MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VI.20.3. Kiçik məktəblilərdə hisslərin, iradə və xarakterin inkiĢafı
- Kiçik məktəb yaĢlı uĢaqların psixoloji xüsusiyyətləri (6-10 yaĢ)
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
243 243
243 243
243 243
243 243
243 məhz bu dövrdən baĢlanır. Psixoloji tədqiqatlar göstərmiĢdir ki, kiçik məktəblilər düzgün yazı vərdiĢlərinə yiyələnərkən bəzən ilk dövrlər yalnız təsadüfi, zahiri formal əlamətə görə ümumiləĢdirmə aparmağa meyl göstərirlər ki, bu da generalizasiya hadisəsi ilə nəticələnir. Təlim prosesində müqayisəli iĢə geniĢ yer verilməsi bu kimi halların aradan qaldırılmasına imkan verir (M.Ə.Həmzəyev). ġagirdlər qrammatik və orfoqrafik qaydalara yiyələn- dikdə onlarda həm Ģifahi, həm də yazılı nitq inkiĢaf edib zənginləĢir.
VI.20.3. Kiçik məktəblilərdə hisslərin, iradə və xarakterin inkiĢafı
Məktəbə daxil olmaqla əlaqədar uĢaqda bir sıra yeni, mürəkkəb və ziddiyyətli hisslər özünü göstərməyə baĢlayır. Bu hisslər uĢağın yeni vəziyyəti ilə bağlı olur. Məktəbə yenicə gəlmiĢ uĢaqlar bir sıra hissi hallar, təəssüratlar keçirirlər: onlar fəxr edirlər ki, artıq məktəblidirlər, “böyük” olmuĢlar. Eyni zamanda məktəbə təzə gələn uĢaqlar bəzi həyəcanlı anlar da keçirməyə baĢlayırlar: “Görəsən məktəbdə necə olacaq? TapĢırıqları yerinə yetirə biləcəkmi? YoldaĢları, müəllim necə olacaq? və s. Bütün bunlarla yanaĢı olaraq mühitin, təlim və tərbiyənin təsiri altında uĢaqlarda bir sıra müsbət hisslər yaranmağa baĢlayır. Təlimdə qazandığı ilk müvəffəqiyyət uĢa- ğı sevindirir. Kiçik məktəb yaĢlı uĢaqlarda hisslər az davamlı və keçici olur. Onların hissləri asanlıqla bir-birini əvəz edir. Bu dövrdə uĢaqlar öz hisslərini gizlətməkdə çətinlik çəkirlər. Kiçik məktəb yaĢının sonuna doğru uĢaqların hissləri nisbətən davamlı xarakter daĢımağa baĢlayır.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
244 244 Bu dövrdə uĢaqlarda zehni, əxlaqi və estetik hisslər də özünəməxsus Ģəkildə inkiĢaf edir. UĢaqda hər Ģeyi bilməyə, öyrənməyə həvəs, təlim zamanı rast gəldiyi çətinliyi aradan qaldırmağa inam, Ģübhə, iĢi icra edərkən özündən razı qalmaq, öz “kəĢfləri” ilə fəxr etmək və s. kimi hallar baĢ verir. Bu dövrdə vətənə məhəbbət, böyüklərə hörmət, yoldaĢlıq, insanlara qayğı və s. kimi əxlaqi hisslərin əsası qoyulur. Ümumiyyətlə kiçik məktəblilərdə əxlaqi hisslər biliklərə, tədricən əxlaqi anlayıĢlara yiyələnməklə əlaqədar inkiĢaf edir. Kiçik məktəb yaĢı dövründə estetik hisslərin inkiĢafı, estetik zövqün tərbiyəsi üçün də səmərəli Ģərait yaranır. Kiçik məktəb yaĢı dövründə uĢaqlarda iradənin inkiĢafı üçün də geniĢ imkan yaranır. Bu dövrdə uĢaq öz hərəkətlərini, fikir və arzularını qaydalara tabe etməli olur. Bu prosesdə maneələri aradan qaldırır. I-III sinif Ģagirdlərində iradi cəhd göstərmək bacarığı hissediləcək dərəcədə artır. Ġxtiyari, iradi fəaliyyət inkiĢaf etməyə baĢlayır. UĢağı iradi cəhdə yönəldən motivlər kəskin Ģəkildə dəyiĢir. 9-10 yaĢlı uĢaqlar nəyə qadir olduqlarını öz həmyaĢıdlarına göstərmək istəyirlər. Bu dövrdə hisslərin və iradənin inkiĢafı uĢaqda xarakterin inkiĢafına da əsaslı təsir göstərir. Kiçik məktəblilərdə təlim və tərbiyənin təsiri altında xarakterin intizamlılıq, dözümlülük, təkidlilik kimi iradi keyfiyyətləri formalaĢmağa baĢlayır. Təlim və tərbiyənin təsiri altında kiçik məktəblilərdə xarakterin əməksevərlik, səliqəlilik, böyüklərə hörmət kimi əlamətləri formalaĢır. Kiçik məktəblilərdə xarakterin formalaĢmasında təlim və tərbiyə ilə yanaĢı onlarda təqlidə meyllilik də mühüm rol oynayır. Bütün bunlarla yanaĢı olaraq müəllimin qiymətlən- dirməsi və təlimdə əldə edilmiĢ uğurlu nəticələrin təsiri altında kiçik məktəblilərdə özünüqiymətləndirmə formalaĢmağa baĢlayır. Lakin bu hal sabit xarakter daĢımır, tez-tez aĢağı düĢə bilir.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
245 245
245 245
245 245
245 245
245 Özünüqiymətləndirmə ilə bağlı olaraq kiçik məktəb- lilərdə özünə, öz gücünə inam da formalaĢır. Lakin təcrübə göstərir ki, təlimdəki çətinliklərdən, müəllimin və valideyn- lərin tənqidi qeydlərindən asılı olaraq kiçik məktəblilərdə öz gücünə inamsızlıq, frustrasiya vəziyyəti, təlimə marağın itməsi, «məktəb nevrozlarının» meydana gəlməsi halları da müĢahidə olunur. Müəllimin bu cəhətləri nəzərə alması kiçik məktəblilərdə Ģəxsiyyətin müvafiq əlamətlərinin forma- laĢmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
-Ġdrak proseslərinin yenidən qurulması – ixtiyariliyin, məhsuldarlığın və davamlılığın formalaĢması – ixtiyari diqqətin, ixtiyari qavrayıĢın, hafizənin (birinci növbədə mexaniki hafizənin), təfəkkürün inkiĢafı – KONKRET ANLAYIġLAR səviyyəsində əyani-əməli-obrazlı təfəkkürdən SÖZLÜ-MƏNTĠQĠ TƏFƏKKÜRƏ keçid. -DavranıĢın, iradənin özünütənziminin inkiĢafı -Oxu, yazı,
riyazi hesablama bacarıqlarının mənimsənilməsi, biliklərin artması -Evdarlıq (məiĢət) əməyi vərdiĢlərinə yiyələnmək -Ünsiyyət sahəsinin geniĢlənməsi, yeni nüfuzların meydana gəlməsi (müəllim), sinif kollektivində münasibətlərin formalaĢması. -ĠnkiĢafetdirici oyunların təlimdən sonra ikinci yeri tutması -Müəllimin qiymətləndirməsi və təlimdə əldə edilmiĢ nəticələrin təsiri altında özünüqiymətləndirmənin aĢağı düĢməsi. -Özünə inamın formalaĢması, təlimdəki çətinliklərdən, müəllimin və valideynlərin tənqidi qeydlərindən asılı Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|