MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

233 

233 

233 

233 

233 

233 

233 

233 

233 

 a)psixoseksual inkiĢafın fallik mərhələsi (3-4 yaĢda); 

 b)Edip kompleksinin formalaĢması və qarĢısının alınması. 

-TəĢəbbüskarlığın,  məqsədəyönəliĢliyin,  fəallığın  formalaĢması, 

müstəqilliyin, 

neqativ 

inkiĢaf 

gediĢində 

passivliyin, 

yamsılamağa meylin formalaĢması 

-Məktəbə hazırlığın formalaĢması. 

 

 

Özünü yoxlamaq üçün sual və tapĢırıqlar 

 

1.

 

Yeni  doğulmuĢ  uĢağın  xüsusiyyətləri  haqqında 

danıĢın. 

2.

 

Canlanma kompleksi nədir və nə vaxt baĢ verir? 

3.

 

Erkən  uĢaqlıq  dövrünün  fərqləndirici  xüsusiyyətləri 

hansılardır? 

4.

 

Bağça  yaĢı  dövründə  uĢaqların  ümumi  inkiĢafından 

danıĢın. 

5.

 

UĢağın psixi inkiĢafında oyunun rolunu izah edin. 

6.

 

Bağça  yaĢı  dövründə  uĢaqlarda  idrak  prosesləri  və 

nitq necə inkiĢaf edir? 

7.

 

UĢağın məktəbə psixoloji hazırlıq Ģərtləri hansılardır? 

 

 

Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün 

mövzular. 

 

1.

 

Bir yaĢından üç yaĢına qədər dövrdə nitqin inkiĢafı. 

2.

 

UĢaqların  məktəbə  psixoloji  hazırlığında  fərdi-

fərqlər. 

3.

 

Bağça  yaĢlı  uĢaqlarda  təxəyyül  və  təfəkkürün 

inkiĢafı. 

4.

 

Müxtəlif  oyun,  təlim  və  əmək  tapĢırıqlarının  bağça 

yaĢlı uĢaqların psixi inkiĢafına təsiri. 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

234 

234 

 

Ədəbiyyat 

 

Həmzəyev M.Ə. Ailədə uĢaqların oyunlarına rəhbərlik. 

– Bakı, 1965 

Qədirov Ə.Ə.  YaĢ psixologiyası. – Bakı, 2002 

Vozrastnaə i pedaqoqiçeskaə psixoloqiə. Xrestomatiə. –

M., 2001, s. 11-61 

Qreys Krayq   Psixoloqiə razvitiə. –Piter, 2002, s. 207-

243    

Mayers D. Psixoloqiə. – M., 2001, s. 124-157 

Muxina  V.S.    Detskaə  psixoloqiə.  –  M.,  1985,  s.221-

261 

Zaporojeü A.V.  Ġzbrannıe psixoloqiçeskie trudı. V 2-x 

T. – M., 1986, t.1.s.52-99;154-215 

Glğkonin D.B.  Detskaə psixoloqiə. – M., 1960, s.138-

293 

Glğkonin D.B.  Psixoloqiə iqrı. – M., 1978, s.151-168 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

235 

235 

235 

235 

235 

235 

235 

235 

235 

2 0 - c i   F Ə S Ġ L  

KĠÇĠK MƏKTƏBLĠLƏRĠN PSĠXĠ ĠNKĠġAFI 

 

 

 

Qısa xülasə 

 

 

UĢağın 

məktəb 

həyatının 

ilk 

dövrünün 

psixoloji 

xüsusiyyətləri.  Kiçik  məktəb  yaĢının  baĢlanğıcı  və  sonu  ilə  əlaqədar 

olaraq  özünü  göstərən  psixoloji  dəyiĢiklik.  Məktəbə  daxil  olmaqla 

əlaqədar  uĢağın  qarĢılaĢdığı  problemlər.  UĢağın  öz  həyat  tərzində,  gün 

rejiminə, onu əhatə edənlərlə münasibətindəki dəyiĢikliklərin zəruriliyi, in-

tensiv əqli iĢ zamanı kiçik məktəblilərin tez yorulmasının səbəbləri.  

