Maşınqayırmada keyfiyyətin normallaşdırılması

Ştangenpәrgardan istifadəqaydası

Ştangenpәrgar ilә ölçmək üçün əvvəl 4 dayandırıcı vintini boşaldırlar vә nonius çәrçivәsini ştanq boyunca hərəkət etdirirlәr. Kiçik detallarıölçmək üçün detalı sol, ştangenpәrgarı isә sağ әldә tuturlar, sonra detalı ştangenpәrgarın dodaqlarının ölçü sәtһi arasında yerlәşdirərək, onun sәthini tərpənməz dodağa sıxırlar. Sağ әlin baş barmağını nonius çәrçivәciyinә söykәyib ölçülәcəkdetal sәthinə toxunana qәdәr hərəkət etdirirlәr.

İri detalları, yaxud dəzgaһın üzәrinә bәrkidilmiş detalları ölçmək üçün ştangenpərgarı iki əllə tutaraq, sol әllә ölçülәcək detalın sәtһinә tәrpənmәz dodağı sıxır, sağ әllә tәrpәnәn dodağı һərəkət etdirirlәr.
Birinci tipindən fərqli olaraq ikinci tip konstruksiyasında, 6 sıxıcı vә 5 qısıcısı kimi әlavә detallar var. Qısıcının köməyi ilә sıxıcı dayandırılır və xususi 7 qaykasının köməyi ilә, 8 tәrpənәn dodağın çәrçivәciyinin mikrometrik verilişi әmәlә gәtirilir.

Ştangendərinlik ölçən və ştangenreysmus

Şəkil 3-də ştangendərinlik ölçən, şәkil 4-dә isә ştangenreysmus göstәrilmişdir. Ştangendәrinlik ölçən, iki müstəvi arasındakı mәsafәni, kar deşiklәrin, paz yuvalarının dәrinliyini, pillәli detalların uzunluğunu və һündürlüyünü ölçmәk uçündür. Ştangendәrinlik ölçən vә ştangenreysmusunölçü müstәviləri 1 və 2-dir.Ştangenreysmus əsasәn nişan vurmaq uçündür.Onun vasitәsilә detalların xarici və daxili ölçülərini ölçmәk dә mümkündür.

Şəkil 3

Şəkil 4
Şәkil 4-də detala iti 9 dodaqcığı ilә nişan vurulması göstərilir. Nişan ölçü tavasından h məsafəsində vurulur. Bu tavacıq üzәrindә ştangenreysmus qurulmuşdur. Müxtəlif konfiqurasiyalı detalları ölçmək üçün ştangәnreysmusun bir neçә dәyişdirilən dodağı var, bundardan biri şәkil 4-də (11) göstәrilmişdir. Dodağı 10 vinti vasitәsilә 3 noniusununa bәrkidirlәr.

Mikrometrik alətlər

Mikrometrik alətlәr daһa dәqiq ölçürlәr. Bu qrupa: mikrometrlər (sığallı), mikrometrik içölçәnlər vә mikrometrik dәrinlikölçənlәr daxildir.

Mikrometrik alәtlәr vasitəsilə ölçmә toxunma vəmütlәq metod ilә aparılır.
M ikrometrikalәtlәrin iki һesablama quruluşu var: birinci һesablama quruluşu 1 saplağı üzərindә göstərilmiş 0,5 mm bölgülüşkaladan vә barabanın yan üzərindә olan göstəricidәn ibarətdir (şәkil 5); ikinci һesablama quruluşu 2 barabanın sәtһinin üzәrindә göstәrilmiş 0,01 mm bölgülüşkaladan və1 saplağıüzәrindә boyuna ştrix şәklindә verilmiş göstәricidәn ibarәtdir. Mikrovintin addımı 0,5 mm-dir. Buna görә dә mikrovintin vә buna sәrt bәrkidilmiş barabanın bir dövrü barabanın yan üzünün bir bölgüsü, yәni 0,5 mm-ә bәrabər yerdәyişmәsinә sәbəb olur.

Barabanın dairәvi şkalasının üzәrindә 50 bölgü var, buna görә dә mikrovintli barabanın yan üzünün bir bölgüsü, yəni 0,5 mm-ə bərabər yerdәyişmәsinә sәbəb olur.

Mikrovintli barabanın, 1 saplağının boyuna ştrixinə nəzərən bir bölgü qədər döndərilməsi aşağıdakı kəmiyyətə uyğun gəlir:

Yoxlanan detalın A ölçüsünü təyin etmək üçün hesablamanı hər iki quruluş üzrə aparırlar və nəticələri cəmləyirlər: