MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ekspressiv-nitq (natiqlik) qabiliyyətləri.
- 3. TəĢkilati kommunikativ qabiliyyətlər.
- TəĢkilatçılıq qabiliyyətləri.
- Avtoritar qabiliyyətlər.
- Kommunikativ qabiliyyətlər.
- Perseptiv qabiliyyətlər
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
357 357
357 357
357 357
357 357
357 bilirlər. Nəticədə onlar Ģagirdlərdə tədris etdikləri fənnə qarĢı maraq oyadır, onların fikrinin fəal müstəqil iĢləməsinə Ģərait yaradırlar. Belə müəllimlər zəruri hallarda çətini asan etməyi, mürəkkəbi sadələĢdirməyi, anlaĢıqsızı anlaĢıqlı etməyi bacarırlar. Bu cür qabiliyyətə malik olan müəllim Ģagirdlərin hazırlıq, inkiĢaf səviyyələrini, nəyi bildiklərini və nəyi bilmədiklərini, nəyi artıq unuda bildiklərini nəzərə alır, Ģagirdlərin qarĢılaĢa biləcəkləri çətinlikləri görür və onların qarĢısını almağa çalıĢır. Qeyd edilən qabiliyyətə malik olan müəllim özünü Ģagirdin yerinə hiss edə bilir, onun mövqeyində dayanır və özünə aydın olan fikirlərin Ģagird üçün aydın ola bilməməsi hallarının mümkünlüyünü baĢa düĢür. Ona görə də öz izahatının xarakter və formasını xüsusi Ģəkildə düĢünür.
fəaliyyətin müvəffəqiyyətli icrasında nitq qabiliyyətləri də həlledici rol oynayır. Nitq qabiliyyətləri lazımi səviyyədə inkiĢaf etməyən müəllim nəzərdə tutulan təlim materialını Ģagirdlərə çatdırmaqda çətinlik çəkir. Bu cür qabiliyyətlərə malik olan müəllim öz fikir və hisslərini nitqin, eləcə də mimika və pantomimika vasitəsilə aydın və dəqiq ifadə edə, nitqin köməyilə Ģagirdlərin fikir və diqqətini maksimum dərəcədə fəallaĢdıra bilir. Müəllimin peĢəsi üçün bu ən zəruri qabiliyyətlərdən biri hesab olunur. Bu cür qabiliyyətə malik olan müəllimlər dolaĢıq, mürəkkəb danıĢıq tərzindən qaçır, öz fikirlərini Ģagirdlərin baĢa düĢəcəyi sadə, aydın dildə ifadə edirlər. Müəllimin nitqi canlı, obrazlı, ifadəli, emosional, aydın, stilistik, qrammatik və fonetik cəhətdən qüsursuz olmalıdır.
müvafiq fənn, daha doğrusu elm sahəsinə aid qabiliyyətləri nəzərdə tutulur. Müəllimin tədris etdiyi fənni dərindən bilməsində ifadə olunur. Bu cür qabiliyyətə malik olan müəllim öz fənnini təkcə tədris kursunun həcmində deyil,
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
358 358 daha geniĢ, dərindən bilir, tədris etdiyi elm sahəsində olan kəĢfləri daima izləyir, materiala tam sərbəst yiyələnir, ona böyük maraq göstərir, kiçicik də olsa öz ixtisası sahəsində tədqiqat iĢi aparır.
