZ-TEZ Əmi bir az tənəffüs edək,
- deyə Nərgiz tez-tez otaqdan çıxırdı
(S.S.Axundov); İTİ-İTİ Tramvay sürətini
artırdıqca [Tahirin] də fikri iti-iti işləməyə
başlayırdı (M.Hüseyn); YEYİN-YEYİN
İkisi de qoşuldular tez xizəyə; Başladılar
yeyin-yeyin yeriməyə.. (M.Rzaquluzadə);
SÜRƏTLƏ (bax).
təamxana bax yeməkxana
təb bax 1. ilham;
2. xasiyyət
təbabət bax 1. tibb;
2. həkimlik
təbəə bax vətəndaş
Termometr
təbəqə bax
1
.
silk; 2. qat
1
TƏBƏSSÜM [Mahironin] qaşqabağı sal
lanmışdı, dodaqlarını və gözlərini bəzəyən
təbəssüm yox olmuşdu (Y.Şirvan);
GÜLÜM
SƏMƏ Bumaşov gülümsədi. Bu
gülümsəmə
onun həmin şərtə razı olmadığını aşkar bü-
ruzə verdi (Çəmənzəminli); QIMIŞIQ Lakin
onun gözündə sevinc dolu bir işıq; Rəngsiz
dodaqlarında mehriban bir qımışıq (R.Rza);
GÜLÜMSÜNMƏ.
təbib bax həkim 1
təbiblik bax həkimlik
1. TƏBİƏT, NATURA [Yavər:] Qoyun
təbiət özü sizin həkiminiz olsun, latınlar
deyərdi: natura sanat madikus-kurat yəni
təbiət müalicə edir, təbabət müşahidə
(M.İbrahimov).
2. təbiət bax xasiyyət
1. TƏBİİ, ƏSİL, HƏQİQİ (süni əksi),
NATURAL
2. təbii bax fitri
3. təbii bax normal
4. təbii bax şübhəsiz 2
TƏBİL O biri gün şəhərin məhəllələrində
şeypur çalınıb, təbil vuruldu (Çəmənzəminli);
BARABAN Həvəskarlar oyanıb qurtardıq
dan sonra orkestrin baraban çalanını ortaya
çıxartdılar (M.Hüseyn); TİMPAN (tar.).
TƏBİLÇİ, BARABANÇI, TƏBİLÇA-
LAN
TƏBLİĞATÇI Təbliğatçı qadın Zeynəbi
bu cür öyrədirdi (Qantəmir); MÜBƏLLİĞ
[Ocaqqulu:] ..Hər zaman senin silahdan da
ötkəm olan miibəlliğ dilin rəvandır (S.Rə
himov).
1. TƏBRİK [Qulamrza:] Bu gün hər yerdə
təbriklə qarşılaşmışam (Çəmənzəminli);
GÖZAYDINLIĞI [Qumral:] Biz ki evimizə
çatdıq, qohum-qardaş, qonşular xəbər tutub
gözavdınlığa gəldilər (A. Şaiq);
MÜBA-
RƏKBADLIQ Sizin toyunuzun
mübarək-
badlığı da doğma övladlarımızın xeyir işi
kimi bizə xoşdur (Mir Cəlal).
2. təbrik bax salam
2
təcavüz bax 1. hücum; 2. zorakılıq
Təcavüz
359
TƏCAVÜZKAR, QƏSBKAR, TƏCA-
VÜZÇÜ
TƏCAVÜZKARLIQ, QƏSBKARLIQ,
TƏCAVÜZÇÜLÜK
TƏCİLİ (
müxtəlif mənalarda) Düz buyu
rursan, usta, - dedim. - Tez olun, yığışın ge-
dek,
təcili tədbir görək (M.Hüseyn); ƏLİM-
YANDI Vəlişlə Muxtar gün batandan sonra
Hindarxına çatanda eşitdilər ki, İbrahim bəy
darğanı əlimyandıda axtarır (Ə.Vəliyev);
TƏLƏSİK Bunun iki səbəbi vardı. Biri o idi
ki, yığıncağımız çox tələsik və səsli-küylü
olmuşdu, ikinci də Səfa ilə bu barədə çox da
nışmışıq (M.İbrahimov); DƏRHAL, FÖV
RƏN, FÖVRİ, O SAAT, TEZ, TƏXİRSİZ
(bax).
L TƏCRÜBƏ (elmi təcrübə, sınaq və s.)
