MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- S u b y e k t i n ü n s i y y ə t d ə o l d u ğ u a d a m l a r t ə r ə f i n d ə n n e c ə q a v r a n ı l d ı ğ ı n ı
- Петровский А.В., Ярошевский М.Г.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya 148 q a v r a m a ğ a , a n l a m a ğ a ç a l ı Ģ ı r l a r . B ə s o n l a r d a n h ə r b i r i d i g ə r i n i n z a h i r i d a v r a n ı Ģ t ə r z i n ə g ö r ə ö z ü n d ə o n u n d a x i l i a l ə m i b a r ə d ə t ə s ə v v ü r ü n e c ə y a r a d ı r ? B u s u a l d a i m a m ü t ə x ə s s i s l ə r i n d i q q ə t i n i c ə l b e t m i Ģ v ə c i d d i t ə d q i q a t l a r n ə t i c ə s i n d ə o n l a r b u r a d a q a r Ģ ı l ı q l ı q a v r a m a v ə a n l a m a n ı n ü ç m ü h ü m m e x a n i z m ə s a s ı n d a b a Ģ v e r d i y i n i a Ģ k a r a ç ı x a r m ı Ģ l a r :
–
b a Ģ q a a d a m ı n d a v r a n ı Ģ ı n ı Ģ ü u r l u v ə Ģ ü u r s u z o l a r a q s u b y e k t i n ö z ü n ü n d a v r a n ı Ģ t ə r z l ə r i n ə o x Ģ a t m a q , b ə n z ə t m ə k l ə
q a v r a m a s ı v ə a n l a m a s ı n d a n i b a r ə t d i r . B a Ģ q a s ö z l ə , ç o x v a x t i n s a n l a r q a r Ģ ı l ı q l ı ə l a q ə Ģ ə r a i t i n d ə ö z l ə r i n i q a v r a d ı q l a r ı a d a m ı n y e r i n ə q o y m a ğ a c ə h d g ö s t ə r m ə k l ə o n u n d a x i l i v ə z i y y ə t i , k e ç i r d i y i h i s s l ə r , f i k i r l ə r , d a v r a n ı Ģ m o t i v l ə r i v ə s .
h a q q ı n d a m ü l a h i z ə y ü r ü t m ə y ə ç a l ı Ģ ı r l a r . B u z a m a n h ə m i n a d a m ı n ( v ə y a a d a m l a r ı n ) d a v r a n ı Ģ t ə r z i n i b i r n ö v h ə m i n Ģ ə r a i t d ə ö z l ə r i n i n k e ç i r ə b i l ə c ə k l ə r i p s i x o l o j i h a l l a r l a e y n i l ə Ģ d i r i r l ə r . Ö z l ə r i n i n b u k i m i Ģ ə r a i t d ə k e ç i r m i Ģ o l d u q l a r ı v ə k e ç i r ə b i l ə c ə k l ə r i h i s s l ə r v ə
v ə z i y y ə t o n l a r ı q a v r a m a q ü ç ü n ə s a s o l u r . Ġ n s a n ı n b a Ģ q a l a r ı n ı q a v r a m a s ı z a m a n ı t ə k c ə s u b y e k t i n b a Ģ q a l a r ı n ı a n l a m a s ı d e y i l , o n u n l a ü n s i y y ə t ə g i r ə n , t ə m a s d a o l a n f ə r d i n o n u n e c ə q a v r a m a s ı v ə a n l a m a s ı n a d i q q ə t y e t i r i l m ə s i d ə v a c i b d i r . S u b y e k t i n ü n s i y y ə t d ə o l d u ğ u a d a m l a r t ə r ə f i n d ə n n e c ə q a v r a n ı l d ı ğ ı n ı d ə r k e t m ə s i r e f l e k s i y a f o r m a s ı n d a b a ş v e r i r . P s i x o l o q l a r r e f l e k s i y a n ı b a Ģ q a a d a m l a r ı q a v r a m a n ı n t ə r k i b i n ə d a x i l e d i r l ə r . A . B . P e t r o v s k i n i n f i k r i n c ə , b a Ģ q a a d a m ı a n l a m a q q i s m ə n h ə m i n a d a m ı n q a v r a y ı Ģ s u b y e k t i k i m i s ə n ə
