Mehman süleymanov
Yüklə 51,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mehman Süleymanov
- Gülüstan müqaviləsi
Mehman Süleymanov
160 rəsmi raportunda əks etdirmişdi. Onun yazdığına görə, general Sisianov və Bakı xanı onlar üçün hazırlanmış yerdə oturub dostcasına söhbət etdikləri vaxt arxada dayanan şəxsin pistoletdən açdığı atəşlə Sisianovu qətlə yetirdi. Dərhal İbrahim bəy Sisianovun başını kəsərək Təbrizə apardı. Sisianovun başının gətirildiyi gün Təbriz çil-çıraqla bəzədilibmiş. Abbas Mirzə də general Sisianovun kəlləsini kəsib gətirən İbrahim bəyə mükafat olaraq xan rütbəsi verdi (113). Bu məlumat Ə.Dünbəlinin yuxarıda istinad edilən məlumatından xeyli fərqlidir. Əvvəla, məlumdur ki, Sisianovun başı Abbas Mirzəyə Ərdəbildə təqdim olundu. Digər tərəfdən Abbas Mirzənin bu hadisəyə münasibətinin Ə.Dünbəlinin yazdığı kimi olduğu halda şəhərin çil-çı- raqla bəzədilməsi yəqin ki, qeyri-real olardı. Hadisələrin başqa bir şahidinin yazdığına görə, Sisianov Hüseynqulu xanla görüşəndən dərhal sonra qətlə yetirildi. Bildirilir ki, Sisianovla Hüseynqulu xan qucaqlaşaraq salamlaşandan sonra qaladan çıxıb gələn iki atlı görüş yerinə yaxınlaşdılar və onların açdığı atəşdən Sisianov qətlə yetirildi. Həmin atlılar xəncərlə Sisianovun başını kəsdilər. Bu zaman qaladan atlı dəstə çıxaraq xana yaxınlaşdı və onu qala daxilinə müşayiət etdi. Bildirilir ki, Sisianovun qətlə yetirilməsinə görə knyaz Eristov xana çox qəzəbləndi və ona görə xan onu da qətlə yetirməyi əmr etdi. Qala divarları üzərində qurulmuş topların işə salınması isə rus dəstəsinin Sisianovun cəsədini götürməsinə mane oldu və rus dəstəsi qaladan uzaqlaşmaq məcburiyyətində qaldı (114). Başqa bir şahidin ifadəsinə görə, Hüseynqulu xan qala darvazasından piyada çıxıb görüş yerinə yaxınlaşdı. O, qala açarlarını özü ilə gətir- məmişdi. Çünki onun məqsədi yalnız danışıqlar aparmaq idi. Hüseynqulu xanın yanınca ona yaxın olan Kazım bəy və Kərim bəy addımlayırdılar. Onları isə nökərlər müşayiət edirdilər. Hüseynqulu xan və onun yanın- dakılar görüş yerinə çatıb yerə salınmış keçə üzərində oturdular. General Sisianov sonradan görüş yerinə gəlib çıxdı. Onu da mühafizəçilər müşa- yiət edirdilər. General Sisianov öz mühafizəçilərini aralıda saxlayıb yavəri və iki nəfər kazakla görüş yerinə gəldi. Sisianovun yavərinin knyaz Eristov olması güman edilir. Həmin vaxtlarda qalada Qacar sarayı tərəfindən göndərilmiş iki nəfər xan yaşayırdı. Bu xanlar Hüseynqulu xanın qohumu olan İbrahim bəylə əlaqəyə girmişdilər. Bildirilir ki, İbrahim bəyin Hü- seynqulu xanla yaxşı münasibətləri yox idi və general Sisianovun öldürülməsi ideyası da ona məxsus idi. Sisianovla Hüseynqulu xan arasında danışıqlar başlayandan sonra İbrahim bəy iki nökəri ilə qaladan çıxıb görüş yerinə tərəf irəlilədi. Gülüstan müqaviləsi
161
yerdə onun xatirəsinə tikilmiş abidə Mehman Süleymanov
162 Gülüstan müqaviləsi
163 Hadisələrin başqa bir şahidinin yazdığına görə, Sisianov Hüseynqulu xanla görüşəndən dərhal sonra qətlə yetirildi. Bildirilir ki, Sisianovla Hüseynqulu xan qucaqlaşaraq salamlaşandan sonra qaladan çıxıb gələn Hüseynqulu xan onların kənarlaşmasına işarə versə də, İbrahim bəy onun iradəsini qəbul etmədi və qəfildən tüfəngini çəkib Sisianova atəş açdı. Hüseynqulu xanın bu plandan xəbəri olmadığı üçün dəhşətə gəldi. İbrahim bəy xanın etirazına baxmayaraq Sisianovun başını kəsdi və Təbrizə apardı. Şahidlərin xatirələrində bildirilir ki, bu əməlinə görə Abbas Mirzə İbrahim bəyi Qacar qoşunlarına qəbul etdi və onu dəstə başçısı təyin etdi. Məlumata görə, yerli əhali Sisianovun cəsədini yaxınlıqda zibil toplanmış bir əraziyə atdılar və sonradan orada Sisianovun xatirəsinə abidə ucaldıldı (115). Bütün bu fərqli məlumatlara baxmayaraq, hər halda 1806-cı il fevralın 8-də P.D.Sisianov işğalçılıq niyyəti ilə soxulduğu Bakı ətrafında qətlə yetirildi Bununla Rusiyanın Cənubi Qafqazda işğalçılığının Sisinov dövrü başa çatdı. Silah gücünə xanlıqların taleyini həll etməyə qadir olduğunu sübut etmək istəyən Sisianov xalq qəzəbinin də qurbanı oldu. Mövcud olan bütün məlumatlara baxmayaraq, Hüseynqulu xanın Sisianovun qətlindəki iştirakını istisna etmək olmaz. Çünki başqa imkanları tükənmiş olan Hüseynqulu xanın xanlığın müstəqilliyinin qorunub saxlanması üçün başqa bir seçimi yox idi. Qəribədir ki, qətlə yetiriləndən sonra gücünə arxalandığı rus generalları və qoşunları Sisianovun cəsədinin geri alınmasına heç bir cəhd göstərmədilər. Baxmayaraq ki, onların buna imkanı var idi. Sisianovun dəstəsi ilə general Zavalişinin dəstəsi birlikdə kifayət qədər gücə malik idilər. Məlumdur ki, Sisianovun cəsədi qala daxilinə aparılmadı və qala xaricində kimsəsiz qaldı. Yerli ermənilər Sisianovun cəsədini qırlanmış tabuta qoyub yerə basdırdılar. Yəni, general Zavalişin cəhd göstərmiş olsaydı Sisianovun cəsədini əldə edə bilərdi. Amma general Zavalişin tərəfindən rəhbərlik edilən rus qoşunlarının belə bir cəhd göstərməsi barəsində məlumat mövcud deyil. 1808-ci ilə qədər Sisianovun cəsədi Bakıdan kənardakı kiçik erməni kilsəsində qaldı. Həmin il rus qoşunlarının Qafqazdakı baş komandanı markiz Pauluççinin tapşırığı ilə Sisianovun cəsədinin qalıqları Tiflisdəki Sion kilsəsinə aparıldı və orada dəfn edildi. Hüseynqulu xan isə Bakı xanlığının müstəqilliyini qoruyub saxlamağa müvəffəq oldu.
Yüklə 51,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|