Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 40 bəst oturmaq, yayılıb oturmaq, dağıdılmaq, səpələnmək” mənaları da vardır. Baran sözü isə fars dilində yağış, uyğur dilində isə koma, daxma anlamı verir. Həmin toponimi Lənbəran kimi ayırmış olsaq, “ləmbər” sözünün farsca giləmeyvə, ağır, ləng, yöndəmsiz, şırıltı mənaları verdiyini görürük. An formantı isə həm cəmlik, həm də məkan mənasında anlaşıla bilər. Həmdullah Qəzvini bu kəndin adını Labandan şəklində yazmışdır. Farsca “lombandan” sözü acgözlüklə yemək, aşırmaq, tıxmaq deməkdir. Göründüyü kimi, Labandan, Lambaran sözləri fonetik cəhətdən bir-birindən fərqlənir və Labadan formasının Ləmbəran şəklinə düşməsi səs qanunları baxımından inandırıcı deyildir. Sadalanan mənaların heç biri Lənbəran kəndinin coğrafi mövqeyi, iqtisadi həyatı və bu toponimin mənası haqqında kənd camaatı arasındakı fikirlə uyuşmur, tarixi-coğrafi və linqvistik cəhətdən təsdiq oluna bilən bir leksik məna çıxarmağa imkan vermir. Deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, Lənbəran toponiminin müxtəlif mənbələrdə m samiti ilə işlənməsi müəyyən dərəcədə həmin sözün tələffüzü və Lənbəran sözünün müxtəlif mənalarda başa düşülməsi ilə bağlı olmuşdur. Yaşlı adamların dediyinə görə, Lənbəran sözü “ləl verən” deməkdir. Onlar bu mənanı kənddə ipəkqurdu bəslənməsi ilə, baramaçılıqla əlaqə- ləndirirlər. Lənbəran həqiqətən ipəkçiliyin, toxuculuğun qədim məskən- lərindən olmuşdur. Vaqifin müxəmməslərindən birində Lənbəran gözəlləri- nin şalvar toxumaqdakı məharətindən bəhs etməsi məlumdur. M.F.Axun- dovun Hacı Qara əsərində də lənbəranlıların Qarabağda ipəkqurdu bəsləyən kimi tanındıqları öz əksini tapmışdır. Y.V.Çəmənzəminlinin “Qan içində” (İki od arasında) romanında da Lənbəran qumaşının məşhur olduğu iki dəfə xatırlanır. Burada təsvir olunur ki, Qarabağ hökmdarı İbrahim xan bayram münasibətilə Ləmbəran qumaşından tikilmiş ağ çuxa, ağ arxalıq” geyinir. Xanın qızı Kiçikbəyimə verilmiş cehizdə top-top “Lənbəran qumaşı da var idi. E.Əzizov belə bir nəticəyə gəlir ki, oykonim ipəkçiliklə əlaqədar olaraq yaranmışdır. Bu söz iki hissədən ibarətdir: lan və barm (baram, baran). “Qədim türk lüğəti”ndə lan sözünün Çin mənşəli, barm sözünün isə sans- kritcədəki parama sözü olduğu göstərilir. Lan - yumşalmış, həll bişirilmiş barm – barama, mal, əmlak deməkdir. Məlum olduğu kimi, baramanın bişirilməsi, yumşaldılması, ipək alınmasında bir mərhələdir. Görünür, qədim Lənbəranda baramanın ilkin emalı, xam ipək istehsalı geniş yayılıbmış. Sadalanan xüsusiyyətlər Lənbəran coğrafi adının ipəkçiliklə əlaqədar mey- dana çıxdığını təsdiqləyir [3, s.18]. Fikrimizcə, E.Əzizovun bu izahı daha məqsədəuyğundur. Beləliklə, A.Bakıxanovun “Gülüstani-İrəm” əsərindən nümunə kimi seçilərək təhlilə cəlb olunan toponimlər bu əsərin böyük tarixi əhəmiyyətini bir daha əks etdirir, bu əsərdə öz ifadəsini tapmış faktların zəngin bir tarix xəzinəsinə açar olduğunu sübuta yetirir. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 41 Ədəbiyyat 1.Bayramov A.Ə. “Kitabi-Dədə Qorqud” və Qafqaz. Bakı, Adiloğlu, 2003. 2. Bünyadov Z.M. Azərbaycan Atabəylər dövləti. Bakı, Elm, 1985. 3.Əzizov E. Söz xəzinəsi. Bakı, Maarif, 1995. М,Амранова Историко-лингвистический анализ топонима «ланбаран» резюме Исследование ономастических единиц,определение их лингвис- тических особенностей служит изучению исторической ономастики Азербайджанского народа. В статье в широком виде излагается древ- ность и интересная семан-тика топонима Ланбаран. Дается подробная информация о том, что несмотря на то, что в источниках название этого села упоминается с XII века, до сих пор нет разъяснения значе- ния топонима Ланбаран. В то же время подробно излагается эти- мология топонима Ланбаран, исследование его с историко-геог- рафической и лингвистической стороны. Также в статье затрагиваются сравнительные моменты о том, что в научной и художественной ли- тературе название села Ланбаран пишется то с м, то с н. Вызывают интерес также и взгляды, выдвинутые проф. Э. Азизовым о том, что ойконим Ланбаран создан в связи с шелководс- твом. Здесь указы-вается, что в названном топониме слово «лан» в «Древнем тюркском слова-ре» китайского происхождения, а слово «барн»-это слово «parama» на санскрите. По теме имеются ссылки на соответствующие научные источники. M.Amrahova Historical linguistic analysis of “lanbaran” toponym Summary The research of onomastic units, detrmination of their linguistic features serving for study of history of onomastics of Azerbaijan nation.In the article Lanbaran toponym is explained broadly with its antiquity and interesting semantics. Although the name of that village mentioned since XII century in these sources, there are provided information that the means of Lanbaran toponym not clarified in detail. At the same time the research of etymology of Lanbaran toponym in point of historical-geographical and lingustics view are explained in detail. As well as, in the article there is Filologiya məsələləri, № 7, 2017 42 touched upon to the the name of Lanbaran village that it sometimes written with m or n. The thoughts of prof E.Azizov on formation of Lanbaran oykonym in relation with sericulture provoke interest. The mentioned toponym indicated that “Ancient turkish dictionary” with Chinese origin, parama word of being barm word as sanscrit. There are referred to scientific appropriate sources on topic. Rəyçi: Tünzalə Baxşıyeva filologiya üzrə elmlər doktoru dosent Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|