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs Mərkəz i Ümumi psixologiya. Psixologiya
149
m ü n a s i b ə t i n i d ə r k e t m ə k d e m ə k d i r . 1 D e m ə l i , i n s a n l a r ı n b i r - b i r i n i q a v r a m a s ı n ı g ü z g ü n ü n i k i q a t ə k s e t d i r m ə s i n ə b ə n z ə t m ə k m ü m k ü n - d ü r . Ġ n s a n b a Ģ q a s ı n ı ə k s e t d i r m ə k l ə , h ə m i n b a Ģ q a s ı n ı ə k s e t d i r m ə g ü z g ü s ü n d ə ö z ü n ü d ə ə k s e t d i r i r . Ü n s i y y ə t p r o s e s i n d ə e y n i l ə Ģ d i r m ə v ə r e f l e k s i y a v ə h d ə t d ə b a Ģ v e r i r . Ġ n s a n l a r ı n b i r - b i r i n i q a v r a m a s ı v ə
a n l a m a s ı n ı n
m e x a n i z m i k i m i s t e r e o t i p l ə ş d i r m ə d ə x ü s u s i ə h ə m i y y ə t k ə s b e d i r . S t e r e o t i p l ə ş d i r m ə – d a v r a n ı ş f o r m a s ı v ə o n u n ş ə r h i n i n a r t ı q b i z i m ü ç ü n m ə l u m o l a n v ə y a m ə l u m h e s a b e d i l ə n h a d i s ə l ə r ə , b a ş q a s ö z l ə s o s i a l s t e r e o t i p l ə r ə u y ğ u n t ə s n i f i n d ə n i b a r ə t d i r . B u r a d a s t e r e o t i p b i r Ģ t a m p k i m i i s t i f a d ə o l u n a n f o r m a l a Ģ m ı Ģ i n s a n s u r ə t i g ö t ü r ü l ü r . S t e r e o t i p l ə Ģ d i r m ə s u b y e k t i n ö z Ģ ə x s i t ə c r ü b ə s i n i ü m u m i l ə Ģ d i r m ə s i v ə b u z a m a n k i t a b l a r d a n , k i n o f i l m l ə r d ə n a l d ı ğ ı m ə l u m a t l a r ı n o n a ə l a v ə e d i l m ə s i n ə t i c ə s i n d ə d ə y a r a n a b i l ə r . B u z a m a n h ə m i n b i l i k n ə i n k i Ģ ü b h ə l i , h ə t t a y a n l ı Ģ x a r a k t e r d a Ģ ı y a , d ü z g ü n n ə t i c ə l ə r l ə y a n a Ģ ı , t a m a m i l ə y a n l ı Ģ n ə t i c ə l ə r ə d ə
g ə t i r i b ç ı x a r a b i l ə r . B u
b a x ı m d a n s t e r e o t i p l ə Ģ d i r m ə k a u z a l a t r i b u s i y a n ı n b i r n ö v m e x a n i z m i n i t ə Ģ k i l e d i r . K a u z a l a t r i b u s i y a l a t ı n c a c a u s a – s ə b ə b v ə a t t r i b u o – v e r m ə k s ö z l ə r i n d ə n ə m ə l ə g ə l i b Ģ ə x s i y y ə t l ə r a r a s ı a n l a m a z a m a n ı d i g ə r a d a m ı n d a v r a n ı Ģ ı n ı n s ə b ə b v ə m o t i v l ə r i n i n Ģ ə r h i n d ə n i b a r ə t d i r . B u r a d a i s ə b ə z ə n q a b a q c a d a n y a r a n m ı Ģ y a n l ı Ģ f i k i r s t e r e o t i p l ə Ģ m ə y ə ə s a s l ı t ə s i r g ö s t ə r i r . K a u z a l a t r i b u s i y a n ı n x a r a k t e r i m ü x t ə l i f Ģ ə r a i t d ə n a s ı l ı o l a b i l i r . B e l ə k i , m ə s ə l ə n , t a n ı Ģ o l m a y a n a d a m ı q a v r a y a r k ə n s u b y e k t i n
1 Петровский А.В., Ярошевский М.Г. Психология. – М., 2002, с.256 Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|