daqoji qabiliyyətlər müəllimin təĢkilatçılıq funksiyası və ünsiyyəti ilə bağlıdır. Bu cür pedaqoji qabiliyyətlərə konkret olaraq aĢağıdakıları aid etmək olar: təşkilatçılıq qabiliyyəti, avtoritar qabiliyyət, kommunikativ qabiliyyət, perseptiv qabiliyyət, suqqestik qabiliyyət, pedaqoji mərifət, pedaqoji təxəyyül, diqqəti paylaya bilmək qabiliyyəti, ped631-6aqoji refleksiya. TəĢkilatçılıq qabiliyyətləri. Bu cür qabiliyyətlər də pedaqoji fəaliyyət üçün az əhəmiyyətə malik deyildir. Təlim və tərbiyənin səmərəliliyi müəllimin təĢkilatçılıq qabiliyyətindən çox asılıdır. Müəllimin təĢkilatçılıq qabiliy- yətləri təlim tərbiyə prosesində özünü dərhal büruzə verir. Bu cür qabiliyyətlər iki formada təzahür edir. Birincisi, Ģagird kollektivini təĢkil etmək, möhkəmləndirmək, mühüm vəzifələrin həyata keçirilməsinə ruhlandırmaq, ona düĢü- nülmüĢ səviyyədə təĢəbbüs və müstəqillik verə bilmək qabiliyyəti. İkincisi, öz fəaliyyətini düzgün təĢkil etmək qabiliyyətləri: səliqəlilik, iĢgüzarlılıq, dəqiqlik, öz iĢini düzgün planlaĢdırmaq və özünəzarəti təĢkil etmək bacarığı. Avtoritar qabiliyyətlər. Müəllim daima bu və ya digər cəhətdən bir-birindən fərqlənən Ģagirdlərlə, onların təlim tərbiyəsi ilə məĢğul olur. Bu iĢdə müvəffəqiyyət qazanmaq onun Ģagirdlər arasındakı hörmətindən (avtoritetindən) çox asılıdır. Belə qabiliyyətə malik olan müəllim Ģagirdlərə bilavasitə emosional-iradi təsir göstərə bilir və bunun əsasında onların hörmətini qazanmağı bacarır. Bu cür qabiliyyətlərin əsasını müəllimin öz fənnini mükəmməl bilməsi, onun incəliklərini Ģagirdlərə çatdıra bilməsi, müsbət iradi keyfiy- yətləri, öz yetiĢdirmələrini hədsiz sevməsi, gördüyü iĢin doğruluğuna inamı, öz əqidəsini Ģagirdlərinə aĢılaya bilməsi
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
359 359
359 359
359 359
359 359
359 bacarığı və sairədən asılıdır. Kommunikativ qabiliyyətlər. Müəllim Ģagirdlərlə daimi ünsiyyətdə olduğuna görə onun pedaqoji fəaliyyətində kommunikativ qabiliyyətlər də mühüm yer tutur. Kommunikativ qabiliyyətlər uĢaqlarla düzgün qarĢılıqlı əlaqə yaratmağa imkan verir. Kommunikativ qabiliyyətlərə Ģagirdlərlə ünsiyyətə qabillik, onların yaĢ və fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə almaq bacarığı, Ģagirdlərlə pedaqoji nöqteyi-nəzərdən məqsədə müvafiq qarĢılıqlı əlaqə yarada bilmək bacarığı aiddir. Perseptiv qabiliyyətlər - Ģagirdin daxili aləminə nüfuz edə bilmək, Ģagird Ģəxsiyyətini və onun müvəqqəti psixi vəziyyətini incəliklərinə qədər baĢa düĢməklə bağlı olan qabiliyyətlərdir. Bu cür qabiliyyətə malik olan müəllim indiki anda Ģagirdin psixologiyasını, onun psixi vəziyyətini qavrayır və eləcə də anlayır, ötəri bir əlamətə, kiçicik zahiri ifadəyə əsasən Ģagirdin daxili aləmindəki ən cüzi dəyiĢiklikdən baĢ çıxara bilir. Suqqestik qabiliyyət (latın dilindən tərcümədə “təlqinə əsaslanan”). Bu, Ģagirdlərə iradi təsir göstərmək qabiliyyəti, müəyyən tələbi irəli sürmək və onun yerinə yetirilməsinə mütləq nail olmaq qabiliyyətindən ibarətdir. Suqqestik qabiliyyətlər müəllimdə iradənin inkiĢafından, özünə qarĢı dərin inamından, Ģagirdlərin təlim və tərbiyəsinə məsuliyyət hissindən, eyni zamanda müəllimin özünün düzgün hərəkət etməyinə dərin inamından asılıdır. Burada söhbət müəllimin sakit, Ģagirdləri kobudcasına sıxıĢdırmadan, məcbur etmədən və hədələmədən öz tələbini irəli sürməsi və ona nail olmasından gedir.
Ģagirdlərinin yaĢ və fərdi xüsusiyyətlərini və konkret Ģəraiti nəzərə alaraq daha məqsədəuyğun təsir üslubundan istifadəni müəyyənləĢdirə bilməsində təzahür edir. Pedaqoji mərifətdə Ģagirdə qarĢı hörmət və tələbkarlıq bacarıqla birləĢdirilir.
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|