[Toğrul:] Srağagün təcrübə apanr, mən də
baxıram (C.Cabbarlı); EKSPERİMENT
[Professor:] Bu eksperimenti mütləq bir də
keçirmək lazımdır (H.Abbaszadə); SINAQ
(bax).
2. TƏCRÜBƏ Dur təcrübənizdən., danış..
(M.İbrahimov); SƏRİŞTƏ [Zübeydə:] Tica
rətdə səriştəsi var, dövləti var (M.F.Axund-
zadə).
3. TƏCRÜBƏ, PRAKTİKA Bizim Müd-
hət sizin şəhərə praktikaya gəlir (C.Məm-
medquluzade).
TƏCRÜBƏLİ (təcrübəsi olan adam)
[Vəliş:] Təcrübəli adamın səhvi az olur
(Ə.Vəliyev); BİŞKİN Pirəli xeyli bişkin;
Ehtiyatlı adamdı (M.Rahim); BİŞMİŞ Amma
Mürsəl bişmiş adam idi (Anar); KAMİL
Maşallah, nə yaxşı qabilsən; Bağçabanlıqda
xeyli kamilsən (A.Səhhət); PRAKTİK Nal
bənd Məşədi Qulu bir praktik kişi olduğu
üçün arvadına deyərdi.. (T.Ş.Simürğ); SƏ
RİŞTƏLİ.
TƏCRÜBƏSİZ, NAŞI (bax), SƏRİŞ
TƏSİZ
TƏCRÜBƏSİZLİK, NAŞILIQ (bax),
SƏRİŞTƏSİZLİK
tədarük bax ehtiyat
tədavi bax müalicə
Təcavüzkar
360
TƏDBİR [Mahmud bəy:] İnan, baş tutarsa
qurduğum tədbir; Adam sayılarsan, əqlino vur
bir (S.Rüstəm); BİNAGÜZARLIQ (köhn.)
[Aslan bəy:] Sən dürüst arxayın ol və oğlu
nun barəsində binagiizarlıq nə tövr sənin ke
fin istəsə.. (N.Vəzirov); ƏLAC Der: Qanda
bulum əlacın, ey yar? Kimdən yetə ehtiya
cın, ey yar? (Xətayi); ÇARƏ, ÇIXIŞ YOLU,
ƏNCAM,
tədhiş bax terror
tədhişçi bax terrorçu
tədhişçilik bax terrorçuluq
TƏDRİCƏN ..ciddi iztirablardan sonra
Əbiş tədricən öz mühakiməsini itirmək üzrə
idi (S.Rəhimov); TƏDRİCİ [Gülnisə:] İstə
səm bu saat hər ikisini evdən çıxarram, amma
iş tədrici lazımdır (C.Cabbarlı); TƏDRİCLƏ
[Səlimə:] Və onların sayı tədriclə artırılır
(İ.Əfəndiyev); YAVAŞ-YAVAŞ Əlbəttə,
bu hisslər onun ürəyində anadangəlmə de
yildi. Birdən-birə yox, yavaş-yavaş, tədriclə
böyümüş, artmışdı (M.İbrahimov).
tədriclə bax tədricən
TƏDRİS Atamın özünəməxsus bir
tədris
üsulu var idi (Çəmənzəminli); TƏLİM Vah...
bu imiş dərsi-üsuli-cədid?! Yoo...x! Yoo...x!
Oğul, məktəbi-üsyandı bu! Molla deyil bun
dakı təlim edən! (M.Ə.Sabir); DƏRS (bax).
TƏƏCCÜBLƏNDİRMƏK [İnci:] Sizin
kimi mədəni adamın ağzından belə sözlər
eşitmək məni təəccübləndirir (S.Rohman);
MÜTƏHƏYYİR ELƏMƏK/ETMƏK Bu
səda bizi lap mütəhəyyir elədi (C.Məmmed-
quluzadə); HEYRƏTLƏNDİRMƏK, HEY
RƏTƏ SALMAQ.
TƏƏCCÜBLƏNMƏK Ceyran tez gəldi.
Rəfiqəsini belə həyəcanlı görüb təəccüb
ləndi (X.Hasilova);
HEYRƏTLƏNMƏK
[Bahadur:] Məni hara aparırsan? - heyrət
ləndi (R.İbrahimov);
TƏƏCCÜB ETMƏK/
ELƏMƏK,
təərrüz bax hücum
təəssüb bax 1. qeyrətkeş;
2. namus,
təəssübçü bax təəssübkeş
Təəssübçü