Kiçik  yaĢlı  məktəblilərdə  idrak  proseslərinin  inkiĢafı.  Ġdrak 

proseslərinin  qeyri-ixtiyaridən  ixtiyari  tənzimlənməyə  çevrilməsi.  Kiçik 

yaĢlı məktəblilərdə qavrayıĢın, diqqətin, hafizənin, təfəkkürün, təxəyyülün 

və nitqin inkiĢaf xüsusiyyətləri. 

Kiçik  məktəblilərdə  hisslərin,  iradə  və  xarakterin  inkiĢafı. 

Hisslərin  inkiĢaf  xüsusiyyətləri.  Hisslərin  az  davamlılığı  və  keçiciliyi. 

UĢaqların  öz  hisslərini  gizləməkdə  çətinlik  çəkmələri.  Ali  hisslərin 

təzahürü  xüsusiyyətləri.  Ġradənin  formalaĢması  və  ona  təsir  edən  amillər. 

Xarakterin, Ģəxsiyyətin bəzi əlamətlərinin formalaĢması.  

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

236 

236 

 

VI.20.1. UĢağın məktəb həyatının ilk dövrünün  

psixoloji xüsusiyyətləri 

 

Kiçik  məktəb  yaĢının  baĢlanğıcı  və  sonu  ilə 

əlaqədar özünü göstərən psixoloji dəyiĢiklik. Kiçik məktəb 

yaĢı  6-10  yaĢı  əhatə  edir.  Bu  dövrün  baĢlıca  xüsusiyyətləri-

uĢağın məktəbli olması, əsas fəaliyyətini təlim fəaliyyəti təĢkil 

etməsindən  ibarətdir.  Bu  dövrdə  inkiĢafetdirici  oyunlar 

təlimdən sonra ikinci yeri tutur. Bu dövr bir növ keçid dövrü 

olub,  məktəbəqədər  dövrün  xüsusiyyətləri  ilə  məktəblinin 

xüsusiyyətlərini  birləĢdirir.  ġəxsiyyətin  bir  çox  psixi 

xüsusiyyətlərinin  əsası  məhz  bu  dövrdə  qoyulur.  Məktəbə 

təzəcə  daxil  olduğu  vaxt  rastlaĢdığı  çətinliklər  kiçik  məktəb 

yaĢının sonunda aradan qalxmıĢ olur, təlim fəaliyyəti oyundan 

tamamilə fərqli xüsusiyyətlərini əldə edir.  

Məktəbə  təzəcə  daxil  olan  uĢaq  bir  sıra  problemlərlə 

qarĢılaĢır.  O,  artıq  Ģagirddir.  Buna  görə  də  Ģagirdlər  üçün 

nəzərdə  tutulan  qaydalara  əməl  etməli,  həmiĢə  eyni  vaxtda 

zənglə  sinfə  girib  sinifdən  çıxmalı,  bütün  dərs  ərzində  sakit 

oturmalı,  sinifdən  çıxmaq  və  ora  daxil  olmaq  üçün 

müəllimdən  icazə  almalı,  onun  bütün  tələb  və  göstəriĢlərini 

yerinə  yetirməli  olur.  Bunlarla  yanaĢı  olaraq  uĢağın  ünsiyyət 

sahəsi  geniĢlənir,  tamamilə  yeni  adamlarla:  müəllimlər  və 

həmyaĢıdları  ilə  rastlaĢır,  onlarla  birgə  fəaliyyət  zamanı 

ünsiyyətə  girməli  olur.  Müəllim  onun  yeni  nüfuz  sahəsinə 

çevrilir.  Tədricən  sinif  kollektivində  qarĢılıqlı  münasibətlər 

formalaĢır.  Bütün  bunlara  uĢaqlar  asanlıqla  alıĢa  bilmirlər. 

Burada  uĢağın  məktəbə  psixoloji  hazırlığından  çox  Ģey  asılı 

olur. 

UĢağın 

həyat 

tərzi 

və 

münasibətlərindəki 

dəyiĢikliyin zəruriliyi. Məktəb təcrübəsi göstərir ki, məktəbə 

yeni  daxil  olmuĢ  uĢaq  öz  həyat  tərzində,  gün  rejimində,  onu 

---