Mehman süleymanov
Yüklə 51,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gülüstan müqaviləsi
| Mehman Süleymanov
174 Feldmarşal Qudoviçin yeni vəzifəsinin icrasına hazırlaşması, bölgəyə gəlib çıxması xeyli vaxt apardı. Onun 1806-cı il iyun ayının 2-ci yarısında Sankt-Peterburqdan yola düşdüyü ehtimal olunur. Həmin günlərdə Qacar qoşunları artıq Araz çayının şimalına adlamış, Azərbaycan xanlıqlarında isə Rusiya işğalına qarşı çıxışlar baş qaldırmışdı. İ.Qudoviç bir də iyulun 27-də Georgoyevskə gəlib çatdı. Burada da o çox gözləməli oldu. Məlumdur ki, onun Tiflisə yetişməsi 1806-cı il oktyabr ayının əvvəllərinə təsadüf edir. Qudoviçin baş komandan vəzifəsinə təyin olunduğu vaxtdan Tiflisə gəlib çıxdığı vaxta qədər Cənubi Qafqazda və o cümlədən Azərbaycan xanlıqları ərazisində ciddi proseslər baş verdi. Bu prosesləri İ.Qudoviç kənardan izləmək məcburiyyətində qaldı. 1806-cı ilin yayında Rusiyanın işğalına düşmüş Azərbaycan xanlıqlarının Rusiya işğalından qurtarılması üçün fəallaşması bölgənin hərbi-siyasi şəraitinə təsir göstərən əsas amillərdən biri idi. Digər bir amil isə heç şübhəsiz ki, Arazı adlayan Qacar qoşunlarının fəallaşması idi. Qacar sarayı bu çox istiqamətli yürüşü ilə rus qoşunlarını bölgədən sıxışdırmaq niyyətində olduğu kimi, həm də Azərbaycan xanlıqlarını öz nəzarəti altına almaq istəyirdi. Qacar sarayı bir sıra istiqamətə qoşun dəstəsi göndərməklə bütün Azərbaycan xanlıqlarını, Dağıstanı və Gürcüstanı əhatə etmək istəyirdi. Bu yürüş zamanı gürcü şahzadəsi Aleksandr da Azərbaycan ərazilərindən keçməklə Tiflisə doğru irəliləməyi planlaşdırırdı. Nəzərdə tutulmuşdu ki, şahzadə Aleksandrın rəhbərliyi altında olan qoşun dəstəsi Akstafa çayı ətrafına toplaşsın, buradan Dağıstan hakimləri ilə əlaqəyə girsin və sonra da Abbas Mirzə ilə birlikdə Tiflisə doğru yürüşünü davam etdirsin. Şah- zadə Aleksandr yürüşə başlamazdan əvvəl Qazax əhalisinə xəbər göndərdi ki, yürüşü ilə onlara heç bir ziyan yetirməyəcək. Abbas Mirzənin isə dəstəsi ilə əvvəlcə Qarabağa və oradan da Gəncəyə yollanacağı ehtimal edilirdi. Fətəli şahın özünün də Arazdan şimala həyata keçirilən yürüşdə iştirak edəcəyi haqqında məlumatlar alınmışdı. Onun qoşun dəstəsi ilə Göyçə gölü ətrafına gələcəyi gözlənilirdi (10). Qacar qoşunlarının hücuma hazırlaşması xəbəri rus qoşunları komandanlığında təşvişlə qarşılansa da, işğalın qorunub saxlanması üçün müəyyən addımlar atıldı. Müdafiənin daha yaxşı qurulması üçün qüvvələrin bölüşdürülməsinə və onların daha mühüm məntəqələrdə yerləşdirilməsinə dair qərarlar qəbul edildi. General-mayor Nebolsinin rəhbərliyi altında Troitski muşketyor alayının 2 taboru Kürəkçay ətrafına göndərildi. Bu dəstə döyüşə hazır vəziyyət almalı və göstəriş verilən kimi Gülüstan müqaviləsi
