Menecmentin təŞKİlati quruluşU
Yüklə 8,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
Menecmentin mərhələləri və elmi məktəbləri psixoloji tədqiqatlarla əlaqələndirilməsini qeyd edirdilər. Uzun müddət tikinti sənayesində işləyərək F.Cilbert əməyin qeyri- məhsuldarlığının miqyaslan ilə yaxmdan tanış olmuş və təşkilati işlərin zəifliyini başa düşərək onun aradan qaldırılması üçün bir sıra addımlar atmaq qərarma gəldi. Onu başlıca olaraq «hərəkətlərin tədqiqi» adlandırılan sfera diqqətini cəlb etdi. F.Cilbert menecmentdə müasir ölçmə metodlarının və alətlərinin geniş tətbiq edilməsi ideyası ilə çıxış edirdi. Misal üçün tikinti işində o kərpic qoyulması metodikasını hazırlamışdı. Onun tətbiqi zamanı
5-8 dəfə azalu-dı. Əmək məhsuldarlığı isə 120-dən 350 kərpicə qədər (saat ərzində) artırdı. O həmin dövr üçün mütərəqqi ölçmə vasitələri olan kinoçəkiliŞjŞkaloqramlar və şairədən fəal istifadə edirdi.Bununla o hesab eirdi ki, Milli rifah işçilərin şəxsi təhsilindən, onların bilik və qabiliyyətlərindən və cəmiyyətin inkişafı naminə səylərindən asılıdır. Mənfəətli olmaq üçün istehsal fəaliyyəti planlaşdırılmalı və idarə olunmalıdır. Onun əsasında isə idarəedicilərin qabiliyyətləri, təcrübələri və bilikləri durmalıdır. İnzibati məktəb təşkilatm ümumi xüsusiyyətlərini və qanunauyğunluqlarmı müəyyən etməyə çalışaraq ona geniş perspektiv nöqteyi - nəzərindən baxırdı. Əgər elmi məktəbin nümayəndələri ancaq istehsalın idarə edilməsi və aşağı idarəetmə səviyyəsində səmərəliliyin artırılmasını tədqiq edirdilərsə, inzibati məktəb yarandıqdan sonra bütün təşkilatın fəalİ
^ətinin təkmilləşdirilməsi əsas diqqət mərkəzində oldu. F.Teylor və F.Cilbert öz karyeralanna adi işçi kimi başlamışdılar və bu onlarm təşkilatm idarəedilməsi haqqmda təsəvAdirlərinə təsir etmişdir. Onlardan förqli olaraq inzibati məktəbin yaradıcdan iri biznesdə yuxan rəhbərlik səviyyəsində işləmişdilər.Daş-kömür istehsalı üzrə şirkətə rəhbərlik etmiş Anri Fayolu bir sıra hallarda menecmentin atası hesab edirlər Lindah Urvik İngiltərədə idarəetmə məsələləri üzrə məsləhətçi olmuşdur. Ceyms D.Muni A.K.Reyli ilə birlikdə Alfred Slounun rəhbərliyi ilə «General Motors» şirkətində işləmişdilər. Beləliklə onlarm əsas qayğısı geniş mənada təşkilatm bütün səviyyələrini əhatə edən səmərəlilik olmuşdur. Elmi menejmentin tərəfdarlan kimi inzibati məktəbin ardıcılları da idarəetmənin sosial aspektləri haqqmda o qədərdə düşünmürdülər. Onlann tədqiqat işləri elmi yanaşmadan daha çox şəxsi müşahidələrinə əsaslanırdı. Klassiklər təşkilata geniş perspektivdən baxaraq onun ümumi xüsusiyyətlərini və qayda - qanunlarının
Müxtəlif məktəblərin fərqləndirilməsi əsasında menecmentə yanaşmalar_____________________ müəyyən etməyə çalışırdılar. İnzibati məktəbin əsas məqsədi idarəetmənin universal prinsiplərini formalaşdırmaqdan ibarət idi və onlar hesab edirdilər ki, bu prinsiplərə əməl edilərsə işgüzar təşkilat uğur qazana bilər. Həmin prinsiplər iki əsas momentə xüsusilə diqqət yetirirdi. Onlardan biri təşkilatın idarə edilməsinin rasional sisteminin yaradılması olmuşdu. Biznesin əsas
funksiyalarını müəyyən
edərək klassik-nəzəriyyəçilər inanırdılar ki, təşkilatın bölmələrə və işçi qruplara bölgüsünün ən yaxşı üsulunu müəyyən edə bilər. Belə ənənəvi funksiyalar maliyyə, istehsal və marketinq hesab olunurdu. İdarəetmənüı əsas funksiyaları onlara əsasən müəyyən edilirdi. A.
Fayonun idarəetmə nəzəriyyəsinə əsas tövhəsi ondan ibarət idi ki, o idarəetməyə universal proses kimi yanaşaraq ona planlaşdırma və təşkiletmə kimi bir neçə qarşılıqlı əlaqədə olan funksiyalar konteksində baxırdı. Klassik prinsiplərin ikinci kateqoriyası tiəşkilati strukturun qurulmasm və işçilərin idarə edilməsini əhatə edirdi. Buna misal olaraq işçi bir rəhbərdən əmrlər almalıdır və ancaq bir nəfərə tabe olmalıdır prinsipini göstərmək olar. H.Emerson (1853-1931) idarəetmədə qərargah prinsipinin tədqiqatçısı kimi məşhur olmuşdur.H F.Teylorla qərargah heyətinin ixtisaslaşdırılmış biliklərə malik olması fikirində şərik idi, lakin onun necə həyata keçirilməsində ortaq fikirə gələ bilmirdi, Avropada təhsil alan Emerson Baş Qərarqah konsepsiyasını işləyib hazırlayan və XIX əsrin ikinci yarısmda Prussiya Ordusunun müdhiş hərbi maşina çevirən Prussiya generalı Fon Moltgenin ideyalanmn güclü təsiri altında fəaliyyət göstərirdi. Baş qərargah nəzəriyyəsinə əsasən hər bir hərbi məsələ qərargahm bir zabiti tərəfindən öyrənilir və yalnız bütün mütəxəssislərin ümumi fikri hər bir rəhbərə düzgün məsləhət verə bilər. Hərbi rəhbər isə son qəran qəbul edə bilər və ona görə məsuliyyət daşımalıdır. Təşkilatların qurulmasının xətti prinsipini qərargah prinsipi ilə tamamlayan H.Emerson xəttilik və qərargah arasında tam paralelliyə malik olmağa cəhd edirdi ki, xətti qərargahın hər bir üzvü istənilən vaxtda qərargah biliklərindən və köməyindən istifadə edə bilsin. O hesab edirdi ki, qərargah prinsipi bütün təşkilatlara tətbiq edilə bilər və onun hərbi sahə ilə məhdudlaşması düzgün deyil. Xüsusən əməliyyatların planlaşdurilması zamanı bu daha çox dəyərlidir. H.Emerson qeyri məhdud səlahiyyətlərə malik bir nəfərin əvəzmə, 61
Yüklə 8,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|