Maşınqayırmada keyfiyyətin normallaşdırılması

Passometrlə ölçmə

Passometrləlingli bənd valın diametrinin meyllәrini tәyin edərkən valın diametrini iki bir-birinə perpendikulyar istiqmətdə üç en kəsikdəölçməklazımdır. Ölçülәrin nəticəlәri cәdvәl 2- yә köçürülür.

Bir neçә detal üzrә nominal ölçünü tapırıq. Tapılmış nominalölçüyә uyğun olaraq, yastıparalel ölçü tavacıqları seçilir, sonra lingli bәnd gotürülür (şәkil 11, a, b). Mikroverişi mühafizə edәn 5 qapacığını vurub açırlar. 3 dayandırıcı qaykanı boşaldırlar, mikrovinti müvafiq vәziyyәtә gәtirirlər və sonra yiğilmış ölçü tavacıqlarınımikrometrik vintlә daban sәthinin arasında yerlәşdirirlәr. Mikrovinti ölçü tavacıqlarına toxunana qәdәr tәrpәdirlәr.2 ölçü mili (şәkil 11, b) ucunda daimi sektor yerləşmiş lingә tәsir edir. Ox üzәrindә bənd edilmiş əqrәb daimi çarxa ilişәnə kimi, cihazınşkalası boyunca sifir nişanıüzərinə düşәnә qәdәr һərəkət etdiririk (ölçmə qüvvәsi yayın təsiri ilə əmələ gәlir). Beləliklə, sifir vәziyyәti alırıq. Həmin vəziyyәti 3 dayandırıcı vinti vasitәsilә saxlayırıq. Arretiri (B) basanda 2 mili kәnara çəkilir vә yastı paralel ölçü tavacıqları dәsti çixarılır. Bundan sonra silindrik detalı götürüb passametr vasitәsilә meyllәri tәyin edirlәr.
Bunun üçün passometrin arretirini basanda, 2 ölçü mili kәnara çәkilir, detalı ölçmә vəziyyәtindә yerlәşdirirlәr, arretiri buraxanda әqrəbin sıfırdan (+), yaxud (–) istiqamәtindә etdiyi meylinә görəölçunünmeylini qeyd edirlәr. Passametrdә һər bir bölgünün qiyməti 0,002 mm-ә bәrabәrdir. Bütün detallar üçün belә etdikdәn sonra nominal meyl tәyin olunur, verilәn vә alınan meyllәri müqayisә etdikdən sonra dәqiqlik һaqqında nәticə verilir. Bütün bunlar cәdvәl 2-yә yazılır.

Şəkil 11

Saat tipli indikator

Ciһazın konstruksiyası. Bölgüsünün qiymәti 0,01 mm olan indikatorları nisbi vә mütlәq ölçmәlərdә tәtbiq etmәk olar.
Bölgüsünün qiymәti 0,01 mm olan indikator başlığının ümumi görünüşü vә quruluşunun prinsipial sxeması şәkil 12-dә göstәrilmişdir. Bu tip indikatorlarda 1ölçümilinin yerdәyişmәsi 3 şkalası boyunca, 2 böyük və 4 şkalası boyunca kiçik әqrәblərin yerdәyişməsini əmələ gətirir. Şkala 4 dövrlәrin, yәni 2 böyük әqrәbin tamam dövr saylarını һesablayır.

a) b)

Şəkil 12. Saat tipli indikator

a – ümumi görünüş, b – ötürücü mexanizmin sxemi;
1 – gövdə; 2 –dayandırıcı çənbər; 3 – siferblat
şkala ilə;4 –çənbər;5 – əqrəbin dövretmə;
sayın göstəricisi;6 – əqrəb;7 – bərkitmə
qulaqcığı;8 – giliz;9 – ölçü mili;10 –ucluq;
11 –ölçü milin başlığı;12 – böyük dişli çarxlar;
13 – kiçikdişli çarx;14 – borucuq;15 – şkala;
16 – yayın tükü;17 – qayıdan yay.

Şəkil 12 b-dә ölçü milinin yerdəyişmә sxemi göstәrilir.Ölçümiliüzәrindә dişlər açılmışdır. Detalı ölçәn zaman ölcü milinin xәtti yerdәyişmәsi eyni oxüzərindә oturmuş kiçik 13 vә boyük 12 dişli çarxlarının dönməsini әmәlә gәtirir.

12 dişli çarxı üzərində indikatorun böyük əqrəbi 6 oturmuş dişli çarxı dondərir.
13 dişli çarxın böyük qövsü üzәrindәki nöqtənin xətti yerdәyişməsi 9 milinin xətti yerdəyişməsinə bərabәrdir.
Dişli çarx vә onunla bağlı 16 tükünün vəzifәsi ötürmədә yan boşluğun tәsirini yox etmək və irəli-geri hərəkət zamanı dişlərin profillərinin daimi toxunmasını təmin etmək üçündür.17 yayı isә tәxminən 20080 q ölçü qüvvəsini yaratmaq üçündür.Bölgüsünün qiyməti 0,01 mm olan indikatorda 9 milinin 0,01 mm yerdəyişməsinə 6 əqrəbinin 15 şkalasının bir bölgüsünə müvafiq gəlir.
İndikator şkalasının 100 bölgüsü var. Demək böyük әqrәbin bir tam dövrü, ölçü milinin 1 mm yerdəyişməsinә bәrabәrdir. Hәr böyük әqrәbin tam dövrü, kiçik əqrәbin 5şkalası üzrә bir bölgüyə müvafiq olub 1 mm-ə bərabәrdir.