175 Qarabağa daxil olmalı idi. Troitski muşketyor alayının üçüncü taborunun iki bölüyü polkovnik Simanoviçin və Pəmbək və Şuragöldə dayanmış dəstəsinin gücləndirilməsinə göndərildi. Polkovnik Simanoviçin tabeliyində adları çəkilən mahallarda Saratov muşketyor alayı və Qafqaz qrenadyor alayının bir taboru var idi. Bu mahallar ruslar tərəfindən yaxşı qorunmaqla bərabər, polkovnik Simanoviç bu bölgədə şah qoşunlarının Gürcüstan üzərinə geniş hücumunun qarşısını ala bilərdi. Bunun üçün polkovnik Simanoviç əvvəlcə bu mahalların sərhəddə olan kəndlərinin əhalisini başqa yerə köçürtdü. Sonra Gümrü və Hamamlı kəndlərinə qo- şun bölmələri yerləşdirdi. Gürcüstanla əlaqələrin daha yaxşı qurulması üçün Qazax və Şəmşəddil ətrafına da əlavə qoşun bölmələri göndərildi. Toplarla müşayiət olunan həmin bölmə bölgədəki qüvvələri möhkəmləndirməklə Gəncə-Tiflis yoluna nəzarəti təmin etməli idi (11). Məlum olduğu kimi, 1806-cı il iyul ayının əvvəllərində Qacar qoşunları yenidən Azərbaycan xanlıqları üzərinə yürüş etdilər. Qoşunların bir dəstəsi Qarabağ xanlığı ərazisində ruslarla qarşılaşmalı oldu. Başqa bir dəstə isə Hüseynqulu xan Urmiyəlinin rəhbərliyi altında Gəncə istiqamətində irəlilədi və iyul ayının 16-da bu dəstə Gəncədən 60 verst məsafədə, Qaramurad adlanan məntəqədə düşərgə saldı. Cavad xanın oğlu Uğurlu ağanın da qoşulduğu bu dəstənin tərkibi 4 min nəfərlik döyüşçüdən ibarət idi. Bu məntəqədə dayanarkən Car-Balakənə məktub göndərildi və Car-Balakən əhalisi ruslara qarşı mübarizəyə çağırıldı. Bütünlükdə, yerli əhaliyə Fətəli şahın müraciəti gətirilmişdi. Bundan başqa Uğurlu ağa özü də yerli əhaliyə məktubla müraciət etdi (12). Uğurlu ağanın Gəncənin xristian əhalisinə müraciəti də mövcuddur və həmin müraciət rus tarixi ədəbiyyatında da çap olunmuşdur. Həmin müraciətdə deyilirdi: “Siz həmişə bizim çalışqan təbəələrimiz olmuşsunuz və heç vaxt bizə xidmətdən imtina etməmişsiniz. Əgər siz xristian olduğunuza görə ehtiyat edirsinizsə ki, biz gəlib ölkəni alandan sonra azərbaycanlılara üstünlük verəcəyik və sizi sıxışdıracağıq, Allaha və rəhmətlik atamın ruhuna and olsun ki, sizi azərbaycanlılardan fərqləndirməyərək hörmətinizi saxlayacağıq. Əgər siz güman edirsinizsə ki, indiki yürüşümüz əvvəlki yürüşlərimizin oxşarı olacaq, bu belə deyil. Biz bu il burada qalacağıq və şahzadə də (Abbas Mirzə nəzərdə tutulur - M.S.) buradakı əyalətlərdə olacaq və əmin olun ki, farslar bu niyyətindən geri çəkilməyəcəklər. Əksinə, hökmdar özü (Fətəli şah nəzərdə tutulur – M.S.) çoxsaylı və məğlubedilməz qoşunlarla Təbrizdən yola düşmüş və Sofiyandadır. Əgər siz öz çalışqanlığınızı göstərsəniz mərhəmətlə qarşılanacaqsınız. Əgər etməsəniz, onda əbəs yerə talanlarla qarşılaşacaqsınız ” (13). Yüklə 51,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|